«Όχι, άλλο κάρβουνο»… Πρόκειται για μία από τις διασημότερες ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου, που χρησιμοποιείται κατά κόρον ακόμη και σήμερα. Και είναι τόσο δημοφιλής που έχει «καπελώσει» κατά κάποιο τρόπο τον τίτλο της ταινίας, «Ορατότης μηδέν».
Όχι, όμως, και τον Νίκο Κούρκουλο, του οποίου η εικόνα να φωνάζει «όχι, άλλο κάρβουνο» προκαλεί ανατριχίλα μέχρι σήμερα και δικαίως θεωρείται μία από τις πιο συγκλονιστικές σκηνές του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Εξάλλου, η ταινία «Ορατότης μηδέν» που έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα 5 Γενάρη του 1970 είναι ο Νίκος Κούρκουλος! Είναι για την συγκλονιστική ερμηνεία του, αλλά και για την υπόθεση που έχει κομμάτια της προσωπικής του ζωής και της οικογενειακής του τραγωδίας, για την οποία ο σπουδαίος ηθοποιός απέφευγε να μιλάει δημοσίως.
Η υπόθεση:
Όταν το ατμόπλοιο «Χριστίνα» βυθίζεται, ο μοναδικός επιζών καταθέτει εναντίον του πλοιοκτήτη, ο οποίος στη συνέχεια αυτοκτονεί. Ο αδελφός του πλοιοκτήτη αποφασίζει να καταστρέψει τον επιζήσαντα, αλλά εκείνος καταστρώνει ένα οργανωμένο σχέδιο για να μπει στην ναυτιλιακή εταιρεία. Όλα, όμως, θα ανατραπούν, όταν η ηθική του θα γίνει εμπόδιο στα σχέδιά του.
Η οικογενειακή τραγωδία του Κούρκουλου και η ταινία
Ο ηθοποιός είχε παραδεχτεί πως είχε μπει πολύ μέσα στο πετσί του ρόλου του. Μάλιστα, για τη σκηνή στον συγκλονιστικό μονόλογο που φωνάζει, «όχι, άλλο κάρβουνο», είχε πει πως βίωσε την απόλυτη ταύτιση. Μέσα σε αυτά τα λεπτά του μονολόγου, όπου βάσει σεναρίου, μιλούσε στους δικαστές για την υπόθεση του χαμένου πλοίου, ο Νίκος Κούρκουλος άφησε να ξεχειλίσουν τα συναισθήματά του συμπαρασύροντας τους θεατές.
«Η σκηνή του μονόλογου είναι η στιγμή που έφυγα από τον εαυτό μου, δεν ήμουν ο Νίκος, ήμουν ο ήρωας του έργου, ήταν μια από τις στιγμές που θυμάμαι έντονα» είχε πει σε συνέντευξή του. Αν και ο ίδιος δεν το είχε παραδεχτεί, λέγεται πως αυτό το απαράμιλλο πάθος του στη συγκεκριμένη ταινία οφειλόταν στην τραγωδία που είχε «χτυπήσει» την οικογένειά του χρόνια πριν, όταν ο αδελφός του Σπύρος, είχε χαθεί σε ναυάγιο ανοιχτά της Βενεζουέλας.
Ο αδελφός του ηθοποιού ήταν απόφοιτος της σχολής Εμποροπλοιάρχων. Το γκαζάδικο με το οποίο είχε μπαρκάρει, έπεσε πάνω σε τυφώνα, ανοιχτά της Βενεζουέλας. Από το πλήρωμα βρέθηκε μόνο η σορός του νεκρού καπετάνιου.
Αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει κασκαντέρ
Ήταν τέτοιο το πάθος του Κούρκουλου σε όλη την ταινία και τέτοια η ταύτισή του με τον ρόλο, που αρνήθηκε να χρησιμοποιήσουν κασκαντέρ σε επικίνδυνες λήψεις. Όπως είχε αποκαλύψει ο ίδιος, στη σκηνή που ένα ελικόπτερο σπεύδει για την δική του διάσωση, δεν χρησιμοποιήθηκε κασκαντέρ! Θέλησε να το κάνει ίδιος, δίχως ντουμπλάζ, παρά τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που έκρυβε ένα τέτοιο εγχείρημα.
«Είχαν ακροβολιστεί πέντε κάμερες με τηλεφακούς σε σκάφη, γύρω από το μέρος στο οποίο θα έπεφτα. Ο καπετάνιος του λιμενικού που με μετέφερε στον χώρο όπου θα γινόταν το γύρισμα, μου είπε πως είναι επικίνδυνο να πέσω σε εκείνο το σημείο γιατί από εκεί περνούσαν πλοία που πετούσαν φαγητά στη θάλασσα και μαζεύονταν σκυλόψαρα. Εγώ δεν ήμουν κασκαντέρ, ούτε λοκατζής για να κάνω τέτοια σκηνή. Έπεσα λοιπόν στη θάλασσα, ήρθε το ελικόπτερο αλλά η δίνη που δημιουργούσε ο έλικας του στο νερό σου τρύπαγε το πρόσωπο. Κατάφερα να πιαστώ στο σχοινί, με ανέβασε το ελικόπτερο και έγινε το πλάνο. Γυρίσαμε τη σκηνή τρεις φορές», είχε αποκαλύψει ο ίδιος, όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Ταινίες για φίλημα» του Ιάσωνα Τριανταφυλλίδη.
Η ιστορία πίσω από το «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου»
Στο «Ορατότης μηδέν» υπάρχει ακόμα μία σκηνή που είναι ανάμεσα στις κορυφαίες – αν όχι η κορυφαία – του ελληνικού κινηματογράφου. Και, φυσικά, αναφερόμαστε στη σκηνή που ο Νίκος Κούρκουλος βάζει φωτιά στα λιγοστά υπάρχοντά του ενώ ακούγεται το «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου» από τον Στράτο Διονυσίου.
Μάλιστα, πίσω από αυτήν υπάρχει κι μια ιστορία που δεν είναι γνωστή σε όλους. Τα γυρίσματα είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί, όταν ο Νίκος Φώσκολος αποφάσισε να «ντύσει» τη σκηνή, όχι με ορχηστρική μουσική, αλλά με τραγούδι. Απευθύνθηκε στον Μίμη Πλέσσα ζητώντας του να γράψει ένα τραγούδι που θα περιλαμβάνει τη φράση «κύμα πικρό».
Εκείνος με τη σειρά του απευθύνεται στον Λευτέρη Παπαδόπουλο να αναλάβει τους στίχους και παρά τις αρχικές του αντιρρήσεις λόγω χρόνου, τελικά γράφει το τραγούδι την ίδια μέρα. Αποφασίζουν να το δώσουν να το πει ο Στράτος Διονυσίου, ο οποίος είχε ήδη ξεκινήσει την καριέρα του στο τραγούδι, αλλά δεν είχε κάνει ακόμα το «μπαμ». Μπαίνουν στο στούντιο και ο εμβληματικός λαϊκός ερμηνευτής, χωρίς ιδιαίτερες πρόβες, το λέει ανατριχιαστικά. Μετά την πρεμιέρα της ταινίας γίνεται χαμός με το τραγούδι και μπορεί στη σκηνή να μην βλέπουμε τον ίδιο, παρά μόνο τον ακούμε, ήταν όμως αρκετό για να προκαλέσει το ενδιαφέρον. Λίγο μετά, ο Διονυσίου έκανε συμφωνία με την ΕΜΙ, και μαζί με τον Πλέσσα κυκλοφόρησαν το «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου» σε δισκάκι 45 στροφών, με την καριέρα του να εκτοξεύεται.
Και λίγες επιπλέον πληροφορίες…
- Το 1970, θα λέγαμε πως ήταν μια ιδιαίτερη κι επιτυχημένη χρονιά για τον Νίκο Κούρκουλο, αφού μέσα στο ίδιο έτος κατέκτησε και το Βραβείο «Α΄ ανδρικού ρόλου» στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία του στον «Αστραπόγιαννο».
- Ο Μάκης Δελαπόρτας είχε αποκαλύψει μια απίστευτη ιστορία για την πρώτη σκηνή της ταινίας με την Μαίρη Χρονοπούλου που υποδύεται τη «Χριστίνα Ρίχτερ». Συγκεκριμένα, η πρώτη σκηνή είναι μια κηδεία κι επειδή τα οικονομικά ήταν δύσκολα και δεν υπήρχαν κομπάρσοι, ο Φώσκολος είπε στη Χρονοπούλου πως θα πάνε στο Α’ Νεκροταφείο και θα μπει σε μία οποιαδήποτε κηδεία για να κάνουν τη λήψη. Όπως κι έγινε. Η ηθοποιός πήγε σε μια τυχαία κηδεία που γινόταν, στάθηκε δίπλα στους συγγενείς, έβγαλε ένα μαντήλι και άρχισε να κλαίει και η ίδια για τις ανάγκες του γυρίσματος. «Τότε η χήρα του Παντελή, του συγχωρεμένου τής είπε, “Κυρία Χρονοπούλου, ξέρατε τον Παντελή;”. “Μα τον Παντελή δεν ήξερα;”, της απάντησε η Μαίρη Χρονοπούλου. Έτσι γυρίστηκε η πρώτη σκηνή», είχε αποκαλύψει χαρακτηριστικά ο Μάκης Δελαπόρτας.
- Η ταινία έκοψε 640.720 εισιτήρια. Εκείνη τη χρονιά ήρθε στην 2η θέση ανάμεσα σε 99 ταινίες, ενώ είναι μέσα στην πρώτη δεκάδα με τις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου που έχουν κόψει τα περισσότερα εισιτήρια.
- Το «Ορατότης μηδέν» σήμανε και την επιστροφή του Νίκου Κούρκουλου στην Ελλάδα και τη Φίνος Φιλμ, μετά από δύο χρόνια στις ΗΠΑ, όπου εμφανίζονταν στο πλάι της Μελίνας Μερκούρη στο μιούζικαλ, Ίλια Ντάρλινγκ στο Μπροντγουέι.
- Στην ταινία έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο η Άννα Βαγενά.
Σενάριο: Νίκος Φώσκολος
Παραγωγή: Φιλοποίμην Φίνος
Μουσική: Μίμης Πλέσσας
Φωτογραφία: Νίκος Δημόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Νίκος Κούρκουλος, Μαίρη Χρονοπούλου, Μάνος Κατράκης, Νίκος Γαλανός, Σπύρος Καλογήρου, Άγγελος Αντωνόπουλος, Ζώρας Τσάπελης, Γιάννης Αργύρης, Άννα Βαγενά
