Η νέα γενιά της ελληνικής τζαζ σκηνής στην ταράτσα της Στέγης

Η νέα γενιά της ελληνικής τζαζ ανεβαίνει ψηλά και ψηλότερα. Ανεβαίνει στην ταράτσα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για το καλοκαιρινό «Πανόραμα Τζαζ», που, όπως εξηγεί ο γενικός διευθυντής της Στέγης, Χρήστος Καρράς, «εστιάζει στην πολύ νέα γενιά των μουσικών. Ήδη, επαγγελματίες, αν και στα πρώτα τους βήματα, σε μία φάση διερεύνησης της μουσικής τους πορείας».

Το καλοκαιρινό Πανόραμα, το οποίο κάνει πρεμιέρα απόψε, Πέμπτη 9 Ιουνίου, και ολοκληρώνεται το βράδυ το Σαββάτου, 11 Ιουνίου, συμπεριλαμβάνοντας τα σχήματα των Next Step Quintet, Stelios Chatzikaleas Quintet και Stephanos Chytiris Flux Project, συνοψίζει τρεις ενδεικτικές, μέσα από τη διαφορετικότητά τους, στυλιστικές προσεγγίσεις της τζαζ μουσικής τού σήμερα.

Από την πρώτη σεζόν της λειτουργίας της, η Στέγη αφοσιώθηκε στην ανάδειξη καλλιτεχνών της ελληνικής τζαζ σκηνής, της ολοένα και ανερχόμενης, τολμηρής, ολοένα και περισσότερο καταρτισμένης. Ο κ. Καρράς διαπιστώνει πως πρόκειται για έναν μουσικό χώρο που σταδιακά εμπλουτίζεται και αναβαθμίζεται σε επίπεδο τεχνικής βάσης. Γεγονός που υπόσχεται πολλά για το μέλλον της. «Πρόκειται για μουσικούς που τις περισσότερες φορές έχουν περάσει από πανεπιστημιακά τμήματα, όπως το Ιόνιο Πανεπιστήμιο που είναι ένα φυτώριο της ελληνικής τζαζ. Επίσης, είναι μουσικοί τρομερά ανοιχτοί και ενήμεροι για το τι γίνεται στον κόσμο, γενικότερα. Συνεπώς, μιλάμε για μία πολύ εξωστρεφή σκηνή, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε όλον τον κόσμο» σημειώνει.

Είναι αυτό το επίπεδο, η δεξιοτεχνία, η συνθετική ικανότητα των νέων Ελλήνων μουσικών που καθιστά, πλέον, την ελληνική τζαζ εξαγώγιμο πολιτιστικό προϊόν, μάλιστα σε έναν εξαιρετικά ανταγωνιστικό και απαιτητικό χώρο παγκοσμίως. «Υπάρχουν, ήδη, μουσικοί που έχουν κάνει μία σταδιοδρομία στο εξωτερικό, υπάρχουν και μουσικοί που έχουν ηχογραφήσει στην ECM» συνηγορεί ο κ. Καρράς.

Μοιραία, καθώς η ελληνική σκηνή τής τζαζ εξελίσσεται, πλαταίνει και το κοινό της. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Στέγης, πάντως, υπενθυμίζει πως η τζαζ τροφοδοτείται από τα live, όσο ελάχιστα μουσικά είδη μπορούν. «Η τζαζ μουσική προορίζεται να ακουστεί live, ακριβώς επειδή είναι μουσική που βασίζεται στη στιγμή. Είναι μία μουσική- πολυδουλεμένη μεν- που έχει μία ενέργεια και μία σύμπραξη της στιγμής, κάτι που μοιράζεται στους ανθρώπους που βρίσκονται πάνω στη σκηνή. Αυτή η συνθήκη την καθιστά, κατά τη γνώμη μου, μία μουσική εμπειρία ανεπανάληπτη».

Στην τρίτη διοργάνωσή του, το «Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ-New Generation» παίρνει, πλέον, τον χαρακτήρα ενός μεγάλου φεστιβάλ. Τα τρία σχήματα που συμμετέχουν στο line-up της διοργάνωσης, οι Next Step Quintet (9/6), Stelios Chatzikaleas Quintet (10/6) και Stephanos Chytiris Flux Project (11/6), μιλούν στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για τις live εμφανίσεις τους, τις μουσικές επιρροές τους και το μέλλον της τζαζ σκηνής στην Ελλάδα.

Next Step Quintet

Έχουν χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο ανερχόμενα γκρουπ του είδους. Όλα τα μέλη του σχήματος είναι απόφοιτοι του Τμήματος Τζαζ του Ιονίου Πανεπιστημίου (Βασίλης Ποδαράς, Γιάννης Παπαδόπουλος, Θοδωρής Κότσυφας και Ντίνος Μάνος) και έχουν, ήδη, στο ενεργητικό τους πολλές εμφανίσεις σε φεστιβάλ, διεθνή εμπειρία και πολύ καλές κριτικές από την κυκλοφορία του πρώτου τους, ομώνυμου δίσκου, το 2012. Το δεύτερο άλμπουμ της μπάντας, με τίτλο «2», που κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβριο, έχει ηχογραφηθεί με τον Τάκη Πατερέλη και τον Tivon Pennicott από τη Νέα Υόρκη. Με ροκ αναφορές να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της μουσικής ταυτότητάς τους, ο Βασίλης Ποδαράς πιστεύει πως η αίσθηση ότι η τζαζ ανταποκρίνεται σε ένα μυημένο, ίσως και ειδικό, κοινό ατονεί με το πέρασμα των χρόνων. «Αν και σαν είδος μουσικής είναι μακριά από την ελληνική κουλτούρα, το ελληνικό κοινό και ακόμα περισσότερο η νεολαία είναι ανοιχτή σε ένα ενδιαφέρον άκουσμα. Ειδικά, αυτήν την περίοδο με την κρίση, ψάχνεται ν’ ακούσει κάτι καινούριο, κάτι διαφορετικό. Νομίζω ότι αν δώσεις στο κοινό κάτι προσεγμένο και ειλικρινές θα το πάρεις πίσω. Το βλέπω και στα live αυτό, όπου έρχεται καινούριος κόσμος και σιγά σιγά η μουσική διαδίδεται» αναφέρει.

Πρόσφατα, οι Next Step Quintet διακρίθηκαν στον διεθνή διαγωνισμό Made in New York Jazz Competition, ενώ η επόμενη ηχογράφησή τους θα είναι μία δική τους προσέγγιση στη μουσική των Radiohead. Στη συναυλία στη Στέγη θα ακούσουμε κομμάτια και από τα δύο άλμπουμ τους.

Stelios Chatzikaleas Quintet

Οι Μάιλς Ντέιβις και Τσετ Μπέικερ ήταν τα πρώτα μουσικά ακούσματα του 31 ετών Στέλιου Χατζηκαλέα που «άφησε» το κλασικό πιάνο για την τρομπέτα. Η τζαζ τον γοητεύει γιατί «είναι ένα είδος μουσικής που συνήθως δεν δίνει απαντήσεις αλλά τις περισσότερες φορές θέτει ερωτήματα». «Μου άρεσε να βγαίνω έξω και να μην περνάω καλά με την ευρεία έννοια, δηλαδή να πηγαίνω ν’ ακούσω μία συναυλία και μετά να προσπαθώ να καταλάβω τι έγινε. Όλη αυτή η αναζήτηση με οδήγησε σε πιο εσωτερικά ακούσματα κατά κάποιο τρόπο» παραδέχεται ο ίδιος, που έχει συμμετάσχει σε διάφορα γκρουπ και ηχογραφήσεις που είχανβάση τον αυτοσχεδιασμό, και έχει εμφανιστεί σε πολλές μουσικές σκηνές της Ευρώπης. Για εκείνον, η ελληνική τζαζ σκηνή θα μπορούσε να αποτελεί το «βαρύ πυροβολικό» της ελληνικής πολιτιστικής βιομηχανίας καθώς «υπάρχουν πολλοί καλοί μουσικοί που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από Ευρωπαίους ή Αμερικανούς συναδέλφους τους που κάνουν παγκόσμιες περιοδείες».

O «Αφρός των ημερών» του Μπορίς Βιάν, όπου το πραγματικό συγκρούεται με το σουρεαλιστικό και ο έρωτας με τον θάνατο, στάθηκε η αφορμή για τη σύνθεση των εννέα νέων μουσικών θεμάτων που θα παρουσιάσει στην ταράτσα της Στέγης, μαζί με το κουιντέτο του (Κώστας Γιαξόγλου, Κωνσταντίνος Μάνος, Παναγιώτης Ηλιού και Χρήστος Κωνσταντινίδης).

Stefanos Chytiris Flux Project

«Επέλεξα τη τζαζ για την ελευθερία που μου προσφέρει», λέει ο Στέφανος Χυτήρης, ο οποίος παίζει ντραμς. Μαζί με τον 71ετών Αμερικανό σαξοφωνίστα Daniel Carter, τον Βέλγο πιανίστα Bram De Looze και τον Nεοϋρκέζο μπασίστα Luca Rosenfeld, αποτελούν τον πυρήνα του Flux Project.

Στην ταράτσα της Στέγης, εξερευνώντας τις δομές και την πνευματικότητα της free jazz μουσικής, σμίγουν στην Αθήνα έπειτα από δύο χρόνια συνεργασίας στη Νέα Υόρκη. Με οδηγό τον πρώτο δίσκο τους, «PYRIN», ηχογραφημένο στο Μπρούκλυν σε παραγωγή του Αμερικανού μάστερ-ντράμερ Michael Carvin, το κουαρτέτο θα παρουσιάσει ένα ηχητικό ταξίδι, βασισμένο στις φιλοσοφικές ιδέες του Ηράκλειτου, αρχές οι οποίες καθοδήγησαν και τις ηχογραφήσεις τους. «Ήταν η αφορμή για κάποιες μουσικές αφετηρίες αυτοσχεδιασμού», εξηγεί ο Στέφανος Χυτήρης, ο οποίος ολοκλήρωσε τις μουσικές σπουδές του στην Αμερική. Έχει συμμετάσχει σε πολλά σχήματα μουσικών της αυτοσχεδιαστικής σκηνής της Νέας Υόρκης, ενώ παράλληλα αναπτύσσει την προσωπική δουλειά του, σε συνεργασία με την Ingrid Laubrock, τον Todd Neufeld, τον Pascal Niggenkemper, τον Billy Mintz και άλλους. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την εμπειρία του στην Αμερική απελευθερωτική. «Το θετικό στη Νέα Υόρκη είναι ότι εκεί κανείς μπορεί εύκολα να αντιληφθεί το που είναι ο ίδιος, χωρίς, όμως, να νιώσει πίεση. Παρά τον υψηλό ανταγωνισμό που υπάρχει, σε ωθεί να ανοιχτείς, να κάνεις πράγματα και να πιστέψεις στον εαυτό σου». Αυτό που χρειάζεται- κατά τον Στέφανο Χυτήρη- η ελληνική τζαζ σκηνή σήμερα είναι «να μην υπάρχει εφησυχασμός». «Να παίρνονται περισσότερα ρίσκα σε ό,τι αφορά τις συνεργασίες, να υπάρξει ένα δημιουργικό “ανακάτεμα”, ώστε να προκύψει ένας ήχος που θα προέρχεται από εδώ. Πρέπει να είναι και οι μουσικοί ανοιχτοί στο διαφορετικό για να είναι και ο κόσμος» καταλήγει.