Ένας ηλικιωμένος σκηνοθέτης, ο Χένρικ Βόγκλερ, στη δύση της θεατρικής του πορείας ανεβάζει για πέμπτη φορά το «Ονειρόδραμα» του Στρίμπεργκ.
Γράφει η Χαρά Κιούση
Την Άγκες, κόρη του Ίντρα, υποδύεται η νεαρή και όμορφη Άννα Έγκερμαν, κόρη του φίλου του Μίκαελ, που την ξέρει από μικρό παιδί. Μετά την πρόβα, ενώ ο σκηνοθέτης παραμένει στη σκηνή, η Άννα με κάποιο πρόσχημα επιστρέφει σκόπιμα εκεί. Η συνομιλία τους γρήγορα θα εξελιχθεί σ’ ένα παιχνίδι εποικωνιακό και ψυχογραφικό.
Κάτι σαν εκτόνωση από την κοπιαστική πρόβα, όπου καθένας τους παίζει με τα δικά του μέσα. Εκείνος την κατευθύνει, εκείνη μαντεύει, ξέρει τι θα ακολουθήσει κι επιδρά πάνω του με τη δύναμη της νιότης.
Οδυνηρές αναμετρήσεις και αθεράπευτα τραύματα θα στρέψουν τη συζήτηση στη Ράκελ, τη νεαρή μητέρα της ηθοποιού και καταξιωμένη πρωταγωνίστρια του θεάτρου, που την συνδέει με τον Χένρικ Βόγκλερ μια περιπαθής ερωτική σχέση. Στη σκηνή την ανακαλεί η μνήμη του σκηνοθέτη σημαίνοντας μέσα από προσωπικές εμπειρίες τη φθορά και την κούραση στη ζωή, αλλά και ότι ένας νεκρός ηθοποιός εξακολουθεί να υπάρχει μέσα από την ποιοτική ερμηνεία ενός ρόλου.
Η αριστουργηματική ταινία του Μπέργκμαν μεταφέρεται στο θέατρο μ’ ένα έργο καθαρά αυτοβιογραφικό. Ο ίδιος όπως και ο Στρίμπεργκ στο Ονειρόδραμα θέλει να δείξει το μεταβλητό στην ανθρώπινη φύση, στη συμπεριφορά και την πολυδιάσπαση της βούλησης. Κυρίαρχο στοιχείο είναι το θέμα της πίστης που διαμορφώνει στον σκηνοθέτη την ηθική εκείνη, που τον απομακρύνει από την απελπισία.
Το έργο «οντολογικό, βαθύτατα υπαρξιακό και θεολογικό, μιλά για το θέατρο του κόσμου», για τη σχέση του θεάτρου με τον θάνατο και με τη ζωή, αλλά και τη σχέση της ζωής με το θέατρο.
Το ταλέντο και η προσωπική αίσθηση του σκηνοθέτη Περικλή Μουστάκη δράττει τις μεγάλες του δικαιοδοσίες χωρίς «να βιάσει το κείμενο», διαφυλάσσοντας τις προθέσεις του συγγραφέα. Η παράσταση με αργούς ρυθμούς, πατώντας στη στρωτή μετάφραση του Χρήστου Μαρσέλλου, μας διαφωτίζει από την αρχή έως το τέλος για το τι συμβαίνει στο θέατρο.
Τι σημαίνει παίζω, κάνω θέατρο, ρόλος, ηθοποιός. Τι σημαίνει σκηνοθετώ, τι είναι η πρόβα και τι απαιτείται πριν και μετά από αυτήν. Οι ρόλοι των ηθοποιών με συνοχή, συνέπεια και άψογο ύφος ερμηνειών, απέδωσαν το υπερχρονικό μήνυμα του έργου. Ο Περικλής Μουστάκης ως Χένρικ Βόγκλερ δούλεψε το ρόλο του εμβαθύνοντας στην ευθύνη, στην ωριμότητητα, στην εντιμότητα που οφείλει να έχει ο σκηνοθέτης. Σκληρός, αμείλικτος, απαιτεί πειθαρχία, υπευθυνότητα για να προστατεύσει την παράσταση.
Πατρικός, συμβουλευτικός, υπομονετικός, ενθαρρυντικός δάσκαλος, ελεγχόμενος στα ερωτικά καλέσματα της Άννας. Όσο κι’ αν την επιθυμεί δεν υποκύπτει στον πειρασμό, δεν παίζει με την πραγματικότητα γιατί αυτό μπορεί να αποβεί μοιραίο για την τέχνη. Μεγαλειώδης η ερμηνεία της Μαρίας Ναυπλιώτου στο ρόλο της νεκρής Ράκελ.
Με βαθιά εσωτερικότητα άλλοτε με οίστρο πρωταγωνίστριας κι άλλοτε με νεύρωση και υστερία κατρακυλάει στο χάος, αδυνατώντας να πιστέψει στον εαυτό της. Ως Άννα Έγκερμαν η Πηνελόπη Τσιλίκα χτίζει το ρόλο της άπειρης νέας ηθοποιού με την παιδικότητα που απαιτεί η τέχνη της, την ανασφάλεια, τον ερωτισμό διχασμένη σ’ ένα διπλό παράλληλο γίγνεσθαι.
Εκείνο των καλλιτεχνικών της ονείρων και της, τραυματικής σχέσης με την μητέρα της. Καθώς διχάζεται και διαλύεται αναζητώντας λύτρωση, σμίγει κι ενώνεται με τη μητέρα της γινόμενη δικό της αντίγραφο.
Ο σκηνοθέτης μας βάζει από την αρχή ως το τέλος με συνεργασία όλων των παραγόντων (σκηνογραφία, κοστούμια, μουσική, φωτισμός) στην αλήθεια της θεατρικής σύμβασης, όπου «όλα παριστάνονται, τίποτα δεν είναι».
Σκηνοθέτης και ηθοποιός σε κάθε παράσταση θα αποκωδικοποιήσουν τους κανόνες μέσα από σχέσεις που κρύβουν συναισθηματικές παγίδες. Γιατί παράλληλα γίνεται αντιπαράθεση προσωπικής ζωής και τέχνης και ο ηθοποιός ευάλωτος καθώς είναι, οφείλει να βγάλει τη μάσκα και το κοστούμι του στη σκηνή μετά από κάθε πρόβα, παίρνοντας πάλι την πραγματική του ταυτότητα.
Καθήκον του ηθοποιού είναι η υπακοή, η συμμόρφωση, ο σεβασμός, η ακρίβεια, η πειθαρχία στις σκηνοθετικές υποδείξεις. Παράλληλα πρέπει να αποβάλει το άγχος και την αγωνία του, την ανασφάλειά του για συγκρίσεις με τη φήμη ενός «προϋπάρχοντος» ηθοποιού στον ίδιο ρόλο και τον κίνδυνο να γίνει «ανυπόφορος θεατρικά» στην καθημερινή του ζωή.
Ενώ από την πλευρά του ο σκηνοθέτης οφείλει να ενθαρρύνει, να εμψυχώνει, να κατευθύνει, να προστατεύει τον ηθοποιό από ανασφάλειες και να ισορροπεί λόγο και συναισθήματα που θα καθορίσουν την επιτυχία της θεατρικής πράξης, δείχνοντας εμπιστοσύνη στις ικανότητες των ηθοποιών.
Η υπέροχη παράσταση μας έδειξε τι επακολουθεί του έργου, πως διαμορφώνονται οι ρόλοι και πως μας επηρεάζουν μόλις πέσει στη σκηνή η σιωπή.
Συντελεστές
Μετάφραση: Χρήστος Μαρσέλλος
Σκηνοθεσία: Περικλής Μουστάκης
Δραματουργική συνεργασία: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου
Σκηνικά, κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Γκέλλυ Πεντεφούντη, Νίκος Χαλδαιάκης
Ερμηνεύουν:
Περικλής Μουστάκης (Χένρικ Βόγκλερ)
Μαρία Ναυπλιώτου (Ράκελ)
Πηνελόπη Τσιλίκα (Άννα Έγκερμαν)
Αγόρι: Σπύρος Γουλιέλμος / Άγγελος Τσενέκος
Πρεμιέρα: 18 Απριλίου
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21.00 και Κυριακή 19.00
Τιμές εισιτήριων: 17 ευρώ κανονικό, 12 ευρώ φοιτητικό, ανέργων, ΑμεΑ και άνω των 65
Θέατρο της Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής
Κεφαλληνίας Και Κυκλάδων 11, Κυψέλη
Τηλ. 210 8217877
