Το σύμφωνο AUKUS απέδειξε την διαπιστωμένη γεωπολιτική αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ανταποκριθεί ενιαία σε στρατηγικές προκλήσεις άμυνας και εξωτερικής πολιτικής.
*Γράφει ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος
Αν η Βρετανία, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία αγνόησαν επιδεικτικά την Ευρώπη, το έκαναν διότι η ίδια η Ένωση το έχει επιτρέψει. Ο τρόπος αποχώρισης των Αμερικανών από το Αφγανιστάν και ο αποκλεισμός από τη συμφωνία του AUKUS αναδεικνύει ότι οι σύμμαχοι έχουν πλήρως αντιληφθεί την αδυναμία της Ευρώπης για ανάπτυξη στρατηγικών σχέσεων έναντι των προκλήσεων τρίτων. Η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία, ειδικά της Γερμανίας και το αυξανόμενο εμπόριο με την Κίνα δημιουργούν προσχώματα στην ανασύσταση του Δυτικού Μετώπου, που διακαώς επιθυμούσαν οι Αμερικανοί.
Κάτι τέτοιο θα ήταν αποδεκτό για την Ευρώπη, αν αποτελούσε διακηρυγμένη επιλογή της και όχι αποτέλεσμα αδυναμίας διαμόρφωσης μίας ενιαίας στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Η απροθυμία, για παράδειγμα, του μπλοκ να υποστηρίξει τη Λιθουανία στην αντιπαράθεσή της με την Κίνα στο θέμα της Ταϊβάν και η έλλειψη αποφασιστικότητας έναντι των Τουρκικών προκλήσεων στις ευρωπαϊκές θαλάσσιες ζώνες αποτελούν χαρακτηριστικά του γεωστρατηγικού ελλείματος της Ευρώπης.
Το Βερολίνο, επίσης, αγνόησε τις εκκλήσεις των ΗΠΑ και χωρών της ανατολικής Ευρώπης και προχώρησε στην ανάπτυξη απευθείας αγωγού με τη Ρωσία, δηλαδή με τον αμεσότερο, δυνητικά, κίνδυνο της ηπείρου. Η συνθήκη αυτή σε συνδυασμό με την έλλειψη κοινού στρατιωτικού επιχειρησιακού βραχίονα αποτελεί για την Ευρώπη ένα αποτρεπτικό πλαίσιο ανάπτυξης στρατηγικής συνεργασίας με τους παραδοσιακούς δυτικούς συμμάχους.
Το Σύμφωνο AUKUS, λοιπόν αποτελεί για την Ευρώπη πρόκληση, αλλά και ευκαιρία. Αν το Ευρωπαϊκό όραμα επεκταθεί στο πλαίσιο άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, τότε η Ένωση θα αποχτήσει μία ισχυρή φωνή στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, αντίστοιχο της οικονομικής της ισχύος και θα αναδειχθεί σε υπολογίσιμο παίχτη. Αν όμως η Ευρώπη παραμείνει διχασμένη και διαιρεμένη, η ανασύσταση της Δύσης, στην οποία έχει επενδύσει και η Ελλάδα για την αναχαίτιση της Τουρκικής απειλής, θα αποτελέσει για την Ένωση όνειρο ορεινής νυκτός. Στην περίπτωση αυτή η γηραιά ήπειρος θα παραμείνει εγκλωβισμένη σε ζωτικό χώρο της Γερμανικής οικονομικής δραστηριότητας και δεν θα εξελιχθεί σε παγκόσμιο γεωπολιτικό παίχτη.
* Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι, Διεθνολόγος, Ερευνητής του Τμήματος Τουρκικών Σπουδών ΕΚΠΑ
