Η κατά…πράσινη ανάπτυξη επιστρέφει

Στις ΗΠΑ, τη χώρα που πρωτοστάτησε στο να ποινικοποιηθεί διεθνώς η μαριχουάνα, απ’ τα τέλη Δεκέμβρη λειτουργεί η πρώτη απόλυτα νόμιμη και ελεύθερη αγορά μαριχουάνας για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Η πολιτεία του Κολοράντο έκανε το παρθενικό βήμα, ενώ εκείνη της Ουάσιγκτον εντός του 2014 θα ακολουθήσει. Πολύ περισσότερες πολιτείες έχουν νομιμοποιήσει τη διάθεση μαριχουάνας για ιατρικούς σκοπούς.

Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας «Έθνος» τη μεγάλη στροφή του αμερικανικού κράτους στο ζήτημα της κάνναβης ζητούσαν επί χρόνια γιατροί, κοινωνιολόγοι και άλλοι ειδικοί επιστήμονες, καθώς και μερικοί υψηλόβαθμοι αστυνομικοί. Για να γυρίσει η σελίδα, όμως, χρειάστηκε και η γνώμη των οικονομολόγων, που έβαλαν την οικονομική μεταβλητή στη συνάρτηση.

Το 2005, περισσότεροι από 550 οικονομολόγοι -μεταξύ αυτών και νομπελίστες σαν τον Μίλτον Φρίντμαν, τον Τζορτζ Ακερλοφ και τον Βέρνον Σμιθ- είχαν απευθύνει στον πρόεδρο, το Κογκρέσο και τους κυβερνήτες ανοικτή επιστολή για να νομιμοποιηθεί η μαριχουάνα. Λίγα χρόνια μετά εισακούονται, κάτι που έρχεται σαν μια ακόμα επιβεβαίωση όσων γνωρίζουμε για το αμερικανικό και, γενικά, το καπιταλιστικό πνεύμα. Το βασικό γνώρισμά του δεν είναι η ενάρετη ηθικολογία, αλλά το δαιμόνιο του εμπόρου, το οποίο συχνότατα υπερβαίνει αξιακές οριοθετήσεις και ηθικές αρχές.
Ουρές έξω από ένα κατάστημα που πουλά μαριχουάνα «για ψυχαγωγικούς σκοπούς». Την πρώτη εβδομάδα λειτουργίας των λίγων ακόμα καταστημάτων, οι εισπράξεις ξεπέρασαν τα 5 εκατομμύρια δολάρια.
Ουρές έξω από ένα κατάστημα που πουλά μαριχουάνα «για ψυχαγωγικούς σκοπούς». Την πρώτη εβδομάδα λειτουργίας των λίγων ακόμα καταστημάτων, οι εισπράξεις ξεπέρασαν τα 5 εκατομμύρια δολάρια.

Η διαχωριστική γραμμή
Βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει φόβος σε μια μερίδα -μειοψηφία σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις- γονιών για τις συνέπειες που μπορεί να έχει η νομιμοποίηση της κάνναβης στα παιδιά τους. Γι’ αυτό και ο Μπαράκ Ομπάμα, που δεν έκρυψε ποτέ το ότι έκανε χρήση κάνναβης νέος, γνωρίζει ότι είναι ολισθηρό το έδαφος στο οποίο πατάει η αποποινικοποίηση, όπως επίσης και πόσο δύσκολα χαράσσεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις ουσίες.

Τις παραδοχές αυτές ο Ομπάμα τις έκανε σε συνέντευξη στο περιοδικό New Yorker πριν λίγες ημέρες. Εκεί αναφέρθηκε και σε κάποιες πατρικές συμβουλές που έδωσε στις κόρες του σχετικά με την κάνναβη. Οπως δήλωσε, προειδοποίησε τα κορίτσια του ότι πρόκειται για «κακή ιδέα, χάσιμο χρόνου, ανθυγιεινή συνήθεια».
Η κατά…πράσινη ανάπτυξη επιστρέφει

Απ’ την άλλη, στην ίδια συνέντευξή του, ξεκαθαρίζει ότι θεωρεί το κάπνισμα μαριχουάνας το ίδιο κακό με το κάπνισμα κανονικών τσιγάρων και λιγότερο επιβλαβές απ’ το αλκοόλ. Ας προεκτείνουμε τη σκέψη του Αμερικανού προέδρου. Αφού νόμιμες ουσίες, όπως καπνός και αλκοόλ, είναι εξίσου ή περισσότερο επιβλαβείς απ’ την κάνναβη και αφού απ’ αυτές το αμερικανικό κράτος αποκομίζει σημαντικά έσοδα, τότε θα πρέπει έτσι να γίνει και με την κάνναβη.

Οντως, ήδη αυτό συμβαίνει στο Κολοράντο και το 35% της τιμής του προϊόντος πηγαίνει στους προϋπολογισμούς των πολιτειακών αρχών, ενισχύοντας κατά προτεραιότητα, όπως είχε προβλεφθεί στο νομοσχέδιο ρύθμισης της αγοράς τα κονδύλια για την παιδεία. Οι δήμοι των πόλεων όπου εδράζονται τα καταστήματα πώλησης έχουν κι αυτοί δικαίωμα να επιβάλλουν φόρο στην κάνναβη.

Η κατά…πράσινη ανάπτυξη επιστρέφει

Οι οικονομικές μελέτες που είχαν προηγηθεί της νομιμοποίησης της κάνναβης είχαν περιγράψει τις δυνατότητες για τα δημόσια οικονομικά. Το 1994 μια τέτοια μελέτη εκτιμούσε ότι τα ετήσια φορολογικά έσοδα θα κυμαίνονταν μεταξύ 2.2-6.4 δισ. δολαρίων, όταν, οι φόροι στον καπνό και το αλκοόλ απέφεραν 5 και 8 δισ. αντίστοιχα.

Οι νέες θέσεις εργασίας από μια νομιμοποίηση σε όλες τις πολιτείες θα ξεπερνούσαν τις 100 χιλιάδες στο λιανεμπόριο, ενώ και ο αγροτικός κόσμος θα είχε ξανά την επιλογή καλλιέργειας του φυτού που κάποτε αποτελούσε, μαζί με το βαμβάκι, τη βασική πρώτη ύλη της κλωστοϋφαντουργίας.

Το 2005, ο Τζέφρι Μίρον καθηγητής του Χάρβαρντ, στην εργασία του «Ο αντίκτυπος του τερματισμού της ναρκοαπαγόρευσης στον προϋπολογισμό», μετρούσε τα ετήσια οφέλη σε 7.7 δισ. απ’ την περικοπή εξόδων για τη δίωξη και τη φυλάκιση χρηστών, καθώς κάθε χρόνο συλλαμβάνονται 750 χιλιάδες Αμερικανοί για κατοχή μαριχουάνας, συν 2.4-6.2 δισ. δολάρια απ’ τους φόρους επί των πωλήσεων.

Το συνολικό ετήσιο δημοσιονομικό όφελος θα ανερχόταν, κατά τους υπολογισμούς του Μίρον, σε 10.1-13.9 δισ. δολάρια. Αλλος καθηγητής Οικονομικών, ο Στίβεν Ιστον του καναδικού ινστιτούτου Fraser, προέβλεπε το 2010 πως ο κύκλος εργασιών μιας νόμιμης αγοράς λιανικής της κάνναβης στις ΗΠΑ θα έφτανε στα 45-110 δισ. δολάρια τον χρόνο.

Αν οι οικονομολόγοι διέθεταν τα στοιχεία που προέκυψαν απ’ τις πρώτες ημέρες της νομιμοποίησης της ψυχαγωγικής χρήσης κάνναβης στο Κολοράντο, τότε οι προβολές τους μάλλον θα κινούνταν σε μεγαλύτερα ύψη. Περίπου 70 εκατομμύρια δολάρια έξτρα φορολογικά έσοδα περιμένει το Κολοράντο μέσα στο 2014.

Η επιτυχία της μεταρρύθμισης είχε και απρόβλεπτες πτυχές. Στο Ντένβερ, πρωτεύουσα του Κολοράντο, τόσο η τουριστική κίνηση όσο και η κτηματαγορά, έχουν αναζωογονηθεί αρκετά κατά τον τελευταίο μήνα που λειτουργούν τα μαγαζιά πώλησης κάνναβης. Μετά τα -μέχρι στιγμής- εξαιρετικά αποτελέσματα στο Κολοράντο, σειρά παίρνουν άλλες 15 πολιτείες για τη νομιμοποίηση ή 16, αν βάλουμε και την Ουάσιγκτον, όπου τα πάντα έχουν δρομολογηθεί.

Υπάρχουν και κάποιοι που βλέπουν ακόμα μακρύτερα. Ονειρεύονται για την αμερικανική μαριχουάνα μια πορεία στην παγκόσμια αγορά σαν αυτή που είχαν τα καλιφορνέζικα κρασιά. Οι αμπελώνες της Καλιφόρνιας σήμερα δημιουργούν ετήσιο κύκλο εργασιών 51.8 δισ. δολαρίων ετησίως, αλλά υπήρξαν κι αυτοί διωκόμενοι για αρκετά χρόνια.

Στην Ολλανδία

Και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και συγκεκριμένα στην Ολλανδία στις 31 Γενάρη, 35 δήμαρχοι -ανάμεσά τους και αυτοί του Αμστερνταμ και του Ρότερνταμ- κάλεσαν την κυβέρνηση να υιοθετήσει το παράδειγμα του Κολοράντο, προχωρώντας στη νομιμοποίηση της καλλιέργειας, που σήμερα είναι ημιπαράνομη. Μάλιστα, όπως καταγγέλλουν, οι αστυνομικές επιχειρήσεις ενάντια σε μικροκαλλιεργητές συντέλεσαν στο να περάσει ολόκληρη η προμήθεια των coffee shops στα χέρια οργανωμένων διεθνών συμμοριών.

Προς το παρόν, η κυβέρνηση ανθίσταται στην πλήρη νομιμοποίηση με το επιχείρημα ότι αντιδρούν τα γειτονικά κράτη, που λόγω κατάργησης συνόρων δεν μπορούν να ελέγχουν τι εισέρχεται στην επικράτειά τους. Ο πρώην επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της Ε.Ε. και επί πολλά έτη αρχηγός του VVD, του κόμματος του σημερινού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, στέλνει ένα σαφές μήνυμα στον κομματικό επίγονό του. «Το παγκόσμιο κύμα έχει γυρίσει», είπε ο Μπόλκενσταϊν, τασσόμενος υπέρ της νομιμοποίησης και της ρύθμισης. Κοινή είναι η θέση και του Εργατικού Κόμματος που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Πριν από 100 χρόνια

Οι Ροκφέλερ ύψωσαν τη σημαία της απαγόρευσης

Σε αίτια οικονομικής φύσεως δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο η νομιμοποίηση της μαριχουάνας, που βρίσκεται σε εξέλιξη εσχάτως. Τέτοιας φύσης ήταν και τα αίτια που, σε προηγούμενη ιστορική φάση, επέβαλαν την απαγόρευσή της.

Στο πρώτο επεισόδιο του -ακήρυχτου μέχρι τον Νίξον- «πολέμου κατά των ναρκωτικών», ο οποίος γιγαντώθηκε στα χρόνια της προεδρίας του Ρίγκαν, σεναριογράφοι ήταν οι Ροκφέλερ. Οι μεγιστάνες, που ουσιαστικά βασίλευαν στην Ουάσιγκτον στις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ήταν οι εμπνευστές των νόμων ενάντια στην καλλιέργεια και τη χρήση της κάνναβης. Ανάμεσα στους λόγους που είχαν οι Ροκφέλερ να βάλουν το αμερικανικό κράτος να απαγορεύσει την κάνναβη δεν υπήρχε ούτε ένας που να μην είναι ιδιοτελής. Η κάνναβη ανταγωνιζόταν τις φαρμακοβιομηχανίες, τα χημικά εργοστάσια, τις χαρτοβιομηχανίες και το πετρέλαιο των Ροκφέλερ.

Δρακόντειοι νόμοι

Το 1973 η δυναστεία ξαναχτύπησε. Ο Νέλσον Ροκφέλερ, κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, πέρασε δρακόντειους νόμους για όσους συλλαμβάνονταν για κάνναβη. Ο όρος Rockefeller Drug Laws (νόμοι Ροκφέλερ για τα ναρκωτικά) υπήρξε προϋπόθεση για μαζικές, άδικες και φυλετικά προκατειλημμένες φυλακίσεις σχετιζόμενες με ναρκωτικά. Οι νόμοι αμβλύνθηκαν στην πορεία, αλλά -εξαιτίας της παράδοσης Ροκφέλερ- η κατοχή μαριχουάνας εξακολουθεί να είναι η πρώτη αιτία συλλήψεων στη Νέα Υόρκη.

Σχεδόν όλοι οι συλληφθέντες είναι μαύροι ή ισπανόφωνοι, παρότι η χρήση κάνναβης είναι εξίσου διαδεδομένη και στους λευκούς. Να σημειωθεί εδώ ότι κατά την -καθοριστική για την παγκόσμια επιβολή της απαγόρευσης- δεκαετία του 1930 πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη καμπάνια και με ρατσιστικές αναφορές, κατά της μαριχουάνας από τα αμερικανικά ΜΜΕ γύρω απ’ τη μαριχουάνα.

Ενα σωρό «επιστημονικές» έρευνες, ελάχιστα διαφορετικές απ’ αυτές των Μένγκελε του Γ’ Ράιχ, δημοσιεύθηκαν τότε. Σε αυτές η χρήση μαριχουάνας συσχετιζόταν με την εγκληματική και αντικοινωνική συμπεριφορά που, υποτίθεται, εκδήλωναν «φυλετικά κατώτερες» πληθυσμιακές ομάδες…

45-110 δισ. δολάρια τον χρόνο υπολόγιζε το 2010, ο οικονομολόγος Στίβεν Ιστον του καναδικού ινστιτούτου Fraser, τον τζίρο μιας νόμιμης αγοράς λιανικής της κάνναβης στις ΗΠΑ.

10-13,9 δισ. εκτιμούσε ότι θα είναι το ετήσιο δημοσιονομικό όφελος o καθηγητής του Χάρβαρντ Τζέφρι Μίρον εάν τερματιζόταν η ναρκοαπαγόρευση. Η μελέτη του είχε δημοσιευτεί το 2005.

70 εκατ. δολάρια φορολογικά έσοδα αναμένει το Κολοράντο τη φετινή χρονιά.