Ημέρα μεγάλης επετείου η χθεσινή για την Αυστρία, καθώς πριν από 75 χρόνια, στις 12 Μαρτίου του 1938, στις 5.30 τα ξημερώματα, οι ορδές του Χίτλερ, περνούσαν τα σύνορα στο Πασάου και στο Σέρντινγκ, συντελώντας με την επέλασή τους την από μακρόν σχεδιαζόμενη προσάρτηση της Αυστρίας στο ναζιστικό Τρίτο Ράιχ, την «επιστροφή» της γενέτειράς του στο γερμανικό Ράιχ, όπως θα κραύγαζε τρεις ημέρες αργότερα ο ίδιος στη διαβόητη ομιλία του στην Πλατεία των Ηρώων στη Βιέννη.

Με τελετές παρουσία της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας στα παλιά ανάκτορα του Χόφμπουργκ και στη Βουλή, με καταθέσεις στεφάνων και άλλες εκδηλώσεις μνήμης η επίσημη Αυστρία στέκεται σήμερα μπροστά στην επέτειο των 75 χρόνων της απαρχής της «μαύρης νύχτας» που άρχιζε εκείνη την ημέρα και θα διαρκούσε επτά και πάνω χρόνια, μέχρι την απελευθέρωση από τα συμμαχικά στρατεύματα, αρχές Μαΐου του 1945.

Στην ομιλία του το μεσημέρι στην κεντρική τελετή μνήμης στο Χόφμπουργκ, ο ομοσπονδιακός πρόεδρος Χάιντς Φίσερ χαρακτήρισε τη 12η Μαρτίου 1938 «ημέρα της καταστροφής» αλλά και «ημέρα της ντροπής», εκφράζοντας τον απόλυτο σεβασμό του στις οργανώσεις των θυμάτων του ναζιστικού καθεστώτος.

Ο ίδιος υπενθύμισε πως στην Αυστρία, δεν υπήρξαν μόνον θύματα του ναζισμού αλλά και θύτες, καθώς —όπως σημείωσε—και Αυστριακοί συμμετείχαν μαζικά στα ναζιστικά εγκλήματα και μόνον με τη συνεργασία πολλών φανατικών οπαδών και συνοδοιπόρων του ναζιστικού καθεστώτος, αλλά και με συνειδητή παράβλεψη των εγκλημάτων, μπόρεσε να οικοδομηθεί το απολυταρχικό καθεστώς.

Συγχρόνως, επισήμανε ο αυστριακός πρόεδρος, υπήρχαν και εκείνοι που αντιμετώπισαν με φρίκη τα γεγονότα του 1938, τράπηκαν σε φυγή, αυτοκτόνησαν, πέρασαν στην αντίσταση, θανατώθηκαν.

Ασκώντας κριτική στην καθυστέρηση δεκαετιών στην Αυστρία με τη διαχείριση των μελανών σημείων της ιστορίας της, ο κ. Φίσερ επισήμανε πως είναι κατανοητό ότι μετά από έναν πόλεμο καθένας θέλει να αφήσει πίσω του την καταστροφή, «όμως μόνον οι πληγές που έχουν καθαριστεί καλά μπορούν να θεραπευτούν χωρίς κίνδυνο μόλυνσης και αυτό το καθάρισμα των πληγών έπρεπε να περιμένει πολύ».

Η χρονική περίοδος ανάμεσα στο 1933 —το οποίο υπήρξε προάγγελος της καταστροφής του 1938— και τη χρονιά της προσάρτησης παραμένει για την Αυστρία ένα πολύ δύσκολο κεφάλαιο της πολιτικής της ιστορίας αλλά και της διαχείρισης της σύγχρονης ιστορίας της χώρας. Ανάλογα με τη σκοπιά του παρατηρητή της, η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται ως «αυστροφασισμός» ή «αντίσταση στο ναζισμό με χροιά εσωτερικού αυταρχισμού».

Στις 30 Ιανουαρίου του 1933 ο Χίτλερ ανέλαβε την εξουσία στη Γερμανία, όταν διορίστηκε καγκελάριος, ενώ δύο μήνες αργότερα, στις 4 Μαρτίου, στη γενέτειρα του την Αυστρία, ακολουθούσε η διάλυση της αυστριακής Βουλής, η κατάργηση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας, η επιβολή λογοκρισίας από το χριστιανοφασιστικών αποχρώσεων καθεστώς του τότε καγκελάριου Ένγκελμπερτ Ντόλφους.

Με την επιδρομή στα γραφεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην πόλη Λιντς, ομάδων αστυνομικών του καθεστώτος και τις δολοφονίες μελών του, κορυφωνόταν ουσιαστικά η κατάλυση της δημοκρατίας από το καθεστώς αυτό που θεωρείτο υποχείριο της φασιστικής δικτατορίας του Μπενίτο Μουσολίνι στην Ιταλία, για να ακολουθήσει ο ολιγοήμερος, αλλά αιματηρός, αυστριακός εμφύλιος, που είχε ξεσπάσει στις 12 Φεβρουαρίου 1934.

Στις 25 Ιουλίου του 1934, δολοφονούνταν από ομάδα «παράνομων» αυστριακών ναζιστών ο Ντόλφους, που για τη μια πλευρά θεωρείται ένας δολοφόνος των Σοσιαλιστών, για δε τους άλλους, ένας μάρτυρας στον αγώνα κατά του Ναζισμού και εμφανίζεται ως «το πρώτο θύμα του Χίτλερ», κάτι που συνδέεται και με τη θέση πως «η Αυστρία ήταν η πρώτη ελεύθερη χώρα που είχε πέσει θύμα της τυπικής επιθετικής πολιτικής του Χίτλερ».

Θέση, που διατυπωνόταν στην αποκαλούμενη «Διακήρυξη της Μόσχας» την 1 η Νοεμβρίου του 1943, με την οποία οι κυβερνήσεις των τριών συμμαχικών δυνάμεων, Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Σοβιετικής Ένωσης και Μεγάλης Βρετανίας, αποφάσιζαν την απελευθέρωση της Αυστρίας από τη γερμανοναζιστική κατοχή και την επανασύστασή της ως ελεύθερου, ανεξάρτητου κράτους, στα σύνορα του 1937.

Πολλές μεταπολεμικές αυστριακές κυβερνήσεις εκμεταλλεύτηκαν επιλεκτικά τη Διακήρυξη της Μόσχας για να στηρίξουν το αποκαλούμενο «δόγμα του θύματος» και μόνον στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και συγκεκριμένα το 1986, με τις αποκαλύψεις για το ναζιστικό παρελθόν του νεοεκλεγέντα τότε Αυστριακού προέδρου και πρώην Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Κουρτ Βάλντχαιμ, η ιστορία φάνηκε να θέτει τους Αυστριακούς αντιμέτωπους με την πραγματικότητα.