Μπορεί οι κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ στο Ιράν να έχουν οδηγήσει σε ύφεση την οικονομία της χώρας, αλλά και σε υποτίμηση του νομίσματός της, όμως η Τεχεράνη συνεχίζει να τις αψηφά, προσπαθώντας να σταθεί στα πόδια της, εντείνοντας τις εξαγωγές μη πετρελαϊκών προϊόντων, αυξάνοντας τα φορολογικά έσοδα, αλλά το κυριότερο προσφεύγοντας σε ανταλλακτική οικονομία και παρασκηνιακές συμφωνίες.
Προκειμένου να παρακάμψουν τις τραπεζικές και χρηματοοικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ, οι κυβερνώντες το Ιράν έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο με εμπόρους, εταιρίες, ανταλλακτήρια και εισπράκτορες σε διάφορες χώρες, όπως υποστηρίζουν.
«Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να μας απομονώσουν», δήλωσε ένας υψηλόβαθμος Ιρανός αξιωματούχος, που όπως και άλλοι αξιωματούχοι ζήτησε να μην κατονομαστεί. «Εάν καταφέρουν να τερματίσουν τις πωλήσεις του πετρελαίου μας, κάτι το οποίο δεν μπορούν, θα εξάγουμε υφάσματα, τρόφιμα, πετροχημικά, λαχανικά, ό,τι θέλετε».
Ο Αλί Βαέζ, αρμόδιος για το Ιράν στον οργανισμό International Crisis Group, δήλωσε ότι ενώ η ιρανική οικονομία βρίσκεται σε στενωπό, απέχει πολύ από το να συντριβεί. «Το Ιράν είναι αρκετά έμπειρο στο να ζει υπό οικονομικό εξαναγκασμό…Τα τελευταία χρόνια, οι μη πετρελαϊκές του εξαγωγές έχουν αυξηθεί αρκετά σημαντικά και το ίδιο έχει κάνει το εμπόριό του με γειτονικές χώρες όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν», δήλωσε ο Βαέζ. «Το Ιράν μπορεί επίσης να εμπορεύεται λαθραία πετρέλαιο και να αντλεί κάποια έσοδα».
Αυστηρές κυρώσεις
Οι δυτικές εταιρίες έσπευσαν να επιστρέψουν στην ιρανική αγορά και τα πετρελαϊκά έσοδα της χώρας σημείωσαν άλμα έναν χρόνο αφού συνήφθη η πυρηνική συμφωνία του 2015 με έξι μεγάλες δυνάμεις που τερμάτισε το καθεστώς κυρώσεων που επιβλήθηκε στην Τεχεράνη το 2012 για το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Οι νέες κυρώσεις, που επιβλήθηκαν αφού ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε από τη συμφωνία τον περασμένο Μάιο, είναι οι αυστηρότερες που επέβαλε ποτέ η Ουάσινγκτον, στοχοποιώντας σχεδόν όλους τους τομείς της ιρανικής οικονομίας, ακόμα και το πώς χρηματοδοτεί το διεθνές της εμπόριο.
Οι εξαγωγές αργού της χώρας, που είναι μέλος του ΟΠΕΚ, έχουν μειωθεί πάνω από 80% από πέρυσι, συγκριτικά με το 2012, όταν οι εξαγωγές είχαν μειωθεί σε λιγότερα από 1,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα από τα περίπου 2,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Αν και εξαιρούνται τα τρόφιμα και τα φάρμακα, η απουσία πρόσβασης στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει οδηγήσει σε κλιμάκωση της ανθρωπιστικής κρίσης με ελλείψεις εξειδικευμένων φαρμάκων.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει προβλέψει ότι η ιρανική οικονομία θα συρρικνωθεί το 2019 κατά 3,6% λόγω της μείωσης των πετρελαϊκών εσόδων. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα καταγράψει άλμα στο 31,2% την περίοδο 2019-20 από το 23,8% την περίοδο 2018-19 και 9,6% έναν χρόνο πριν από το διάστημα αυτό. Κάποιοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός έχει στην πραγματικότητα ξεπεράσει το 40%.
Ιρανοί αξιωματούχοι κατ’ επανάληψη διατείνονται ότι η χώρα μπορεί να αντέξει την καταιγίδα, αλλά η πραγματικότητα είναι σκληρή.
Η απότομη υποτίμηση του ιρανικού εθνικού νομίσματος και η δυσκολία να πληρωθούν εισαγωγές για την κάλυψη έκτακτων αναγκών έχουν οδηγήσει σε άλμα τις τιμές του ψωμιού, του ρυζιού και άλλων βασικών προϊόντων.
«Είναι εύκολο οι αξιωματούχοι να μιλούν για αντίσταση στις αμερικανικές πιέσεις. Δεν έχουν να ανησυχούν για το νοίκι ή τις αυξανόμενες τιμές των προϊόντων», δήλωσε ο Αλί Καμαλί, ένας 63χρονος συνταξιούχος δάσκαλος στην Τεχεράνη. «Οι τιμές αυξάνονται κάθε μέρα».
Ο τερματισμός των κυρώσεων δεν είναι κάτι που προβλέπεται άμεσα, με τον Τραμπ να δηλώνει χθες ότι οι πιέσεις στην Τεχεράνη θα ενταθούν. Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί θα μιλήσει σήμερα στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, κάτι που πιθανόν να καθορίσει εάν η Τεχεράνη θα αποκαταστήσει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Η ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών έχει κλιμακωθεί περαιτέρω μετά τις επιθέσεις της 14ης Σεπτεμβρίου σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας –χώρας συμμάχου των ΗΠΑ– για τις οποίες η Ουάσινγκτον, το Ριάντ και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατηγορούν το Ιράν. Η Τεχεράνη αρνείται την εμπλοκή στις επιθέσεις, την ευθύνη για τις οποίες ανέλαβε η οργάνωση των Χούτι στην Υεμένη που είναι σύμμαχος του Ιράν.
Χρηματοοικονομικές κυρώσεις
Οι χρηματοοικονομικές κυρώσεις έχουν πλήξει τράπεζες, ιδρύματα, ιδιώτες και εικονικές επιχειρήσεις σε πολλές χώρες όπως στην Τουρκία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ.
Το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν ένα σύστημα ανταλλακτικής οικονομίας, αλλά η κλίμακα είναι μεγαλύτερη αυτή τη φορά, ιδιαίτερα με γειτονικές χώρες όπως το Ιράκ, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν.
«Είμαστε μια πλούσια χώρα με μακρά σύνορα με τόσες άλλες χώρες. Εάν πουλήσεις οτιδήποτε κάτω από την αγοραία τιμή του, μπορείς να βρεις δεκάδες αγοραστές…και να μεταφέρεις μετρητά διά ξηράς, θαλάσσης ή ακόμα και διαμέσου τρίτης χώρας», δήλωσε άλλος Ιρανός αξιωματούχος.
Δήλωσε ότι έχει πουλήσει «τόνους προϊόντων» τους τελευταίους μήνες και ταξίδευε στο Ντουμπάι τρεις φορές τον μήνα για να «γίνει η δουλειά».
Η παραγωγή της ιρανικής πετροχημικής βιομηχανίας έφθασε τα 44,8 εκατ. τόνους τους πρώτους 10 μήνες του περασμένου ιρανικού έτους που έληξε τον Μάρτιο. Οι εξαγωγές εισέφεραν πάνω από 9,7 δις δολάρια.
Το Ιράν συνεχίζει να καταφέρνει να εξάγει φορτία πετροχημικών προϊόντων και υγροποιημένου αερίου πετρελαίου (LPG) σε χώρες της Ασίας, όπως στην Κίνα και τη Μαλαισία.
«Οι πελάτες μας έρχονται στο Ιράν ή τους συναντάμε σε μια γειτονική χώρα. Πρόκειται για μπίζνες και όταν η τιμή είναι χαμηλότερη από την αγοραία τιμή, μπορείς να βρεις πολλούς αγοραστές», δήλωσε τρίτος αξιωματούχος.
Σε πρόσφατη επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη, το Reuters προσεκλήθη σε μια συνάντηση τριών νεαρών Ιρανών με μια μικρή ομάδα ξένων εμπόρων για να συζητήσουν εξαγωγικές συμφωνίες για μη πετρελαϊκά προϊόντα. Ύστερα από ώρες διαπραγματεύσεων και αρκετά τηλεφωνήματα στην Τεχεράνη προκειμένου να δοθούν οδηγίες για την τιμή και το σημείο παράδοσης, οριστικοποιήθηκαν δύο συμφωνίες αξίας περίπου 2 δισεκ. δολαρίων.
«Όχι εγγυήσεις, όχι τράπεζες…μόνο μετρητά», δήλωσε ένας από τους Ιρανούς, που διαχειριζόταν μια εταιρία εισαγωγών-εξαγωγών με συνδέσεις με την κυβέρνηση.
