Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Τουρκίας γιορτάζουν την επέτειο της μάχης του Σαγγάριου, καθώς για τους αναλυτές της γειτονικής χώρας η πύρρειος νίκη του Ελληνικού Στρατού, που υποχρεώθηκε να αναδιπλωθεί λόγω των απωλειών του, αποτέλεσε την αρχή του τέλους του «πολέμου της Ανεξαρτησίας», όπως αποκαλούν την άμυνα απέναντι στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Σε σχετική ανάρτησή του στο Τwitter, το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας αναφέρει πως μνημονεύει με σεβασμό τους βετεράνους και τους μάρτυρες της περιόδου. Παραθέτει, μάλιστα, μια ρήση του Κεμάλ Ατατούρκ, την οποία είχε πει όταν όλα έδειχναν πως οι Έλληνες θα σπάσουν τη γραμμή των Τούρκων και θα προελάσουν προς την Άγκυρα, η οποία απείχε λιγότερα από 100 χιλιόμετρα.

Ο Κεμάλ είχε ζητήσει άμυνα μέχρι εσχάτων, τονίζοντας πως «δεν μιλάμε για γραμμή άμυνας, αλλά για άμυνα σε όλη τη χώρα. Καμιά σπιθαμή γης δεν μπορεί να παραδοθεί, αν δεν ποτιστεί με αίμα».

Η μάχη του Σαγγάριου ξεκίνησε στις 23 Αυγούστου και έληξε ουσιαστικά στις 13 Σεπτεμβρίου 1921. Σύμφωνα με την ιστορία του Γενικού Επιτελείου Στρατού και του Ελληνικού Έθνους (Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΕ’, Αθήνα 1980), η σύγκρουση που είχε ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της προέλασης των Ελλήνων προς την Άγκυρα έγινε ως εξής:

«Στις 21 Αυγούστου οι ελληνικές δυνάμεις έφθασαν στον Σαγγάριο, τον διάβηκαν με γέφυρες εκστρατείας χωρίς σημαντική παρενόχληση από τους Τούρκους και στράφηκαν βορειοανατολικά προς τις κύριες θέσεις άμυνας του τουρκικού στρατού. Στις 23 Αυγούστου το Α’ και Γ’ Σώματα Στρατού εξαπέλυσαν επίθεση με σκοπό την διάσπαση της γραμμής Ινλάρ Κατραντζή – Ιλιτζά. Εν τω μεταξύ το Β’ Σώμα Στρατού εκτελούσε κυκλωτικό ελιγμό από το αριστερό πλευρό της τουρκικής αμυντικής γραμμής που καταλάμβανε το όρος Καλέ Γκρότο.

Από τις 24 Αυγούστου έως τις 13 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκαν σκληρές συγκρούσεις σε όλη την έκταση του μετώπου. Μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν να διασπάσουν τις δύο τουρκικές αμυντικές γραμμές και να καταλάβουν την γραμμή Καρά Νταγ – Τσαλ Νταγ – Αρντίζ Νταγ – Καλέ Γκρότο. Απέμενε η τρίτη και τελευταία αμυντική γραμμή των Τούρκων, που κάλυπτε την Άγκυρα, έδρα των κεμαλιστών.

Όμως, οι επιτυχίες αυτές των Ελλήνων κατακτήθηκαν με τεράστιες θυσίες σε έμψυχο υλικό, αλλά και σε εφόδια. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν σοβαρά προβλήματα, όπως η πλημμελής διοίκηση, η κόπωση των τμημάτων, η έλλειψη ικανών εφεδρειών να αναπληρώσουν τις μεγάλες απώλειες ανδρών, προβλήματα επισιτισμού και γενικότερα ανεφοδιασμού του στρατού, τα οποία οδήγησαν στην πτώση του ηθικού του Ελληνικού Στρατού.

Πορομοίως και στην πλευρά των Τούρκων η κατάσταση ήταν κρίσιμη, με μεγάλες απώλειες ενώ είχαν διασπαστεί οι δύο αμυντικές γραμμές τους. Η τουρκική διοίκηση σκέφθηκε προς στιγμήν την απόσυρση πίσω από την Άγκυρα, αλλά αυτό θα ισοδυναμούσε με καταστροφή, γιατί θα έπεφτε στα ελληνικά χέρια η πρωτεύουσά τους Άγκυρα η κύρια βάση ανεφοδιασμού τους και ανατολικά αυτής, χωρίς σοβαρή δημογραφική βάση και χωρίς εφόδια η συνέχιση της αντίστασης τους θα ήταν ανέφικτη.

Η διοίκηση της Ελληνικής Στρατιάς τότε, αμφιταλαντευόμενη και αδυνατώντας να αποφασίσει για την εξέλιξη των επιχειρήσεων, έστειλε τηλεγράφημα στην κυβέρνηση στην Αθήνα ζητώντας από τον πρωθυπουργό Δ. Γούναρη εντολές για την περαιτέρω συνέχιση της επίθεσης. Ο Γούναρης με έκπληξη απάντησε ότι ήταν αναρμόδιος και συνέστησε να ληφθεί η απόφαση “συμφώνως προς το στρατιωτικόν συμφέρον”.

Η μεγάλη επιχείρηση έληξε άδοξα για τις ελληνικές δυνάμεις, αφού δεν πέτυχαν τους αντικειμενικούς στόχους τους που ήταν η κατάληψη της Άγκυρας και η καταστροφή του κεμαλικού στρατού. Οι Ελληνικές δυνάμεις μπορεί να νίκησαν στο πεδίο της μάχης, αλλά από τακτικής απόψεως βγήκαν χαμένοι αφού δεν πέτυχαν την κατάληψη της Άγκυρας, ενώ παράλληλα τέθηκαν εκτός μάχης 23.000 στρατιώτες και αξιωματικοί, κενά τα οποία, ιδιαίτερα στους αξιωματικούς, δεν αναπληρώθηκαν ποτέ. Από τακτικής απόψεως οι τουρκικές δυνάμεις υπό τη στιβαρή ηγεσία του Κεμάλ, ήταν οι νικήτριες.

Οι απώλειες των επιχειρήσεων για τις ελληνικές δυνάμεις ανήλθαν σε 4.000 νεκρούς και 19.000 τραυματίες, ενώ για την τουρκική πλευρά οι απώλειες ανήλθαν σε νεκρούς και τραυματίες γύρω στις 15.000».