Στον έλεγχο του στρατού βρίσκεται πλέον η Εθνική Φρουρά του Μεξικού μέσω νομοθετικής μεταρρύθμισης που αμφισβητείται από τον ΟΗΕ και οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάνοντας λόγο για στρατιωτικοποίηση της δημόσιας ασφάλειας.
Η Γερουσία ενέκρινε τη μεταρρύθμιση που προβλέπει την υπαγωγή στο υπουργείο Άμυνας της Εθνικής Φρουράς, αστυνομικής δύναμης με πολιτική διοίκηση, αρμόδια κυρίως για την καταπολέμηση της εμπορίας ναρκωτικά.
Αν και τα 115.000 μέλη της είναι κυρίως στρατιωτικοί, υπαγόταν ως τώρα στο υπουργείο Ασφάλειας.
Η μεταρρύθμιση, που εγκρίθηκε από τη Βουλή την 3η Σεπτεμβρίου, υιοθετήθηκε με 71 ψήφους υπέρ, 51 κατά και μία αποχή, διευκρίνισε η Γερουσία μέσω Twitter.
Η μεταρρύθμιση προκάλεσε αντεγκλήσεις στο Μεξικό, με τον πρόεδρο να κατηγορείται πως προσπαθεί να στρατιωτικοποιήσει τη χώρα, ενώ εκείνος την υπερασπίζεται. Η αντιπολίτευση και οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κρίνουν πως είναι αντισυνταγματική και κοινοβουλευτικοί της αντιπολίτευσης θέλουν να την αμφισβητήσουν στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Η μεταβατική Ύπατη Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Νάντα αλ Νασίφ χαρακτήρισε από τη Γενεύη την εξέλιξη «πισωγύρισμα για τη δημόσια ασφάλεια με σεβασμό στα δικαιώματα του ανθρώπου», κρίνοντας πως αφήνει τη χώρα «χωρίς πολιτική αστυνομική δύναμη σε ομοσπονδιακό επίπεδο, κάτι που εδραιώνει περαιτέρω τον ήδη κυρίαρχο ρόλο των ένοπλων δυνάμεων στη δημόσια ασφάλεια».
Η Εθνική Φρουρά δημιουργήθηκε το 2019 από τον κεντροαριστερό πρόεδρο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, που ανέλαβε την εξουσία το 2018. Σκοπός ήταν η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Αντικατέστησε την ομοσπονδιακή αστυνομία η οποία, τα δέκα χρόνια της ύπαρξής της, σπιλώθηκε από κατηγορίες για διαφθορά και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με τον κ. Λόπες Ομπραδόρ, η υπαγωγή της στο υπουργείο Άμυνας θα επιτρέψει η Εθνική Φρουρά να έχει «την καθοδήγηση, τις συμβουλές και το παράδειγμα» του υπουργείου Άμυνας. Κατά την άποψή του, ο στρατός είναι λιγότερο επιρρεπής στη διαφθορά και έχει μεγαλύτερη δημοφιλία στο Μεξικό.
Σκοπός είναι να δημιουργηθεί θεσμός με πειθαρχία, αξίες και αρετές στο πεδίο της δημόσιας ασφάλειας, που θα μοιάζουν με αυτές που έχουμε στις ένοπλες δυνάμεις», υπερθεμάτισε ο υπουργός Άμυνας, ο στρατηγός Λουίς Κρεσένσιο Σαντοβάλ.
«Ο στρατός είναι ο λαός με στολή», επαναλαμβάνει συχνά ο μεξικανός πρόεδρος, που μετέφερε το 2021 τον έλεγχο των τελωνείων στις ένοπλες δυνάμεις. Μεγάλα έργα, όπως το δεύτερο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας ή το τουριστικό τρένο στη Γιουκατάν, επίσης ανατέθηκαν στους στρατιωτικούς.
Το Μεξικό σπαράσσεται από τη βία του οργανωμένου εγκλήματος, με πάνω από 340.000 φόνους και δεκάδες χιλιάδες εξαφανίσεις από τον Δεκέμβριο του 2006, όταν άρχισε ο αμφιλεγόμενος «πόλεμος κατά των ναρκωτικών», κατά τους επίσημους αριθμούς.
