Στα τριάντα χρόνια της παραμονής τους στον θρόνο των Χρυσανθέμων, ο αυτοκράτορας Ακιχίτο και η αυτοκράτειρα Μιτσίκο κατάφεραν μία βελούδινη μεταμόρφωση του άκαμπτου αυτοκρατορικού συστήματος της Ιαπωνίας προσεγγίζοντας τον λαό και διαχέοντας ένα μήνυμα ειρήνης.

Ο αυτοκράτορας Ακιχίτο θα αποχωρήσει από τον θρόνο στις 30 Απριλίου και ο γιος του Ναρουχίτο θα αναρριχηθεί στον Θρόνο των Χρυσανθέμων την 1η Μαΐου.

Με την εύθραυστη και διακριτική παρουσία του, ο αυτοκράτορας με την γλυκιά φωνή ξεχώρισε για τις επιλογές του. Για την επιλογή να παντρευτεί μία κοινή θνητή που γνώρισε και ερωτεύτηκε στο τεραίν του τένις, για την συγγνώμη που ζητούσε προσκυνώντας τους τόπους των θηριωδιών του αυτοκρατορικού στρατού στην Ασία κατά το πρώτο μέρος του 20ού αιώνα.

Η αύρα του, η σεμνή του παρουσία στο πλευρό των θυμάτων φυσικών καταστροφών χέρι-χέρι με την Μιτσίκο, μπορεί να δυσαρέστησαν τους παραδοσιακούς της εθνικιστικής δεξιάς που θεωρούν ότι ο ρόλος του αυτοκράτορα πρέπει να περιορίζεται αυστηρά στην προσευχή και στην εκτέλεση μίας σειράς τελετουργιών με τον ρυθμό της εναλλαγής των εποχών, όμως του έδωσαν τον σεβασμό και την αγάπη των περισσότερων, όπως μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο και αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1933, την ώρα που η χώρα του είχε ριχθεί στην μιλιταριστική κατάκτηση της Ασίας στο όνομα του πατέρα του, του αυτοκράτορα Χιροχίτο. Δεν είναι παρά 11 ετών όταν τελειώνει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στις 15 Αυγούστου 1945 με μία ταπεινωτική άνευ όρων παράδοση της καθημαγμένης Ιαπωνίας.

Ο Χιροχίτο καθαιρείται από το θεϊκό του στάτους και μετατρέπεται, με βάση το ειρηνιστικό Σύνταγμα που επιβάλλεται υπό την αμερικανική κατοχική δύναμη, σε σύμβολο του Κράτους και της ενότητας του λαού», στερημένος από κάθε πολιτική εξουσία.

Ο Ακιχίτο κληρονομεί τον Θρόνο των Χρυσανθέμων τον Ιανουάριο 1989 μετά τον θάνατο του πατέρα του, αν και η τελετή ενθρόνισης έγινε τον επόμενο χρόνο. Είναι ο 125ος αυτοκράτορας της Ιαπωνίας.

Στο προσκέφαλο των θυμάτων φυσικών καταστροφών

Μαζί του, η Μιτσίκο Σόντα, μόλις έναν χρόνο μικρότερή του, κόρη ενός εμπόρου σιτηρών, μαθήτρια καθολικού σχολείου του Τόκιο, γίνεται η πρώτη αυτοκράτειρα που δεν προέρχεται από την ιαπωνική αριστοκρατία. Ο γάμος τους το 1959 έκανε αίσθηση στην χώρα.

Σπάζοντας τις παραδόσεις του αυτοκρατορικού οίκου, το ζευγάρι αποφασίζει να ζήσει μαζί με τα τρία του παιδιά, ένα κορίτσι και δύο αγόρια, ανάμεσά τους και ο πρίγκιπας διάδοχος Ναρουχίτο, γεννημένος το 1960, αντί να τα εμπιστευθούν στις γκουβερνάντες τους. Ο ίδιος ο Ακιχίτο είχε απομακρυνθεί από τους γονείς του σε ηλικία 3 ετών. Μία από τις δασκάλες του, η αμερικανίδα Ελίζαμπεθ Γκρέι Βάινινγκ, θα αναφερθεί αργότερα στα απομνημονεύματά της στην «θλιμμένη και μοναχική» ζωή «του καημένου του αγοριού».

Το σπάσιμο των παραδόσεων προσελκύει τα βλέμματα. Οι κινήσεις της Μιτσίκο θα βρίσκονται υπό στενή και συνεχή παρακολούθηση. Μία αποβολή, το στρες που προκαλούν οι σκληρές επικρίσεις των συντηρητικών και τα κουτσομπολιά των ταμπλόιντ θα την αναγκάσουν να αποσυρθεί για κάποιο διάστημα και θα πλήξουν την υγεία της.

Αλλά συνοδεύει τον σύζυγό της σχεδόν σε όλες τις επίσημες υποχρεώσεις του. Οι δύο τους, που μοιάζουν όλο και περισσότερο μεταξύ τους, με τα φωτεινά γκρίζα μαλλιά τους, τις αργές κομψές τους κινήσεις, μοιάζουν, και είναι, αχώριστοι.

Η Μιτσίκο συνέβαλε στην προσέγγιση του αυτοκράτορα με τον άνθρωπο του δρόμου. Εκείνη έμαθε στον αυτοκράτορα να γονατίζει για να μιλήσει στα θύματα φυσικών καταστροφών στους καταυλισμούς. Σε μία πρόσφατη δεξίωση για την κοινωνία των πολιτών στο Αυτοκρατορικό Παλάτι μπορούσε κανείς να την δει να αναμειγνύεται σκυφτή με το πλήθος, να πηγαίνει από την μία παρέα στην άλλη, σφίγγοντας τα χέρια των ανθρώπων.

Μετά τον σεισμό και το τσουνάμι του 2011, που προκάλεσαν την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα, ο Ακιχίτο απηύθυνε τηλεοπτικό διάγγελμα, για πρώτη φορά στην ιστορία, για να ενθαρρύνει τον πληθυσμό. Δύο μήνες αργότερα, το ζευγάρι θα επισκεπτόταν την περιοχή της καταστροφής.

Έντιμος και ανθρώπινος

«Η πολυτιμότερη παρακαταθήκη του Ακιχίτο και της Μιτσίκο αφορά τις συντονισμένες προσπάθειές τους για να θέσουν το αυτοκρατορικό τους κύρος στην υπηρεσία των λιγότερο ευνοημένων μελών της ιαπωνικής κοινωνίας», λέει ο Κένεθ Ρούοφ, ειδικός για την Ιαπωνία στο Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ. «Κανένας πολιτικός δεν μπόρεσε να τους φθάσει».

Για πολλούς, η δημοτικότητα του αυτοκράτορα επέτρεψε στο άνθρωπο αυτόν να ξεπεράσει τα όρια και να εκφράσει με λεπτότητα τις απόψεις του, την ώρα που το Σύνταγμα του απαγορεύει να θίγει πολιτικά ζητήματα.

Δείχνει ξεκάθαρα μία αποστροφή για τον εθνικισμό. Τα τελευταία χρόνια εξέφρασε τις «βαθιές του τύψεις» για τις θηριωδίες που διέπραξε η Ιαπωνία τον 20ό αιώνα, δηλώσεις οι οποίες εξελήφθησαν ως απόρριψη της εθνικιστικής στάσης του πρωθυπουργού Σίνζο Αμπε. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που έμεινε στην ιστορία το 1992, αναγνώρισε ότι η Ιαπωνία «υπέβαλε σε μεγάλα δεινά τον κινεζικό πληθυσμό».

Το 2001, έφθασε μέχρι να αναφέρει, κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου, το γεγονός ότι ορισμένοι από τους προγόνους του προέρχονταν από την κορεατική χερσόνησο, γεγονός που αποτελεί κόκκινο πανί για τους ιάπωνες εθνικιστές.

«Δεν νομίζω ότι έχουμε δει αυτοκράτορα τόσο έντιμο και ανθρώπινο μέχρι σήμερα», γράφει ο Μασαγιάσου Χοσάκα, συγγραφέας βιβλίου για τον Ακιχίτο και τον πατέρα του.

«Το να είσαι αυτοκράτορας ίσως να είναι ένα μοναχικό έργο», είχε δηλώσει για τα 80 χρόνια του ο Ακιχίτο. «Ομως η παρουσία της αυτοκράτειρας στο πλευρό μου που έδωσε την παρηγοριά και την χαρά. Πάντοτε σεβάσθηκε την θέση του και με υποστήριξε».