Η Γερμανία θυμάται, 80 χρόνια μετά, τη «Νύχτα των Κρυστάλλων», τα πογκρόμ και τους φόνους που προανήγγειλαν την εξόντωση των Εβραίων, μέσα σε κλίμα ενίσχυσης του αντισημιτισμού και ανάδυσης ενός «νέου εθνικισμού».
Πολυάριθμες εκδηλώσεις οργανώθηκαν στη χώρα κατά την επέτειο αυτή, την οποία θα τιμήσει η Άνγκελα Μέρκελ με ομιλία της σε συναγωγή του Βερολίνου, παρουσία του Κεντρικού Συμβουλίου των Εβραίων της Γερμανίας.
«Αισθανόμαστε στις κοινωνίες μας (…) ότι ανοίγουν ρήγματα», προειδοποίησε μιλώντας ενώπιον της βουλής ο πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ.
Διότι καθώς κλείνουν ακριβώς εκατό χρόνια από την ανακήρυξη της πρώτης γερμανικής δημοκρατίας, δύο ημέρες μετά την εκεχειρία του Μεγάλου Πολέμου, ο αρχηγός του Κράτους επισήμανε την ανάδυση στην Ευρώπη ενός «νέου εθνικισμού» που νοσταλγεί, σύμφωνα με τον ίδιο, «έναν τέλειο παλιό κόσμο ο οποίος στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ».
Ενώπιον των βουλευτών, μεταξύ των οποίων και αυτοί του ακροδεξιού κόμματος AfD, ο αρχηγός του κράτους καταφέρθηκε εναντίον της «γλώσσας του μίσους» που αναζητεί «αποδιοπομπαίους τράγους» ανάμεσα στους μετανάστες και τους μουσουλμάνους.
Πρόκειται για λέξεις με βαρύ νόημα σήμερα που κλείνουν ακριβώς 80 χρόνια από τις λεηλασίες που έκαναν οι ναζί σε χιλιάδες συναγωγές και καταστήματα Εβραίων στη Γερμανία και την Αυστρία. Για τους ιστορικούς, η νύχτα της 9ης προς τη 10η Νοεμβρίου 1938 σηματοδοτεί το πέρασμα από τις διακρίσεις σε βάρος των Εβραίων στον διωγμό τους και μετά στην εξόντωσή τους.
«Γιατί δεν έρχονται οι πυροσβέστες;»
«Κρατούσα το χέρι του πατέρα μου. Είδα τη συναγωγή να καίγεται και ρώτησα ‘Γιατί δεν έρχονται οι πυροσβέστες;’ Δεν πήρα απάντηση», είπε γι’ αυτή τη νύκτα η Σαρλότ Κνόμπλοχ, πρώην πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου των Εβραίων της Γερμανίας, στο δίκτυο ZDF.
Η προπαγάνδα υποστήριξε τότε ότι πρόκειται για μια αυθόρμητη έκρηξη βίας μετά τον φόνο ενός διπλωμάτη στο Παρίσι. Όμως στην πραγματικότητα είχε σχεδιασθεί από το ναζιστικό κράτος. Στη Γερμανία, ο όρος «Νύχτα των κρυστάλλων», που αποδίδεται στους Ναζί, προτάθηκε το 1978 να αντικατασταθεί από τον πολιτικά ορθό όρο Reichspogromnacht, νύχτα του πογκρόμ. Ωστόσο πολυάριθμοι γερμανοί ιστορικοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τον όρο Kristallnacht, Νύχτα των κρυστάλλων.
Η επέτειος αυτή, στην ίδια ημερομηνία με την εκατονταετηρίδα της Εκεχειρίας του 1918 και το τέλος της γερμανικής Αυτοκρατορίας, έρχεται σε μια ταραγμένη περίοδο για τη Γερμανία.
Πριν από μόλις έναν χρόνο μπήκε στην Μπούντεσταγκ η AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία), ένα ισλαμοφοβικό κόμμα, του οποίου όμως πολλά στελέχη έκαναν επίσης δηλώσεις πολεμικής για το Ολοκαύτωμα και το καθήκον της μνήμης στη Γερμανία.
Ξενοφοβικές διαδηλώσεις τον Αύγουστο προκάλεσαν επίσης σοκ στη χώρα.
«Βλέπουμε και πάλι τη βία στους δρόμους», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Φέλιξ Κλάιν, επίτροπος της κυβέρνησης κατά του αντισημιτισμού.
Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε στις 31 Οκτωβρίου ότι έχει «εντυπωσιαστεί» από την ομοιότητα ανάμεσα στη σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη, η οποία είναι «διαιρεμένη από τους φόβους, την εθνικιστική αναδίπλωση», και εκείνη της δεκαετίας του 1930. Η Γαλλία αντιμετώπισε και η ίδια το 2018 μια μεγάλη αύξηση των αντισημιτικών πράξεων, αποκάλυψε σήμερα το πρωί η κυβέρνηση.
«Τον Νοέμβριο 2018, δεν είμαστε μπροστά στον γκρεμό μιας άλλης Νύκτας των Κρυστάλλων, όμως είναι καθήκον μας να εμποδίσουμε να επαναληφθούν τέτοιες φρικαλεότητες», αναφέρει στο πλαίσιο αυτό το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συμβούλιο.
Πολλοί Γερμανοί τιμούν αυτή τη Νύκτα γυαλίζοντας ή αφήνοντας λουλούδια στις «Stolpersteine», τις χιλιάδες μικρές μπρούτζινες πλάκες που υπάρχουν στα πλακόστρωτα και αναφέρουν τα θύματα και τις διευθύνσεις τους.
Νέα μορφή αντισημιτισμού
Το 2017 εκλάπησαν τέτοιες πλάκες, τροφοδοτώντας τον φόβο για ανάκαμψη του αντισημιτισμού, μια πραγματικότητα που προκαλεί ντροπή σε μια χώρα η ταυτότητα της οποίας οικοδομήθηκε πάνω στη μεταμέλεια για το Ολοκαύτωμα.
Μια νέα μορφή αντισημιτισμού για τη Γερμανία αναφέρεται επίσης τακτικά στις ειδήσεις, αυτή που αποδίδεται στους αραβομουσουλμάνους πρόσφυγες που έχουν φθάσει στη χώρα από το 2015.
Όμως η ανάδυση της γερμανικής άκρας δεξιάς επανέφερε σε πρώτο πλάνο και έναν εθνικό ανιτισημιτισμό. Η AfD έχει πολλαπλασιάσει τις πολεμικές που συνδέονται με τον ναζισμό.
Και μέλη της άκρας δεξιάς θα διαδηλώσουν απόψε στο Βερολίνο.
Η ανησυχία δεν παύει συνεπώς να αυξάνεται στους κόλπους της εβραϊκής κοινότητας της Γερμανίας, που αριθμεί περίπου 200.000 ανθρώπους.
Ο αριθμός των εγκλημάτων και αδικημάτων αντισημιτικού χαρακτήρα έχει παραμείνει ωστόσο σταθερός στις στατιστικές της αστυνομίας, με περίπου 1.400 περιπτώσεις να καταγράφονται κάθε χρόνο από το 2015. Περισσότερες από 90% των περιπτώσεων αυτών αποδίδονται στην άκρα δεξιά.
