Η Πενθεσίλεια, μια από τις βασίλισσες των Αμαζόνων, ήταν κόρη του πολεμόχαρου Άρη και της Οτρήρης. Μια μέρα καθώς κυνηγούσε στο δάσος σκότωσε άθελά της την αδελφή της Ιππολύτη.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Η θλίψη που την κυρίευσε έπρεπε σύμφωνα με την γενναία και σκληρή της ανατροφή, να εκτονωθεί με ηρωικό τρόπο μέσα σε μάχη. Η Πενθεσίλεια, όταν ο Αχιλλέας στον Τρωικό Πόλεμο  σκότωσε τον Έκτορα, τάχθηκε με το μέρος των Τρώων με σκοπό να τον σκοτώσει. Στη μάχη έρχονται οι δυο τους αντιμέτωποι και ο Αχιλλέας κατάφερε να την τραυματίσει θανάσιμα. Όταν της έβγαλε την πολεμική μάσκα, συγκινήθηκε από το βλέμμα της που έσβηνε μαζί με τη ζωή της. Λέγεται δε πως τη στιγμή εκείνη ερωτεύθηκε την ομορφιά της.

Η τραγική ιστορία της Πενθεσίλειας δεν υπάρχει στην Ιλιάδα,  αλλά υπήρχε στο χαμένο έπος της αρχαίας μας λογοτεχνίας  «Αιθιοπίς». Ο Οβίδιος και ο Βιργίλιος εξύμνησαν την ομορφιά και την γενναιότητα της πολεμίστριας Αμαζόνας που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον Κλάιστ.

Ο Χάινριχ Φον Κλάιστ, Γερμανός ρομαντικός ποιητής, ένας από τους μεγάλους δραματουργούς του 19ου αιώνα , αντιστρέφει τον μύθο επινοώντας το αδιανόητο. Εδώ ο έρωτας ανάμεσα στην Πενθεσίλεια  και τον Αχιλλέα είναι αμοιβαίος, όμως εκείνη τον κατασπαράσει κυριευμένη από σύγχυση  συνείδησης και τελικά πεθαίνει από θλίψη.

Το πολύπλοκο και παράδοξο αυτό  ποιητικό έργο, είναι μια ερωτική τραγωδία όπου το ερωτικό πάθος καταλύει έστω και πρόσκαιρα την αντίσταση του ανθρώπου και τον μεταστρέφει σε πόλεμιο της φύσης του. Ενώ καταργεί την απόσταση , ανάμεσα στους δυο ήρωες  που παραδίδονται ο ένας στον άλλον , αυτοί επανέρχονται δριμύτεροι, πολέμιοι εκπορθητές. Εδώ ο έρωτας στήνει  την δική του πολεμική ενέδρα με ένα ερωτικό παιχνίδι  εμμονικής κυριαρχίας, που εξελίσσεται και μετασχηματίζεται μέσα από παραπλανητικές τακτικές.

Στο έργο υπάρχει μια αίσθηση που απλώνεται  από τη σάτιρα ως τη φάρσα και το τραγικό, καθώς κυρίαρχη επιθυμία γίνεται η ενσωμάτωση  του ποθητού προσώπου από τον ήρωα που τον οδηγεί σε φονικό πάθους.

Η «Πενθεσίλεια» της παράστασης με την σκηνοθετική κατεύθυνση του Παντελή Δεντάκη απενδύθηκε την ιδιαίτερή της ρομαντική λεπτότητα. Αναποτελεσματικοί νεωτερισμοί έγιναν βασανισμοί ως προς την κατανόηση, τον προβληματισμό και την αντιληπτικότητα του πολύπλοκου αυτού έργου. Εδώ οι ερμηνείες των πολύ καλών ηθοποιών  δεν συνδέονται αρμονικά, υπονομεύοντας τη φύση, τον σκοπό και τη λύση του έργου. Αισθησιασμός, γκροτέσκο ύφος, στιλιζαρισμένες εκφράσεις και εντυπωσιασμοί και ένας απροσδιόριστος θηλυπρεπής ερωτιδεύς, ακύρωσαν την εμβάθυνση στο δραματικό στοιχείο,  κάνοντας τους θεατές να γελούν.

Ένα έργο γίνεται σύγχρονο με τις ερμηνείες και το ύφος της παράστασης. Εν προκειμένω το σκηνικό είναι λιτό και αφαιρετικό με υπαινικτικά κλασσικά στοιχεία, τα κοστούμια των Αμαζόνων κομψά  και μοντέρνα, ενώ του χορού βιάζουν την αισθητική. Σκόπιμα αμήχανος Αχιλλέας παρουσιάζεται  ο εξαιρετικός ηθοποιός Θάνος Τοκάκης, με κίνηση ρομποτική ως κλασσική φιγούρα.

Πενθεσίλεια η Βίκυ Βολιώτη που αψηφά τη φύση της και τη λογική,  με αιφνίδιες συναισθηματικές ανατροπές. Αγριωπή, υστερική, ορμητική από ερωτική και πολεμική διέγερση, από την οποία λείπει το Διονυσιακό στοιχείο. Γραφικό τύπος ως Διοδήμης ο Κώστας Κορωναίος, απροσδιόριστος ερμηνευτικά,  ως Έρως ο Αινείας Τσαμάκης, ενώ ο Αργύρης Ξάφης με το δυναμικό ερμηνευτικό του ύφος κινδυνεύει να σκιάσει τους πρωταγωνιστές.

Ο Κλάιστ – αυτοκτόνησε γιατί δεν κατάφερε να προσαρμοστεί με την εποχή του-  σύμφωνα με τον Γκαίτε  «οραματίζεται ένα ανέφικτο θέατρο». Χρόνια μετά  αυτό έγινε βέβαια εφικτό. Στο έργο βλέπουμε  ότι στον πόλεμο  και στον έρωτα κυριαρχεί η ζωώδης πλευρά του ανθρώπου, και ενώ το σώμα παραλύει από τον θάνατο ο έρωτας ξεπηδά εξουσιαστής επί του θανάτου.

Ο έρωτας όπως και ο πόλεμος, εξουσιάζει τις ψυχές, δίνοντας όμως με μια εσωτερική ελευθερία. Έτσι η Πενθεσίλεια παραδομένη στον έρωτα -συναίσθημα απαγορευμένο στις Αμαζόνες- βρίσκεται αντιμέτωπη σε μια εσωτερική προσωπική μάχη.

Κι ενώ στην ερωτική συνεύρεση και οι δυο  αλληλοπαραδίδονται, μετά νιώθει πως τον ελέγχει και τον κυριαρχεί. Όμως ο πραγματικός  «κύριος» του παιχνιδιού είναι ο Αχιλλέας που έχοντας αυτήν την επίγνωση και επιθυμώντας να κατανοήσει πως σκέφτεται η Πενθεσίλεια, την προκαλεί να παλέψει μαζί του. Εκείνη εξοργίζεται νιώθοντας προδομένη και ταπεινωμένη.

Η έξαψη, η αλόγιστη φρενίτιδα και η μυστηριώδης απόγνωσή της την οδηγούν  στο να τον σκοτώσει και να τον κατασπαράξει. Ο έρωτάς της  γίνεται  «αγκαθωτό στεφάνι» (Εριέττα Φόγκελ, ερωμένη του Κλάιστ την οποία σκότωσε σε συνεννόηση μαζί της λίγο πριν αυτοκτονήσει).

Συντελεστές

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης
Σκηνικά-Κοστούμια: Κωνσταντίνο ς Ζαμάνης
Επιμέλεια κίνησης: Αγγελική Στελλάτου
Μουσική: Λευτέρης Βενιάδης
Φωτισμοί: Σίμος Σαρκετζής
Βοηθός Σκηνοθέτη: Κατερίνα Γεωργουδάκη
Μετάφραση υπερτίτλων στα αγγλικά: Μέμη Κατσώνη

Παίζουν: Βίκυ Βολιώτη, Θάνος Τοκάκης, Αργύρης Ξάφης, Σύρμω Κεκέ, Άλκηστη Πουλοπούλου, Ηρώ Μπέζου, Κώστας Κορωναίος, Αινείας Τσαμάτης

Με υπέρτιτλους στα αγγλικά: Σάββατο 17, Κυριακή 18, Πέμπτη 22 και Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018

Εισιτήρια:
Κανονικό: 7, 15 ευρώ
Μειωμένο, Φίλος, Παρέα 5-9 άτομα: 12 ευρώ
Παρέα 10+ άτομα: 11 ευρώ
Κάτοικος Γειτονιάς: 7 ευρώ
Ανεργίας, ΑμεA: 5 ευρώ – Συνοδός ΑμεA: 10 ευρώ

Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Συγγρού 107