Ο ρόλος της ομάδας Βάγκνερ στον εμφύλιο του Σουδάν – Τι θέλει να πετύχει ο Πούτιν

Η ομάδα Βάγκνερ, είναι παρούσα στο Σουδάν επί χρόνια, έχει εξασφαλίσει προνομιακή πρόσβαση στα χρυσωρυχεία της χώρας, πάντως η ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία τηρεί διακριτική στάση αφότου ξέσπασε το Σάββατο σύγκρουση ανάμεσα στον τακτικό στρατό και τους παραστρατιωτικούς των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (ΔΤΥ).

Σε ό,τι αφορά την Αφρική, οι φιλοδοξίες της εταιρίας μισθοφόρων που ίδρυσε ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, πιστός του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, είναι απεριόριστες. Και δεν υπάρχει αμφιβολία πως σκοπός της είναι να βγει αλώβητη από τη σύγκρουση που μαίνεται, σύμφωνα με το France24.

Η ναυτική βάση που «γλυκοκοιτάζει» η Ρωσία

Επί του καθεστώτος του δικτάτορα Όμαρ ελ Μπασίρ, η Ρωσία ήταν ο μοναδικός προμηθευτής όπλων του Σουδάν, που αντιμετώπιζε διεθνές εμπάργκο. Το 2017, ο στρατηγός Μπασίρ υποσχέθηκε στους Ρώσους ναυτική βάση στην Ερυθρά Θάλασσα.

Όμως δεν είδε ποτέ το φως της μέρας.

Μετά την πτώση το 2019 του Όμαρ ελ Μπασίρ, το Χαρτούμ απομακρύνθηκε κάπως από τη Μόσχα.

Όμως τον Οκτώβριο του 2021 ο επικεφαλής του στρατού, ο στρατηγός Άμπντελ Φάταχ αλ Μπουρχάν, προχώρησε σε πραξικόπημα. Κι ο δεύτερος στην ιεραρχία Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο, ή «Χαμέτι», διαβεβαίωσε πως θα μπορούσε τελικά να υπάρξει ρωσική βάση: «Αν κάποια χώρα θέλει βάση στις ακτές μας, κι αυτή η βάση εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας και δεν απειλεί την ασφάλειά μας, είτε είναι ρωσική είτε κάποιας άλλης χώρας, θα συνεργαστούμε».

Πόλεμος από… χρυσό

Το υπέδαφος του Σουδάν είναι πλούσιο σε πολύτιμα μέταλλα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων εξάγεται παράνομα.

Πολλά χρυσωρυχεία ελέγχονται από τις ΔΤΥ του Χαμέτι.

Η Βάγκνερ φέρεται να δραστηριοποιείται μέσω της M Invest του Πριγκόζιν και της θυγατρικής της Meroe Gold, που εγκαταστάθηκε στο Σουδάν το 2017. Συνεργάζεται επίσης με την εταιρεία Aswar, που ελέγχεται από τις σουδανικές μυστικές υπηρεσίες.

Η ομάδα δημοσιογράφων Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) λέει πως βρήκε αποδείξεις πως συνήφθη συμβόλαιο ανάμεσα στην Meroe Gold και την Aswar.

Η ρωσική εταιρεία εξάλλου εξαιρέθηκε το 2018 από το φόρο 30% που επιβάλλεται δυνάμει της νομοθεσίας του Σουδάν σε εταιρείες του τομέα της εξόρυξης χρυσού.

Αντίθετα με το πώς ενήργησε στο Μαλί και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η εταιρεία «παράμεινε οπορτουνιστική στο Σουδάν μάλλον, παρά πιστή σε κάποια συγκεκριμένη φράξια», επισήμανε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο, όπως αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, η Κατρίνα Ντόξι του αμερικανικού κέντρου μελετών CSIS. Κάτι που της επέτρεψε να συνεχίσει να εξορύσσει χρυσό μετά την πτώση του Όμαρ ελ Μπασίρ και το πραξικόπημα του Οκτωβρίου του 2021.

Δυτικός αντίθετος άνεμος

Η κατάσταση ωστόσο την ώθησε περισσότερο προς τη σύναψη μυστικών συμφωνιών, καθώς στο Χαρτούμ επιβάλλονται κυρώσεις και εμπάργκο όπλων, που επιβλήθηκε το 2005 από τον ΟΗΕ κατά τη διάρκεια του πολέμου στην πολιτεία Νταρφούρ (δυτικά), κι η οικονομία του Σουδάν βιώνει μαρασμό.

Μετά την πτώση του Όμαρ ελ Μπασίρ, η Ουάσιγκτον απέσυρε το 2020 το Σουδάν από τον κατάλογο των κρατών που κατηγορεί πως υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Η διεθνής βοήθεια ξανάρχισε να χορηγείται· αλλά σταμάτησε ξανά, μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Μπουρχάν.

Το 2020, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις σε δυο εταιρείες του ομίλου Βάγκνερ και στελέχη τους.

Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν «και το δίκτυό του εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους του Σουδάν για ίδιο όφελος και για να επεκτείνουν την επιρροή τους», επιχειρηματολογούσε την εποχή ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Στίβεν Μνούτσιν.

Ο ρόλος των τηλεπικοινωνιών

Το ζήτημα δεν είναι απλά ο χρυσός. «Εκστρατείες παραπληροφόρησης που βάζουν στο στόχαστρο σουδανούς χρήστες ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης είναι από το 2017 αναπόσπαστο μέρος της τακτικής» της Βάγκνερ, ανέφερε πρόσφατη έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Initiative Against Transnational Organized Crime.

Η Βάγκνερ λέγεται πως διαπρέπει στις εκστρατείες αποσταθεροποίησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης χάρη σε «φάρμες τρολ». Στις αρχές του 2022, μέλος των σουδανικών υπηρεσιών ασφαλείας δήλωνε στο Γαλλικό Πρακτορείο πως «Ρώσοι ειδικοί εγγυώνται την ασφάλεια των επικοινωνιών και αναλύουν (το περιεχόμενο που αναρτάται σε) ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης για κρατικούς θεσμούς».

Η εταιρεία μισθοφόρων παρέχει επίσης υπηρεσίες ασφαλείας. Για «την παρουσία Ρώσων παραστρατιωτικών στο Σουδάν δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία», έγραφε το 2020 σε έκθεση του Institut français des relations internationales (IFRI) ο Ρώσος ερευνητής Σεργκέι Σουκάνκιν.

Επιλογή πλευράς;

Τον Φεβρουάριο, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Σουδάν, ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας Σεργκέι Λαβρόφ υπερασπίστηκε τη δράση της Βάγκνερ στην Αφρική, καθώς «αναπτύσσεται κατόπιν αιτημάτων κυβερνήσεων» και «συνεισφέρει στην εξομάλυνση της κατάστασης στην περιφέρεια».

Διαδραματίζει ρόλο η Βάγκνερ στις συγκρούσεις ανάμεσα στις δυνάμεις των στρατηγών Μπουρχάν και Χαμέτι; «Σήμερα, δεν υπάρχει ούτε ένα μέλος του προσωπικού της Βάγκνερ στο Σουδάν», διαβεβαίωνε προχθές Τρίτη ο Γεβγκένι Πριγκόζιν μέσω Telegram. Και αυτό είναι αλήθεια «εδώ και δυο χρόνια», πρόσθεσε.

Αναλυτές αναγνωρίζουν ότι ο οπορτουνισμός στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει λογική. Οι Ρώσοι δρουν «σαν τα Εμιράτα και τους Κινέζους: από τη στιγμή που οι δουλειές τους συνεχίζονται και η επιρροή τους παραμένει, ας κερδίσει ο καλύτερος», σχολιάζει ο Ρολάντ Μαρσάλ του CERI στο Παρίσι.

Οι δεσμοί του στρατηγού Χαμέτι και της Βάγκνερ ίσως παίξουν ρόλο, εκτίμησε ο Κόλιν Κλαρκ, διευθυντής ερευνών του Soufan Center στη Νέα Υόρκη. «Όμως, όπως ισχύει για κάθε εταιρεία μισθοφόρων, πίστη προσφέρεται σε όποιον υπογράφει τις επιταγές».

Η Βάγκνερ ξεπέρασε πολλές αναταράξεις και «μάλλον ψάχνει τρόπο να βγει από αυτή την καταιγίδα με τα συμφέροντά της αλώβητα», τόνισε η Κατρίνα Ντόξι.