«Εδώ και πολλά χρόνια ο κόσμος ενισχύει με τον δικό του τρόπο τα σεξιστικά στερεότυπα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη» λέει μελέτη που φέρει την υπογραφή ερευνητών του βρετανικού Πανεπιστημίου του Cambridge.

«Μόνο το 8% των ταινιών του Χόλιγουντ και γενικότερα της κινηματογραφικής βιομηχανίας διεθνώς παρουσιάζει γυναίκες ειδικούς στην τεχνητή νοημοσύνη, με τη συντριπτική πλειονότητα να είναι άνδρες» αναφέρουν οι ερευνητές.

Η μελέτη επισημαίνει ότι ο κινηματογράφος παρουσιάζει γενικότερα την τεχνητή νοημοσύνη ως προϊόν κάποιας μοναχικής μεγαλοφυΐας σχεδόν πάντα ανδρικού φύλου, που διακατέχεται από κάποιο «σύμπλεγμα θεού-δημιουργού». Οι αντιλήψεις αυτές επηρεάζουν υποσυνείδητα τόσο τις επιλογές καριέρας που κάνουν τα δύο φύλα, όσο και τις επιλογές κατά την πρόσληψή τους από εργοδότες, με συνέπεια ο κλάδος της τεχνητής νοημοσύνης να υποφέρει σήμερα από μεγάλες ανισότητες μεταξύ ανδρών-γυναικών. Κάτι που πιθανότατα έχει αντίκτυπο και στην ίδια την «έξυπνη» τεχνολογία.

«Η έλλειψη των γυναικών συνιστά μεγάλο κίνδυνο για παρείσφρηση σεξιστικής μεροληψίας»

Η μελέτη κάνει λόγο για «επικίνδυνο πολιτισμικό στερεότυπο» που έχει εγκαθιδρυθεί σταδιακά εδώ και έναν αιώνα κινηματογράφου, συμβάλλοντας στην ανεπαρκή αντιπροσώπευση των γυναικών στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Η έλλειψη των γυναικών συνιστά μεγάλο κίνδυνο για παρείσφρηση σεξιστικής μεροληψίας σε κρίσιμους αλγόριθμους που θα παίζουν ολοένα μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον.

Οι ερευνητές του Κέντρου Leverhulme για το Μέλλον της Νοημοσύνης (LCFI) του Κέιμπριτζ, οι οποίοι έκαναν σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Public Understanding of Science», ανέλυσαν περισσότερα από 1.400 φιλμ της περιόδου 1920-2020, εστιάζοντας σε 142 που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη. Στις ταινίες αυτές εντοπίστηκαν 116 ρόλοι επιστημόνων και μηχανικών που μπορούν να χαρακτηρισθούν «επαγγελματίες της τεχνητής νοημοσύνης».

Από αυτούς, το 92% ήταν άνδρες, ποσοστό μεγαλύτερο από το 78% που σήμερα είναι το εκτιμώμενο ποσοστό των ανδρών (έναντι 22% των γυναικών) στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης. Από τους 116 ρόλους, το ένα τρίτο περίπου των επιστημόνων (37 χαρακτήρες πρωταγωνιστών) παρουσιάζονται ως μεγαλοφυΐες και από αυτούς μόνο μία είναι γυναίκα. To 22% των ανδρών επιστημόνων στις ταινίες δημιουργούν τεχνητή νοημοσύνη με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, προκειμένου να ικανοποιήσουν κάποια επιθυμία τους, όπως να αντικαταστήσουν μια χαμένη αγάπη ή να δημιουργήσουν τη σύντροφο των ονείρων τους ή – οι πιο ναρκισσιστές – ένα αντίγραφο του εαυτού τους.

Τυπικές περιπτώσεις αποτελούν ταινίες όπως το «Iron Man»(2008)και το «Ex Machina»(2014)που παρουσιάζουν την τεχνητή νοημοσύνη να έχει δημιουργηθεί από κάποιον μεγαλοφυή άνδρα. Μετά από 100 χρόνια κινηματογράφου μόνο οκτώ γυναίκες εμφανίζονται να έχουν ειδίκευση στην τεχνητή νοημοσύνη και από αυτές οι μισές απεικονίζονται κατώτερες των ανδρών.

Η πρώτη πιο γνωστή ταινία που εμφάνισε στην οθόνη μια γυναίκα δημιουργό τεχνητής νοημοσύνης, ήταν η κωμωδία «Austin Powers: International Man of Mystery» του 1997. Οι άλλες ταινίες με γυναικείους ρόλους τεχνητής νοημοσύνης είναι: Transformers: The Last Knight (2017), Avengers: Infinity War (2018), Transcendence (2014), The Machine (2013), Inspector Gadget (1999), I, Robot (2004), Ghost in the Shell (2017) και The Emoji Movie (2017).

Μεγάλη είναι η έλλειψη γυναικών σκηνοθετών που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης: στην πραγματικότητα μέχρι στιγμής ούτε ένα σημαντικό φιλμ με σχετικό σενάριο δεν έχει σκηνοθετηθεί αποκλειστικά από γυναίκα. Μόνο στο φιλμ Captain Marvel μια γυναίκα (Άννα Μπόντεν) σκηνοθέτησε μαζί με έναν άνδρα.

«Η ανισότητα των φύλων στη βιομηχανία τεχνητής νοημοσύνης είναι συστημική και διάχυτη. Οι εμπορικές κινηματογραφικές ταινίες είναι μια άκρως επιδραστική πηγή και ένας πολλαπλασιαστής των πολιτισμικών στερεοτύπων που συμβάλλουν στο να καθορίζεται ποιός είναι κατάλληλος να κάνει καριέρα στην τεχνητή νοημοσύνη. Η μελέτη μας δείχνει ότι οι γυναίκες υποαντιπροσωπεύονται σοβαρά ως επιστήμονες τεχνητής νοημοσύνης στην οθόνη. Είναι ανάγκη να προσέξουμε ώστε αυτά τα πολιτισμικά στερεότυπα να μην γίνουν αυτο-εκπληρούμενη προφητεία, καθώς εισερχόμαστε στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης» επεσήμανε η ερευνήτρια Κάντα Ντιχάλ, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η μελέτη επισημαίνει ότι, πέρα από την τεχνητή νοημοσύνη στον κινηματογράφο, υπάρχει γενικότερα στην κοινωνία και σε όλες τις ηλικίες το στερεότυπο ότι η εξέχουσα διανοητική ικανότητα είναι προνόμιο κυρίως των ανδρών.

«Η μεγαλοφυία δεν είναι μια ουδέτερη έννοια. Είναι μια ιδέα που βασίζεται σε έμφυλες και φυλετικές αντιλήψεις περί νοημοσύνης, ιστορικά διαμορφωμένες από μια λευκή ανδρική ελίτ. Μερικοί επιδραστικοί ειδικοί της τεχνολογίας όπως ο Ίλον Μασκ έχουν σκοπίμως καλλιεργήσει μια περσόνα “μεγαλοφυίας”, που σαφώς βασίζεται σε κινηματογραφικούς χαρακτήρες όπως ο Iron Man», δήλωσε ο διευθυντής του LCFI δρ Στέφεν Κέιβ.