Η 19η Αυγούστου του 1991 έχει καταγραφεί στην σύγχρονη ιστορία της Ρωσίας ως το «πραξικόπημα του Αυγούστου». Τότε, μέλη της ανώτατης ηγεσίας της Σοβιετικής Ένωσης που δεν συμφωνούσαν με την πολιτική των μεταρρυθμίσεων του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ όπως και με το σχέδιο της νέας Ενωσιακής συμφωνίας που αφορούσε στην ΕΣΣΔ, συνέστησαν την λεγόμενη Κρατική Επιτροπή για την επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, ισχυριζόμενοι ότι ήθελαν να αποτρέψουν την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο τότε αντιπρόεδρος της ΕΣΣΔ Γκενάντι Γιανάγεφ, που υπήρξε ηγετικό στέλεχος των πραξικοπηματιών, ανακοίνωσε την παύση των προεδρικών καθηκόντων του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και επέβαλλε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στην χώρα. Με εντολή των πραξικοπηματιών κατέβηκε ο στρατός στους δρόμους. Ο πρόεδρος της Ρωσίας Μπορίς Γιέλτσιν είχε χαρακτηρίσει τότε τις ενέργειές τους απόπειρα κρατικού πραξικοπήματος, η οποία απέτυχε χάρη στις μαζικές διαδηλώσεις των Ρώσων πολιτών που τάχθηκαν υπέρ της τότε νόμιμης ηγεσίας.
Ο τελευταίος πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, με αφορμή την επέτειο του πραξικοπήματος του Αυγούστου του 1991, δήλωσε στους δημοσιογράφους, ότι οι πραξικοπηματίες φέρουν τεράστια ευθύνη για την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, πως η κοινωνία και το κράτος σήμερα πρέπει να υπερασπίζονται τις αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και πως ο δημοκρατικός δρόμος είναι ο μόνος σωστός δρόμος για την ανάπτυξη της Ρωσίας.
«Η υπεράσπιση των αρχών της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, ο αποκλεισμός οποιασδήποτε δυνατότητας σφετερισμού της εξουσίας, τυχοδιωκτικών ενεργειών, πρέπει να είναι πάντα η έγνοια της κοινωνίας και του κράτους. Πιστεύω ότι ο δημοκρατικός δρόμος ανάπτυξης της Ρωσίας είναι ο μοναδικά σωστός και ακολουθώντας μόνο αυτόν τον δρόμο η χώρα μας μπορεί να αναπτυχθεί και να λύσει οποιαδήποτε προβλήματα» δήλωσε ο Γκορμπατσόφ.
Ο Γκορμπατσόφ χαρακτήρισε τις ενέργειες των πραξικοπηματιών εγκληματικές και τυχοδιωκτισμό, ο οποίος απέτυχε όπως είπε «χάρη στην σθεναρή στάση του προέδρου της ΕΣΣΔ, του προέδρου της Ρωσίας, τον ηρωισμό χιλιάδων Μοσχοβιτών».
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δήλωσε επίσης ότι οι πραξικοπηματίες προσπάθησαν να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους, ισχυριζόμενοι ότι κίνητρό τους ήταν η φροντίδα τους για την χώρα, «αλλά οι συνέπειες του τυχοδιωκτισμού τους αποδείχθηκαν καταστροφικές. Φέρουν τεράστια ευθύνη για την κατάρρευση της χώρας», κατέληξε ο Γκορμπατσόφ.
