Γαλλία και Γερμανία έγιναν στόχος δύο τρομοκρατικών επιθέσεων κάθε μία, τζιχαντιστικής υπογραφής ή εμπνεύσεως, σε διάστημα μικρότερο των 15 ημερών. Ομαδικές δολοφονίες ή στοχευμένες επιχειρήσεις, οι επιθέσεις αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκωδικοποιηθούν, αλλά πραγματοποιούνται σε μία αποδυναμωμένη και εν μέσω υπαρξιακής κρίσης Ευρώπη.

Οπλισμένοι και ένα φορτηγό, ένα τσεκούρι, μία βόμβα ή ένα μαχαίρι, οι δολοφόνοι της Νίκαιας, του Βύρτσμπουργκ, του Ανσμπαχ και του Σεντ-Ετιέν-ντυ-Ρουβρέ ακολούθησαν κατά γράμμα τις εντολές της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, που έχει ζητήσει από τους υποστηρικτές της «να σκοτώσουν απίστους με οποιονδήποτε τρόπο».

Αυτή η «τρομοκρατία της διπλανής πόρτας», όπως την χαρακτήρισε ο εισαγγελέας του Παρισιού Φρανσουά Μολένς, με την επικίνδυνα αυξανόμενη συχνότητα και με την ποικιλομορφία των δραστών, μπορεί να προκαλέσει μεταδοτικά φαινόμενα, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Πρόσφυγες, Brexit, άνοδος του λαϊκισμού και κρίσεις ταυτότητας… η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίση και οι επιθέσεις έπληξαν τις δύο χώρες που είναι και οι ευρωπαϊκές κινητήριες δυνάμεις: τη Γερμανία, που δέχθηκε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία, από το 2015, και τη Γαλλία, χώρα με την μεγαλύτερη μουσουλμανική κοινότητα στην Ευρώπη.

«Η σημερινή συγκυρία δεν βοηθά. Είναι δυνατόν το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στην Ευρώπη να ενισχύσει βίαιες τάσεις εκατοντάδων ανθρώπων», σύμφωνα με την Emily Winterbotham, ερευνήτρια του Royal United Services Institute for Defence and Security Studies (RUSI).

«Πρέπει να παραμείνουμε πολύ επιφυλακτικοί, διότι τα κίνητρα και τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε μίας από τις επιθέσεις είναι πολύ διαφορετικά…ωστόσο φαίνεται ότι υπάρχει μία αυξανόμενη προδιάθεση για τη χρήση βίας, για οποιονδήποτε λόγο».

«Μετάδοση είναι μία ισχυρή λέξη», λέει από την πλευρά του ο Tahir Abbas, ειδικός σε θέματα ριζοσπαστισμού στο RUSI . «Αλλά είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής», προσθέτει αναφερόμενος στην προσφυγική κρίση, τον σεισμό που προκάλεσε το βρετανικό δημοψήφισμα και η οικονομική κρίση που πλήττει την Ευρώπη.

Κίνδυνος μίμησης

«Οφείλουμε να σταματήσουμε και να αναλογισθούμε, να αναλύσουμε και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε πώς φθάσαμε εδώ», επιμένει από την πλευρά του ο γάλλος ψυχαναλυτής Ρολάν Γκορί. «Οι δημοκρατίες που αποτελούν στόχο του Ισλαμικού Κράτους ενσαρκώνουν τον διαφωτισμό, την ηθική, την ελευθερία, αλλά έχουν επίσης και μία σκοτεινή πλευρά: τη θρησκεία της αγοράς, τον εγωισμό, τον άκρατο ατομικισμό…», επισημαίνει.

Ακόμη και αν ορισμένες επιθέσεις μπορεί να έχουν ιδεολογικά κίνητρα, μέχρι να έχουν οργανωθεί από το Ισλαμικό Κράτος, οι ειδικοί ανησυχούν για ένα φαινόμενο μιμητισμού που είναι πιθανόν να προκληθεί.

Ψυχολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες εξετάζουν εδώ και καιρό τη σύνδεση ανάμεσα στην τρομοκρατία, από τη μία πλευρά, και την δημοσιογραφική κάλυψη και τη δημοσιότητα, από την άλλη, υπενθυμίζει ο Dr Michael Jetter, ερευνητής του University of Western Australia , ο οποίος έχει πραγματοποιήσει έρευνες για το θέμα μελετώντας τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στον κόσμο από το 1970, περί τις 60.000.

«Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των ερευνών μου, υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στον μεγάλο βαθμό δημοσιογραφικής κάλυψης και την αύξηση της τρομοκρατίας», λέει.

«Εάν μπει κανείς στη θέση μία τρομοκρατικής οργάνωσης, ο μεγάλος αντίκτυπος στα μέσα ενημέρωσης (η δημοσιότητα) είναι ακριβώς αυτό που επιδιώκει», λέει.

«Όλη αυτή η προβολή που δίνεται στις επιθέσεις αυτές μπορεί να ενθαρρύνει μιμητές» από άτομα που επαναλαμβάνουν βίαιες πράξεις για τις οποίες δεν σταματά να μιλά όλος ο κόσμος, προειδοποιεί.

Η συζήτηση αυτή ξεκίνησε ήδη στη Γαλλία, όπου πολλά μέσα ενημέρωσης απέχουν από την δημοσίευση φωτογραφιών των δραστών επιθέσεων ή και των ονομάτων τους, ώστε να αποφεύγουν την ηρωοποίησή τους και να μην πέφτουν στην παγίδα του της προπαγάνδας του Ισλαμικού Κόμματος.