Τα αριστουργήματα της Συλλογής Μπίρλε, των οποίων η προέλευση αποτελεί θέμα αντιπαράθεσης στην Ελβετία, εκτίθενται για πρώτη φορά στο Ίδρυμα Ερμιτάζ της Λωζάνης από χθες έως τα τέλη Οκτωβρίου.
Ο Εμίλ Μπίρλε (1890-1956) δεν ήταν ένας συλλέκτης σαν τους άλλους. Σύμφωνα με το Ιστορικό Λεξικό της Ελβετίας, ο Γερμανός αυτός που έφθασε στην Ελβετία το 1924 και πήρε την ελβετική υπηκοότητα το 1937 έγινε πολυεκατομμυριούχος κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. «Οι πωλήσεις όπλων στη Βέρμαχτ και στους συμμαχικούς στρατούς του Γ΄Ράιχ από τον Ιούνιο του 1940 έως τον Σεπτέμβριο του 1944» έκαναν την περιουσία του να αυξηθεί στα 127 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα από 140.000 που ήταν, αναφέρει η ίδια πηγή.
Η προέλευση της συλλογής αυτής αποτελεί θέμα διαμάχης από το 2015 στην Ελβετία, όπου ο βιομήχανος της Ζυρίχης όπως και ο γιος του, Ντίτερ, που τον διαδέχθηκε το 1956, χαρακτηρίζονταν στυγνοί έμποροι όπλων από τον Τύπο.
Στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μπίρλε αγόρασε εκατό πίνακες, οι 13 από τους οποίους αποκαλύφθηκε ότι είχαν κλαπεί από τους Εβραίους και ο ίδιος αναγκάστηκε να τους επιστρέψει στο τέλος του πολέμου με απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, της ανώτατης δικαστικής αρχής της χώρας, σύμφωνα με δημοσίευμα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων που αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Ο Μπίρλε επαναγόρασε εννέα πίνακες από ιδιοκτήτες των οποίων περιουσίες είχαν λεηλατηθεί, μεταξύ των οποίων ο Γάλλος Πολ Ρόζενμπεργκ, διάσημος έμπορος έργων τέχνης που του πούλησε τον πίνακα «La Liseuse» (“Το κορίτσι που διαβάζει”) του Ζαν-Μπαπτίστ Καμίλ Κορό.
Η διαμάχη για την προέλευση της Συλλογής άρχισε το 2015, μετά τη δημοσίευση της «Μαύρης Βίβλου Μπίρλε» που συνέταξαν ένας δημοσιογράφος και ένας ιστορικός. Οι συγγραφείς εκτιμούν ότι η έννοια της υφαρπαγής πρέπει να χαρακτήριζε «όλες τις συναλλαγές που δεν θα μπορούσαν συμφωνηθούν, αν οι Ναζί δεν ήταν στην εξουσία, αυτό περιλαμβάνει και τα έργα που πωλήθηκαν στην Ελβετία από Εβραίους που αναγκάστηκαν να διαφύγουν».
Η αποδοχή της άποψης αυτής θα σήμαινε ότι μεγάλο μέρος της Συλλογής Μπίρλε είναι αμφίβολης προέλευσης, σύμφωνα με τους συντάκτες της Μαύρης Βίβλου Μπίρλε.
