Οι σχέσεις του Παπαδιαμάντη με τις γυναίκες όπως τις «θεάται» μέσα στον μικρόκοσμο της σκιαθώτικης κοινωνίας είναι ιδιότυπες, περίεργες και αντιφατικές. Στο έργο του, ένα «πολύπτυχο» γυναικείων χαρακτήρων με ακαθόριστη γοητεία και  «αρχαϊκή θλίψη», οι γυναίκες κυριαρχούν  μ’ έναν εντελώς παράξενο τρόπο, συνθέτοντας μια ιστορική πραγματικότητα.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Η στάση τους απέναντι στην αντρική κοινωνία, που κάνει τη ζωή τους μαύρη κι’ άραχλη, διαρκώς μεταβάλλεται, κάνοντάς τες όλες μαζί να αποτελούν ένα πρόσωπο. Αυτό που ο Παπαδιαμάντης εκτιμά αλλά και απαξιώνει με ανάμικτα συναισθήματα. Νιώθει γ’ αυτές αγάπη, συμπάθεια αλλά και  φόβο, αποστροφή, απόρριψη.

Όλα είναι συνήθως αθέατα, πίσω από μια θρησκευτικότητα που καλύπτει την ευρεία και βαθιά του ερωτική θέση για εκείνες. Στη δραματουργία του δεσπόζουν οι γυναίκες. Γυναίκες που φέρνουν βόλτα το σπίτι, τα χωράφια, που το τσούζουν, που αφιερώνονται στην υπακοή, που επωμίζονται όλες τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις.

Που είναι μάνες, αδελφές, κόρες περιφρονημένες και βάρος στην οικογένεια με τον ντροπιαστικό θεσμό της προίκας. Γυναίκες τρυφερές μα και σκληρές, ευέλικτες, πονηρές, ευρηματικές και πρακτικές  στις  καθημερινές ασχολίες, δίχως περιθώρια αντίδρασης στις κοινωνικές επιταγές. Νέες με μορφές όμορφες και δροσερές  χάρες, χήρες απλοϊκές, κακές πεθερές, μητριές που ζουν την εκμετάλλευση και την περιφρόνηση του φύλου τους. Αυτές τις γυναίκες βγαλμένες μέσα από διηγήματα του Παπαδιαμάντη (Σταχομαζώχτρα, Γυνή πλέουσα, το Αγνάντεμα, Η χτυπημένη, Η θητεία της πεθεράς) παρουσιάζει ο Πέτρος Ζούλιας.

Σε γλώσσα τρέχουσα όπου συνωθούνται κάποια ιδιόλεκτα κάνει μια προσωπογραφία γυναικών, που κινούνται γύρω από την ύπαρξη της Φραγκογιαννούς. «Ή Φόνισσα» είναι το πιο αντιπροσωπευτικό και το πιο δυνατό έργο του Παπαδιαμάντη. Κεντρικό πρόσωπο είναι η Φραγκογιαννού (η φόνισσα) που στα εξήντα της χρόνια κουρασμένη από τη ζωή πάνω από την κούνια της εγγονούλας της αναλογίζεται τα περασμένα.

Πικρές μνήμες και διαπιστώσεις για τη σκληρή μοίρα της γυναίκας θολώνουν την κρίση της και αποφασίζει να απαλλάξει από τα βάσανα όσα μικρά κορίτσια μπορεί. Η δική της ζωή, της μητέρας της, των συγγενισσών της, των γνωστών της, επιβεβαιώνουν τη σκλαβιά της γυναίκας. Ανύπανδρη, είναι δέσμια των γονιών της, παντρεμένη του άντρα της, μετά των παιδιών της  και τέλος των εγγονών της.  Αυτά όλα βέβαια παράλληλα με αγροτικές δουλειές, με φροντίδες ζώων και τα του οίκου της.

Απηυδισμένη και θολωμένη σ’ αυτήν την εμμονή θα κάνει μια σειρά από φόνους. Κυνηγημένη από την αστυνομία, προσπαθώντας να βρει καταφύγιο σε μια εκκλησία θα πνιγεί κοντά στη θάλασσα. «Εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχον του ερημητηρίου με την ξηράν, εις το ήμισυ του δρόμου μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης». Η Φραγκογιαννού, «επιτηδειοτάτη» ανάμεσα στις γυναίκες νιώθει νικημένη, χωρίς αυτοεκτίμηση.

Καθώς  είχε παραλογήσει, «είχε εξαρθεί εις ανώτερα προβλήματα» κι’ έχοντας  «ήθος ανδρικόν» μεταβάλλεται σε βρεφοκτόνο. Εδώ η ύβρις συναντά την αμαρτία και η Φόνισσα με το «αλλόκοτον ήθος» γίνεται αυτόκλητη τιμωρός της ανθρώπινης μεροληπτικότητας και κατάφωρης αδικίας. Ωστόσο η αίσθηση του κινδύνου και της τιμωρίας γίνεται η καταστροφή της κι’ ο θάνατός της δεν είναι λυτρωτικός.

Η διασκευαστική απόπειρα του Πέτρου Ζούλια με την καλή σκηνοθεσία του ίδιου γίνεται μια αξιοπρεπής και όμορφη  παράσταση περιοριζόμενη όμως μόνο σ’ αυτό. Γιατί η απουσία της θεσπέσιας ομορφιάς της Παπαδιαμαντικής γλώσσας αφαιρεί από την παράσταση  τη μαγεία της. Έτσι περιορίζεται η εντύπωση, η ουσία και η απόλαυση του λόγου που ηθογραφεί και ψυχογραφεί την ηρωίδα.

Οι εξαιρετικές ερμηνείες της Νένη Μεντή και της Έρσης Μαλικέντζου με ψυχικές εντάσεις αναδεικνύουν τον ανθρώπινο πόνο της ψυχής, την σκοτεινιά και τη θηριωδία.

Κοστούμια στο ύφος της εποχής, όμορφη μουσική, χαμηλοί και ζεστοί φωτισμοί έδωσαν το δικό τους χρώμα στην παράσταση.

Το λιτό και ευρηματικό σκηνικό με τις επάλληλες λευκές μπουγάδες, γίνεται μια σύγχρονη οθόνη όπου προβάλλονται τα αθώα θύματα κάθε εποχής.

Συντελεστές

Κείμενο- σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας
Σκηνικά – Κοστούμια: Αναστασία Αρσένη
Φώτα: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Μουσική επιμέλεια: Παναγιώτης Αυγερινός

Πρωταγωνιστούν

Νένα Μεντή, Ευγενία Δημητροπούλου, ΄Ερση Μαλικένζου, Χριστιάννα Ματζουράνη, Μαριάννα Τουντασάκη, Έφη Σακελαρρίου.

Ώρες και Ημέρες Παραστάσεων

Μέχρι: 22/4
Παραστάσεις : Πέμ. 8 μ.μ., Παρ., Σάβ. 9 μ.μ., Κυρ. 7 μ.μ.

Τιμές εισιτηρίων

Κανονικό: 17 ευρώ
Εξώστης 15 ευρώ
Μειωμένο: 13 ευρώ
(Έως 18 ετών, φοιτητές και άνω των 65 ετών)
Ανέργων: 10 ευρώ
Ισχύουν ειδικές τιμές για ομαδικές κρατήσεις
Πρωινές παραστάσεις για σχολεία