Οι κούρδοι μαχητές έχουν αρχίσει να εγκαταλείπουν το τουρκικό έδαφος για να εγκατασταθούν στις βάσεις του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ. Αν η αποχώρηση αυτή γίνει χωρίς εμπόδια, αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το φθινόπωρο.

Πρόκειται για μια σημαντική φάση των διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν στα τέλη του 2012 ανάμεσα στην κυβέρνηση Ερντογάν και τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, με στόχο να δοθεί τέλος σ’ έναν πόλεμο που από το 1984 έχει στοιχίσει τη ζωή 45.000 ανθρώπων, στην πλειονότητά τους Κούρδων.

Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, μυστικές διαπραγματεύσεις έχουν γίνει και στο παρελθόν –οι τελευταίες έγιναν το 2011 στο Όσλο– αλλά δεν είχαν αποτέλεσμα. Αυτή τη φορά, σχολιάζει ο διευθυντής του ιδρύματος International Crisis Group στην Τουρκία Χιου Πόουπ, και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να νικήσουν στρατιωτικά.

Οι ισλαμοσυντηρητικοί που κυβερνούν είναι πιο έτοιμοι από τους προκατόχους τους να ικανοποιήσουν τα αιτήματα της κουρδικής μειονότητας. Και ο στρατός δεν είναι πια σε θέση να αντιταχθεί σε μια λύση μέσω διαπραγματεύσεων. Όσο για τους αντάρτες, δεν διεκδικούν πια ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν.

Ποτέ ως τώρα δεν ήταν τόσο ευνοϊκές οι συνθήκες για μια λύση του Κουρδικού. Παρά ταύτα, η διαδικασία παραμένει εύθραυστη. «Το μόνο που ενδιαφέρει την κυβέρνηση είναι να καταθέσουν οι αντάρτες τα όπλα», υποστηρίζει ο φιλοκούρδος βουλευτής Αλτάν Ταν που πήρε την άδεια να επισκεφθεί τον Οτσαλάν.

Μεταρρυθμίσεις για να στηρίξουν την όλη διαδικασία δεν έχουν γίνει, καθώς συνδέονται με την επεξεργασία ενός νέου Συντάγματος για το οποίο υπάρχουν μεγάλες διαφωνίες μεταξύ των κομμάτων. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι όμως απαραίτητες: η επίλυση του Κουρδικού δεν περιορίζεται στον τερματισμό των επιθέσεων του ΡΚΚ, αφού οι κουρδικές εξεγέρσεις κατά της κεμαλικής δημοκρατίας χρονολογούνται από το 1923.

Ο πόλεμος στη Συρία ωφελεί τους Κούρδους; Ναι, απαντά η Λορ Μαρσάν, ανταποκρίτρια της Φιγκαρό στην Κωνσταντινούπολη.

Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, οι αυτονομιστικές διεκδικήσεις των Κούρδων της Συρίας (που φτάνουν τα δύο εκατομμύρια) είχαν κατασταλεί. Εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς δεν έχουν καν τη συριακή υπηκοότητα και άρα νομικά δεν υπάρχουν.

Όταν ξεκίνησε η εξέγερση, δεν υποστήριξαν ανοιχτά τους αντάρτες, μερικές φορές μάλιστα αντιτάχθηκαν σ’ αυτούς. Δεν εντάχθηκαν στον ελεύθερο συριακό στρατό. Σε αντάλλαγμα για τη στάση τους αυτή, η Δαμασκός απέσυρε τα στρατεύματά της από τις κουρδικές ζώνες που βρίσκονται στα βορειοανατολικά της χώρας, κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία και το Ιράκ.

Η αποχώρηση ολοκληρώθηκε όταν ο συριακός στρατός αναγκάστηκε να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του στη Χομς και το Χαλέπι. Απέκτησε έτσι ελεύθερο πεδίο το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης, η συριακή πτέρυγα του ΡΚΚ, που ελέγχει σήμερα τις περιοχές αυτές.

Στην πραγματικότητα, έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά ένα εμβρυακό κράτος – ΡΚΚ. Αυτό έχει δημιουργήσει εντάσεις ανάμεσα στα κουρδικά κόμματα που εκπροσωπούνται στο κουρδικό Εθνικό Κογκρέσο. Τον περασμένο Ιούλιο υπεγράφη μια συμφωνία υπό την αιγίδα του Ερμπίλ, της περιφερειακής πρωτεύουσας των Κούρδων του Ιράκ, αλλά στην πράξη δεν λειτουργεί. Και η πιθανότητα βίαιων συγκρούσεων δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Για τον Μπαρχάμ Σαλίχ πάντως, πρώην πρωθυπουργό της αυτόνομης περιοχής του Κουρδιστάν στο βόρειο Ιράκ, «η κουρδική άνοιξη έχει φτάσει». Οι Κούρδοι του Ιράκ είναι οι πρώτοι που απέκτησαν το 2005 επίσημη αυτονομία. Και εμπνέουν σήμερα τους τούρκους, σύρους και ιρανούς αδελφούς τους.

Σημαντικό ρόλο παίζουν το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Μέχρι το φθινόπωρο αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή ενός αγωγού για την εξαγωγή κουρδικού πετρελαίου προς την Τουρκία. Και αυτή η ενεργειακή και οικονομική συμμαχία δημιουργεί στην περιοχή μια τουρκοκουρδική σταθερότητα, που επιτρέπει στην Τουρκία να επεκτείνει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή.