Πελώρια οικοδομήματα με άρωμα εντυπωσιασμού

Άλλοτε καλές ιδέες και άλλοτε πάλι σωστές αποκοτιές, οι θεόρατες κατασκευές έρχονται για να κόψουν δεσμούς με τα παλιά και να ανοιχτούν σε ένα νέο και γενναίο σύμπαν.

Έχουν συνήθως καλούς λόγους για να φτιαχτούν, αφού θα φέρουν πιο κοντά γεωγραφικά σημεία ή θα παρέχουν την αναγκαία μαζικότητα εκεί ακριβώς που τη χρειάζεσαι περισσότερο.

Αν και η τύχη τους κρίνεται τελικά στα σημεία και τίποτα δεν είναι δεδομένο με την αρχιτεκτονική κολοσσιαίας κλίμακας!

Οι σύγχρονοι καιροί μας κρύβουν συχνά μέσα τους το λάθος και είναι μάλλον με τη μέθοδο αυτή, της δοκιμής και του λάθους δηλαδή, που προχωρά ακόμα και σήμερα ο κόσμος.

Γιατί πώς αλλιώς να το δεις όταν υπάρχουν αυτά…

Η Γέφυρα Russky – Βλαδιβοστόκ, Ρωσία

Ο Νικίτα Χρουστσόφ είχε αποκαλέσει άλλοτε το Βλαδιβοστόκ ως το «Σαν Φρανσίσκο της Ρωσίας». Και Σαν Φρανσίσκο χωρίς Golden Gate δεν γίνεται, έπρεπε λοιπόν να αποκτήσει πάση θυσία η ρωσική πόλη τη δική της μεγαλοπρεπή γέφυρα. Η ευκαιρία ήρθε το 2007, όταν η πόλη επιλέχθηκε να φιλοξενήσει το συνέδριο της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την Ασία και τον Ειρηνικό του 2012, κι έτσι εκατομμύρια ευρώ δαπανήθηκαν σε αυτό που θα ήταν η μεγαλύτερη κρεμαστή γέφυρα του κόσμου. Ο σκοπός της ήταν να συνδέσει το κέντρο του Βλαδιβοστόκ με το γειτονικό νησάκι Russky, στο οποίο και θα λάμβαναν χώρα οι συνεδριακές διαδικασίες. Το μόνο πρόβλημα; Η λειτουργικότητα της Γέφυρας Russky! Την ώρα που οι άλλες θεόρατες γέφυρες της οικουμένης έχουν δηλαδή άμεση χρησιμότητα, συνδέοντας πυκνοκατοικημένες περιοχές ή νευραλγικής σημασίας γεωγραφικά σημεία, η «Golden Gate του Βλαδιβοστόκ» (όπως έσπευσε να την αποκαλέσει ο ρωσικός Τύπος) συνδέει την ενδοχώρα με το νησάκι Russky των 5.000 κατοίκων! Μια γέφυρα κοντολογίς που κατασκευάστηκε με σκοπό να διαχειρίζεται περισσότερα από 50.000 αυτοκίνητα την ημέρα δεν έχει παρά ελάχιστη ημερήσια κίνηση. Και μπορεί να διευκόλυνε τις εργασίες του διεθνούς συνεδρίου στο διήμερο της διοργάνωσής του(!), δεν μετέτρεψε ωστόσο ποτέ το Βλαδιβοστόκ σε δημοφιλή τουριστικό προορισμό…

Το Detroit People Mover – Ντιτρόιτ, ΗΠΑ

Το Ντιτρόιτ ήταν άλλοτε η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη των ΗΠΑ, με πληθυσμό που άγγιζε τα 1,8 εκατομμύρια. Η πόλη που στήθηκε πάνω στα γερά θεμέλια της αυτοκινητοβιομηχανίας καταστράφηκε ωστόσο (αρκετά ειρωνικά, είναι η αλήθεια) από το πυκνό δίκτυο των αυτοκινητόδρομων που κατασκευάστηκαν για να διευκολύνουν την πρόσβαση στα προάστια. Σήμερα η πόλη έχει 700.000 κατοίκους και κατέχει την αμφιβόλου ηθικής τιμή να είναι ο μεγαλύτερος πτωχευμένος δήμος του κόσμου. Τα πράγματα δεν έγιναν όμως μέσα σε μια νύχτα: το συγκοινωνιακό δίκτυο είχε μπει σε λειτουργία ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και κερασάκι στην τούρτα ήταν το «Detroit People Mover», ένα υπέργειο τραμ 2,9 μιλίων που συνέδεε όλα τα βασικά σημεία του κέντρου της πόλης. Το μόνο πρόβλημα; Ήταν στην ουσία μια «λούπα» που δεν συνδεόταν με τίποτα άλλο! Το Ντιτρόιτ δεν έχει μετρό ώστε να μεταβιβάζονται οι επιβάτες στο τραμ, την ίδια ώρα που το δίκτυο των αστικών λεωφορείων χρειαζόταν άλλο εισιτήριο. Κι έτσι ήδη από το 1987, όταν άνοιξε τις πύλες του, ο κόσμος που εξυπηρετούσε δεν έφτανε καν κοντά στις εκτιμήσεις των 68.000 επιβατών την ημέρα. Κάπου 6.000 άνθρωποι ήταν και είναι ο μέσος αριθμός ανθρώπων που εξυπηρετεί, καθώς πρόκειται στην ουσία για έναν «οριζόντιο ανελκυστήρα για το πουθενά»…

Το Ξενοδοχείο Ryugyong – Πιονγκγιάνγκ, Βόρεια Κορέα

Ήταν το 1987 όταν άρχισε να χτίζεται το πολυώροφο κτίσμα της βορειοκορεατικής πρωτεύουσας, που με τους 105 ορόφους του είχε βαλθεί να γίνει το ψηλότερο ξενοδοχείο του κόσμου. Το ψηλότερο ξενοδοχείο του κόσμου δηλαδή που θα είχε όχι λιγότερα από 3.000 δωμάτια σε μια χώρα που φημίζεται για τον ελάχιστο τουρισμό της! Καταλαβαίνετε πού πάει το πράγμα. Μακράν το πιο φιλόδοξο πλάνο της απολυταρχικής βορειοκορεατικής διακυβέρνησης (και το πιο τρελό;), ήταν τόσο ακριβό που δεν μπορούσε καν να ολοκληρωθεί, ενώ μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και το απρόοπτο τέλος της εισροής «κόκκινων» κεφαλαίων στη Βόρεια Κορέα, η ανέγερση αναγκάστηκε να σταματήσει (1992). Μέχρι τότε βέβαια είχε ήδη κοστίσει 750 εκατ. δολάρια, ή για να το πούμε διαφορετικά, κοντά στο 2% του ΑΕΠ της χώρας! Το ημιτελές γιαπί παρέμεινε έτσι για 16 χρόνια, όταν αιγυπτιακός τηλεπικοινωνιακός πάροχος προσφέρθηκε να το ολοκληρώσει. Αυτό που έκαναν ήταν να διακοσμήσουν το θεόρατο τσιμεντένιο σκαρί με γυαλί, ώστε να γίνει απλώς αισθητικά καλύτερο. Αν γίνεται δουλειά στο εσωτερικό του κανείς δεν ξέρει, καθώς μιλάμε για τη Βόρεια Κορέα και την παροιμιώδη μυστικοπάθειά της, αυτό ακριβώς δηλαδή που δεν τη μετατρέπει ακριβώς σε τουριστικό παράδεισο…

Ο Διεθνής Αερολιμένας Mirabel – Μόντρεαλ, Καναδάς

Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 όταν το Μόντρεαλ θέλησε να μετατραπεί από πολιτιστικό κέντρο του Καναδά σε πόλη με διεθνή προοπτική. Ή πόλη θα φιλοξενούσε εξάλλου τους Θερινούς Ολυμπιακούς του 1976 και ήταν στρατηγικά τοποθετημένη, ως η κοντινότερη πόλη της Βόρειας Αμερικής στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η κυβέρνηση αποφάσισε έτσι να εγκαταλείψει το μεγάλο και κοντά στο κέντρο της πόλης Διεθνές Αεροδρόμιο Dorval (το σημερινό Pierre Elliott Trudeau) και να χτίσει το μεγαλύτερο αεροδρόμιο του κόσμου, έναν θεόρατο αερολιμένα δηλαδή καμιά πενηνταριά χιλιόμετρα έξω από το Μόντρεαλ. Όταν το Mirabel άνοιξε τις πύλες του το 1975, η απόφαση είχε ήδη παρθεί: ο νέος αερολιμένας θα εξυπηρετούσε τις διεθνείς πτήσεις και οι τοπικές θα παρέμεναν στο Dorval, κάτι που σήμαινε ότι οι ταξιδιώτες που έκαναν transfer έπρεπε να περάσουν περισσότερη από μία ώρα στο λεωφορείο για να μεταφερθούν από το ένα στο άλλο, την ίδια ώρα που τα μεγαλύτερα πια αεροσκάφη δεν χρειαζόταν τώρα να κάνουν αναγκαστικές στάσεις εκεί για ανεφοδιασμό, αφού μπορούσαν να καλύψουν μεγαλύτερες αποστάσεις. Οι αεροπορικές άρχισαν έτσι να επιλέγουν άλλους προορισμούς για τη μετεπιβίβαση των ταξιδιωτών και το αεροδρόμιο έπεσε πολλοίς σε αχρηστία. Το τελευταίο καρφί στο φέρετρο μπήκε το 1997, όταν οι διεθνείς πτήσεις επέστρεψαν στο Dorval, και μέχρι το 2004 το Mirabel χρησιμοποιούταν πλέον μόνο για εμπορεύματα. Η κύρια χρήση του είναι σήμερα να φιλοξενεί πίστες αγώνων ταχύτητας, άντε και να λειτουργεί ως σκηνικό σε καναδικές ταινίες, το ακριβότερο ίσως φυσικό σκηνικό του κόσμου…

Η επέκταση του Αεροδρομίου Lambert – St. Louis, ΗΠΑ

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο αερολιμένας του St. Louis ήταν πια ένας από τους πιο πολυσύχναστους της Αμερικής, αν και με όρους δόμησης παρέμενε ένα από τα μικρότερα αεροδρόμια της χώρας. Την ώρα που η απλούστερη λύση θα ήταν η κατασκευή νέου αεροδρομίου, οι Αρχές αποφάσισαν να πάρουν τον δύσκολο τον δρόμο επεκτείνοντας το αεροδρόμιο, παρά το γεγονός ότι το Lambert περιβαλλόταν από πυκνοκατοικημένα προάστια! Κάποιο λοιπόν έπρεπε να κατεδαφιστεί ολοσχερώς και ο κλήρος έπεσε στο Bridgeton, ένα προάστιο της εργατικής τάξης που φιλοξενούσε 20.000 κατοίκους. Ήταν το 1998 όταν ξεκίνησε η επιχείρηση «Γκρεμίστε το Bridgeton», καθώς περισσότερα από 2.000 σπίτια έπρεπε να κατεδαφιστούν, αλλά και 4 σχολεία και 6 εκκλησίες. Τρία χρόνια αργότερα το πλάνο πήγαινε ως όφειλε, τότε όμως η αεροπορική TWA (ο βασικός ένοικος του Lambert) εξαγοράστηκε από την American Airlines, η οποία δεν ήταν διατεθειμένη να πετά εκεί! Μέχρι το 2006, όταν ολοκληρώθηκε τελικά η επέκταση, ο αριθμός των συνολικών πτήσεων είχε παρουσιάσει κατακλυσμιαία πτώση που άγγιζε το 80%. Το κόστος για την ισοπέδωση μόνο του προαστίου έφτασε στο 1,1 δισ. δολάρια, αν και πλέον δεν υπήρχε κανένας λόγος για καμιά επέκταση. Ήταν σωστή τραγωδία…

Το Ολυμπιακό Στάδιο του Μόντρεαλ – Καναδάς

Παρά το γεγονός ότι οι Θερινοί Ολυμπιακοί του Μόντρεαλ το 1976 κρίθηκαν επιτυχημένοι, για την πόλη ήταν σωστή οικονομική καταστροφή. Αυτό ήταν αποτέλεσμα των πρωτοφανών μέτρων ασφαλείας που τηρήθηκαν, καθώς οι μνήμες από το τραγικό επεισόδιο στους Ολυμπιακούς του Μονάχου του 1972 ήταν ακόμα νωπές. Παρά ταύτα, οι Καναδοί διέθεταν σαφές και λεπτομερές πλάνο για την επόμενη μέρα των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, ξέροντας εκ των προτέρων πού θα χρησιμοποιηθούν. Το στολίδι, για παράδειγμα, των ολυμπιακών δομών, το Ολυμπιακό Στάδιο του Μόντρεαλ, θα φιλοξενούσε όλες τις εκθέσεις της πόλης και άλλα πολυπληθή γεγονότα. Το μόνο πρόβλημα ήταν η συρόμενη οροφή του και ο κεκλιμένος πύργος που στήθηκε ως αντίβαρο: την ώρα που το γήπεδο παραδόθηκε στην ώρα του, στέγη και πύργος δεν θα ολοκληρώνονταν παρά 11 χρόνια μετά την τέλεση των Ολυμπιακών! Η μη λειτουργικότητα της οροφής και η κακή κατασκευή της έκαναν όμως το στάδιο καθόλου ασφαλές κι έτσι αποφασίστηκε από συρόμενη να μεταμορφωθεί σε μόνιμη οροφή, ένα καθόλου εύκολο έργο που θα έπαιρνε άλλα τόσα χρόνια για να αποπερατωθεί. Όχι βέβαια ότι ήταν καλύτερη ή ασφαλέστερη η καινούρια κι έτσι οι εκθέτες, απηυδισμένοι από τόσα χρόνια ταλαιπωρίας, άρχισαν να κοιτάνε αλλού, αφήνοντας το στάδιο χωρίς αντικείμενο εργασίας. Οι εκθέσεις μετακόμισαν τελικά το 2005 στη γειτονική Ουάσιγκτον και το στάδιο απέμεινε μόνο και έρημο. Την επόμενη χρονιά πληρώθηκε και η τελευταία δόση του χρέους (1,6 δισ. δολάρια!) και το Ολυμπιακό Στάδιο του Μόντρεαλ είναι πλέον και επισήμως το ακριβότερο στάδιο που κατασκευάστηκε ποτέ. Όχι βέβαια και το πλέον πολυσύχναστο…

Το Παλάτι του Κοινοβουλίου – Βουκουρέστι, Ρουμανία

Ήταν το 1984 όταν ο ανηλεής δικτάτορας Νικολάε Τσαουσέσκου αποφάσισε ότι ο πεινασμένος λαός δεν χρειαζόταν περίθαλψη, εκπαίδευση και φαγητό, όχι βέβαια, γιατί αυτό που πραγματικά ήθελε ήταν ένα τεράστιο παλάτι, το μεγαλύτερο μάλιστα της Ευρώπης! Το μεγαλύτερο και πιο ακριβό διοικητήριο του κόσμου, ταυτοχρόνως και το βαρύτερο κτίριο στον πλανήτη, ολοκληρώθηκε το 1989, τη χρονιά δηλαδή που έπεσε το καθεστώς και ο δικτάτορας εκτελέστηκε, αν και αυτό επιβίωσε. Η νέα κυβέρνηση στέγασε εκεί όλες τις υπηρεσίες της, αλλά και πάλι τα 2/3 σχεδόν του θεόρατου οικοδομήματος παρέμειναν χωρίς χρήση. Σήμερα στεγάζει το Κοινοβούλιο της Ρουμανίας αλλά και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, και πάλι όμως το μεγαλύτερο τμήμα του παραμένει αδειανό…

Ο Θόλος Millennium Dome (O2 Arena) – Λονδίνο, Αγγλία

Όπως όλοι θυμόμαστε, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 όλοι περίμεναν με ανυπομονησία την έλευση του Μillennium (εκτός από αυτούς φυσικά που το είχαν ταυτίσει με το τέλος του κόσμου). Κανείς όμως δεν ήταν πιο χαρούμενος και αισιόδοξος από τους Βρετανούς, οι οποίοι θεώρησαν ότι το εορταστικό πρωτοχρονιάτικο κλίμα θα κρατούσε όλη τη νέα χρονιά, γι’ αυτό και έχτισαν τον εντυπωσιακότατο θόλο των 1,3 δισ. δολαρίων μέσα στον Τάμεση, για να φιλοξενήσει δηλαδή μια αφιερωματική έκθεση στην οποία οι υπεύθυνοι περίμεναν τουλάχιστον 12 εκατομμύρια επισκέπτες. Το «παρών» έδωσαν ωστόσο μόνο 6 εκατ. άνθρωποι, καθώς η έκθεση δεν ήταν και τίποτα το φοβερό, την ίδια ώρα που καμιά μέριμνα δεν είχε ληφθεί για το τι θα γινόταν ο χώρος μόλις το ημερολόγιο έδειχνε 2001. Ο θόλος παρέμεινε αδειανός για χρόνια, μέχρι να τον αγοράσει ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος O2 και να τον μετατρέψει σε συναυλιακό χώρο. Ακόμα κι έτσι όμως, δεν έχει μόνιμο ένοικο και μόνο ως καταστροφή λογίστηκε η δαπανηρότατη ανέγερσή του…

Το Εμπορικό Κέντρο New South China Mall – Dongguan, Κίνα

Όταν η Κίνα ενστερνίστηκε τις αρχές του καταναλωτισμού, νέα καταναλωτικά αγαθά άρχισαν να εισρέουν στην αχανή χώρα από τις τέσσερις γωνιές του πλανήτη. Κι έτσι το 2005 άνοιξε φυσικότατα στην πόλη Dongguan το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της υφηλίου. Διέθετε χώρο για περισσότερα από 2.000 καταστήματα, την ίδια ώρα που καλωσορίζοντας τη διεθνή πια προοπτική της Κίνας, πολλές γωνιές του θεόρατου mall είχαν μετατραπεί σε ρέπλικες ιστορικών ευρωπαϊκών τοποθεσιών, όπως τα κανάλια της Βενετίας και η Αψίδα του Θριάμβου. Παρά το αισιόδοξο κλίμα, ποτέ δεν λειτούργησαν ταυτοχρόνως περισσότερα από μερικές δεκάδες μαγαζιά, την ώρα που οι εκτιμήσεις για 100.000 επισκέπτες την ημέρα κατακρημνίστηκαν στους 200 όλους κι όλους καταναλωτές ημερησίως! Όσο για το μαγαζί που συγκέντρωνε τους περισσότερους από δαύτους, ήταν τα McDonald’s. Γιατί ατύχησε τόσο πολύ το συγκεκριμένο εμπορικό; Μα γιατί χτίστηκε στην Dongguan. Έχετε ακούσει ποτέ την πόλη; Ακριβώς! Το βιομηχανικό κέντρο των 10 εκατ. ανθρώπων βρίσκεται μεταξύ Guangzhou και Χονγκ Κονγκ και στεγάζει κυρίως εργατικό δυναμικό, κακοπληρωμένους εργάτες δηλαδή που δεν έχουν την πολυτέλεια να ξοδεύουν αφειδώς σε πολυτελή εμπορικά κέντρα. Ήταν μάλιστα χτισμένο στα περίχωρα της πόλης και ο μόνος τρόπος να φτάσεις εκεί ήταν με αυτοκίνητο, μόνο που η συντριπτική πλειονότητα της εργατικής τάξης δεν έχει αυτοκίνητο! Το πελώριο mall των 600.000 τ.μ. είναι σήμερα εγκαταλειμμένο, παραμένει ωστόσο άθικτο και καθαρότατο, καθώς η υπηρεσία καθαριότητάς του δουλεύει ακόμα, μήπως και θελήσει ποτέ κανείς να στεγάσει εκεί το μαγαζάκι του…

Οι Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις της Αθήνας – Ελλάδα

Ήταν το 1997 όταν η πόλη των Αθηνών ανέλαβε τη διοργάνωση των Θερινών Ολυμπιακών του 2004. Έναν χρόνο δηλαδή μετά τη μήνη της Ολυμπιακής Επιτροπής για τους Ολυμπιακούς της Ατλάντα, η οποία βασίστηκε σε σπόνσορες κυρίως για τη χρηματοδότηση των Ολυμπιακών του 1996, χρησιμοποιώντας προσωρινούς χώρους και «φτωχές» εγκαταστάσεις. Πράγμα απαράδεκτο κοντολογίς για το ολυμπιακό ιδεώδες!

Η ΔΟΕ ήθελε η Ελλάδα να φτιάξει μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα κτίσματα, χρησιμοποιώντας παράλληλα κρατικά κεφάλαια για την ανέγερση των εγκαταστάσεων. Και πράγματι τα ολυμπιακά ακίνητα ήταν εντυπωσιακότατα κατά τις δύο εβδομάδες της διοργάνωσης, αν και το θέμα μας είναι η επόμενη μέρα. Κανένα σχέδιο δεν υπήρχε (ή τουλάχιστον βιώσιμο πλάνο) για τα περισσότερα ολυμπιακά ακίνητα μετά το πέρας των Αγώνων και όπως όλοι ξέρουμε καλά, ένα από τα ελάχιστα που χρησιμοποιούνται είναι το Ολυμπιακό Στάδιο, ως γηπεδικό σπίτι ποδοσφαιρικών ομάδων.

Ήταν όμως και το άλλο: οι Ολυμπιακοί της Αθήνας ήταν οι πρώτοι Αγώνες μετά το τρομακτικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, οπότε όσο να πεις η ασφάλεια ήταν το πρώτο μέλημα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το κόστος της διοργάνωσης των Ολυμπιακών στοίχισε στην Ελλάδα κοντά στο 5% του ΑΕΠ της(!).

Οι πολυδάπανοι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είναι παίξε γέλασε και τώρα με την κρίση δεν εκδηλώνουν πια ενδιαφέρον πολλές πόλεις. Ενδεικτικό εδώ είναι ότι για την τιμή της διοργάνωσης των Χειμερινών Ολυμπιακών του 2022 μόνο δύο πόλεις δήλωσαν συμμετοχή. Διαβάστε εδώ όλη την παλιότερη έρευνα του newsbeast.gr για την εγκατάλειψη των ολυμπιακών εγκαταστάσεων…