Μικρά παραλειπόμενα του χειρότερου τρομοκρατικού χτυπήματος με χημικά

Το ημερολόγιο έγραφε 20 Μαρτίου 1995 όταν το μετρό του Τόκιο έγινε στόχος της χειρότερης βιο-τρομοκρατικής επίθεσης των τελευταίων ετών. Πέντε επιβάτες διαφορετικών συρμών τρύπησαν ταυτοχρόνως με τις μυτερές ομπρέλες τους σάκους με υγροποιημένο σαρίν, απελευθερώνοντας ένα φονικά τοξικό νέφος και στήνοντας ένα πρωτόγνωρο σκηνικό φρίκης. Οι επιβάτες έπεφταν αναίσθητοι στις πλατφόρμες, αίμα έβγαινε από τις κοιλότητες του προσώπου τους και οι δρόμοι έξω από τους σταθμούς θύμιζαν πεδία μάχης. Μέχρι να καταλαγιάσει η θανατηφόρα βιολογική ομίχλη, 12 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους και χιλιάδες ακόμα ήταν τραυματίες. Η βιοτρομοκρατία είχε δείξει τα απεχθή της δόντια στην Ιαπωνία, αλλάζοντας το σύγχρονο πρόσωπό της για πάντα: πλέον βασίλευε η παράνοια και η αισιοδοξία του κόσμου είχε χαθεί μονομιάς. Ταυτοχρόνως, το χτύπημα στο μετρό του Τόκιο επανακαθόρισε την τρομοκρατική δράση σε μια εποχή που ολοένα και περισσότεροι μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε όπλα μαζικής καταστροφής. Τα μαθήματα που έμαθε η οικουμένη από το χτύπημα με το σαρίν παραμένουν ανατριχιαστικά επίκαιρα ακόμα και σήμερα…

Η σέχτα και το φονικό αέριο

Ήταν το 1938 όταν οι ερευνητές της χημικής φίρμας IG Farben στη ναζιστική Γερμανία σκόνταψαν πάνω σε ένα νέο προϊόν. Γνωστό ως «Χημικό 146», το αέριο έπληττε το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας ανεξέλεγκτους σπασμούς και τελικά θάνατο. Και βέβαια στον διεστραμμένο κόσμο του χιτλερικού Γ’ Ράιχ, τέτοια ανακάλυψη δεν θα μπορούσε να μην τιμηθεί ευρέως: το Χημικό 146 πήρε λοιπόν το όνομα «σαρίν», ως φόρος τιμής στα δημιουργικά μυαλά που ευθύνονταν για την ανεύρεσή του: Schrader, Ambros, Ritter και Van der Linde. Μέσα στα επόμενα χρόνια, το σαρίν απέκτησε διαβόητη φήμη ως ένα από τα φονικότερα παραλυτικά αέρια που γνώριζε ο άνθρωπος. Μεγάλες δόξες γνώρισε κατά την ιρακινο-ιρανική σύγκρουση της δεκαετίας του 1980, όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν έριχνε βόμβες γεμάτες με σαρίν στις τάξεις του εχθρού, εξοντώνοντας κατά μυριάδες τους Ιρανούς. Στις 17 Μαρτίου 1988, ο Σαντάμ επιτίθεται με σαρίν και άλλα δηλητηριώδη αέρια κατά της κουρδικής πόλης Χαλάμπτζα, σκοτώνοντας τουλάχιστον 5.000 ανθρώπους με φρικτό τρόπο. Κι ενώ ήταν ένα αιμοσταγές έγκλημα πολέμου, στα μυαλά κάποιων έμελλε να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης. Μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, η μυστική σέχτα Αούμ Σινρικίο του αυτοαποκαλούμενου «Μεσσία» Σόκο Ασαχάρα άκουσε για την επίθεση στις ειδήσεις και κράτησε σημειώσεις. Οι χημικοί μηχανικοί της σέχτας πειραματίζονταν εξάλλου εδώ και καιρό με φονικούς βιολογικούς παράγοντες θέλοντας να φέρουν την Αποκάλυψη στην Ιαπωνία. Ο ημίτυφλος ηγέτης τους ήταν αποφασισμένος να φέρει το τέλος του κόσμου και είχε τα μέσα για να το κάνει. Κι αυτό γιατί εδώ και χρόνια στρατολογούσε επιστήμονες και πλούσιους χρηματοδότες, από την Ιαπωνία μέχρι και τη Ρωσία, ξοδεύοντας εκατομμύρια σε μικροβιολογικούς παράγοντες αλλά και προμήθεια Καλάσνικοφ. Οι πρώτες απόπειρες της σέχτας να φέρει τον όλεθρο με τον άνθρακα είχαν αποτύχει και πλέον αναζητούσαν ακόμα δραστικότερους βιολογικούς παράγοντες. Το σαρίν μπήκε έτσι στο στόχαστρο της οργάνωσης, η οποία εγκατέλειψε πια τα μικρόβια και κατηύθυνε όλα τα κονδύλια στο «Πρόγραμμα Σαρίν». Μέχρι τις αρχές του 1990, το αποκαλυπτικό όπλο τους ήταν πανέτοιμο…

Ο γκουρού και οι πιστοί ακόλουθοί του

Ο ημίτυφλος «Μεσσίας», μπολιάζοντας βουδισμό, ινδουισμό, γιόγκα, χριστιανικό μυστικισμό και ολίγη από Χίτλερ και ακροδεξιά ρητορεία, έφτιαξε μια σέχτα απαιτώντας από το ποίμνιό του υπακοή που λογίζεται τρομακτική. Τα μέλη της «Υπέρτατης Αλήθειας» (Αούμ Σινρικίο) συνήθιζαν να γεύονται φιαλίδια από το αίμα του Ασαχάρα ή κύπελλα από το βρόμικο νερό των μπάνιων του ώστε να επιτύχουν την πολυπόθητη επιφοίτηση που υποσχόταν ο ηγέτης. Αλλά και να πάρουν φυσικά λίγες από τις υπερφυσικές δυνάμεις του, καθώς ο Σόκο υποσχόταν πως οι θεϊκές του ευλογίες μπορούσαν να περάσουν στους μαθητές του. Παρά τις ανείπωτες φυσικές δοκιμασίες στις οποίες υποβάλλονταν τα μέλη, δοκιμασίες που αποκαλούμε κοινώς «βασανιστήρια», ο Ασαχάρα και τα πρωτοπαλίκαρά του αποδείχτηκαν ιδιαιτέρως καλοί στη στρατολόγηση νέων μελών και μάλιστα από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Σύντομα ζάμπλουτοι ρώσοι ολιγάρχες και ιάπωνες βιομήχανοι θα εμπιστεύονταν τους εαυτούς τους στα μεσσιανικά χέρια του Ασαχάρα, η καταστροφική δίνη του οποίου έφτανε να αριθμεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 περισσότερα από 10.000 μέλη, τα οποία ορκίζονταν ότι είχαν βρει στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που θα τους έσωζε από τους επικείμενους πολέμους και το οριστικό τέλος της ανθρωπότητας που θα επέφερε ο πυρηνικός αμερικανικός επεκτατισμός. Στο διεστραμμένο μυαλό του Σόκο, οι μορφωμένοι και πλούσιοι πιστοί του θα μπορούσαν να αναλάβουν τον έλεγχο της Ιαπωνίας μετά τη Μέρα της Κρίσης που σκόπευε να φέρει στη χώρα. Πρώτη εκδήλωση της σέχτας ήταν το 1990, όταν 24 μέλη της κατέβηκαν στις εκλογές της ιαπωνικής Δίαιτας, καθώς ο Σόκο τους υποσχέθηκε άνετη κοινοβουλευτική επικράτηση. Το ιαπωνικό εκλογικό σώμα είχε ωστόσο άλλη γνώμη και ο σχηματισμός της Αούμ τιμήθηκε με μόλις 1.700 ψήφους! Αφού απέτυχε η πολιτική κατάκτηση της Ιαπωνίας, ο μαινόμενος Ασαχάρα στράφηκε τότε στην καταστροφή και αναδημιουργία της χώρας και το σαρίν έγινε ο κινητήριος μοχλός της μανίας του. Ακόμα και σχετικό στίχο τραγουδούσαν εν χορώ οι πιστοί του αυτή την εποχή, που πήγαινε κάπως έτσι: «Προέρχεται από τη ναζιστική Γερμανία / Ένα επικίνδυνο μικρό χημικό όπλο / σαρίν, σαρίν / αν εισπνεύσεις τους μυστηριώδεις ατμούς του / θα ξεράσεις ματωμένο εμετό από το στόμα σου / σαρίν, σαρίν / το χημικό όπλο»!

Η προετοιμασία του χτυπήματος

Όσο έδυε ο ήλιος την 27η Ιουνίου 1994, ο Γιοσιγιούκι Κόνο δεν είχε ιδέα σε τι εφιάλτη θα μετατρεπόταν η νύχτα. Ο πλούσιος βιομήχανος, που ζούσε σε πανάκριβο προάστιο του Τόκιο, είδε τη σύζυγό του να αρρωσταίνει ανεξήγητα στις 11:00 μ.μ. Ο ίδιος τηλεφώνησε σε κατάσταση πανικού ζητώντας ασθενοφόρο, αν και αυτό δεν θα ήταν παρά οι τίτλοι αρχής του δράματος. Γιατί αυτό που δεν ήξερε κανείς ήταν ότι η τραγική σύζυγος είχε νοσήσει από την τοξική επίδραση του σαρίν. Λίγα μόλις λεπτά πρωτύτερα, ένα τροποποιημένο βανάκι της Αούμ είχε παρκάρει πίσω από την οικία των Κόνο, απελευθερώνοντας στη γειτονιά το θανατηφόρο νέφος. Η όλη επιχείρηση δεν ήταν παρά πρόβα για όσα έμελλε να επακολουθήσουν στο Τόκιο, καθώς ο Ασαχάρα και οι αρρωστημένοι ακόλουθοί του έψαχναν να τελειοποιήσουν τη φονική τους μέθοδο: ήθελαν να δουν πόσοι θα πέθαιναν από απελευθέρωση σαρίν σε εξωτερικό χώρο. Τριάντα λεπτά αργότερα, όλη η συνοικία υπέφερε από τα συμπτώματα του σαρίν και οι γιατροί που κατέφτασαν εσπευσμένα βρήκαν περισσότερους από 50 ανθρώπους να σφαδάζουν στους γύρω δρόμους. Ανεξέλεγκτοι σπασμοί, αιμορραγία από τη μύτη, απώλεια της όρασης και αρκετοί θάνατοι φυσικά: 7 νεκροί και περισσότεροι από 200 τραυματίες. Η Αούμ θεώρησε την πρόβα πετυχημένη μεν, κατάλαβε ωστόσο ότι για καλύτερα αποτελέσματα έπρεπε το χτύπημα να γίνει σε κλειστό χώρο και μάλιστα χωρίς εξαερισμό, για να μη γλιτώσει κανένας από το δηλητηριώδες νέφος. Όσο για τον τραγικό Γιοσιγιούκι Κόνο, μετατράπηκε σε Νο 1 ύποπτο της επίθεσης: συνελήφθη στο νοσοκομείο που είχε μεταφερθεί, βλέποντας στο διπλανό κρεβάτι τη γυναίκα του να πέφτει σε κώμα από τη μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, και μετατράπηκε αίφνης σε εχθρό του έθνους, με τον Τύπο να τον κατακεραυνώνει. Χάρη στον Ασαχάρα, ο Κόνο δεν έχασε μόνο τη σύζυγό του τελικά, αλλά και την αξιοπρέπειά του, την καλή του φήμη, τον τρόπο ζωής αλλά και παραλίγο τα λογικά του…

Αποκάλυψη τώρα

Εννιά μήνες μετά την επίθεση στο προάστιο Ματσουμότο, ένα ηλιόλουστο ανοιξιάτικο πρωινό, ο 30χρονος Κενίτσι Χιρόσε επιβιβάστηκε στον συρμό του μετρό με κατεύθυνση το κέντρο του Τόκιο, κουβαλώντας μια ομπρέλα και μια πλαστική σακούλα που έφερε δύο μικρά δέματα. Ήταν ώρα αιχμής και το μετρό ήταν τίγκα στον κόσμο. Ο Χιρόσε κάθισε αναπαυτικά σε μια θέση και περίμενε. Την ίδια ακριβώς στιγμή, λίγο μετά τις 7:30 το πρωί, τέσσερις άλλοι άντρες (Τόρου Τογιόντα, Μασάτο Γιοκοχάμα, Γιασούο και Ικούο Χαγιάσι) έπαιρναν τις θέσεις τους σε άλλους σταθμούς του μετρό, κουβαλώντας τα ίδια ακριβώς σύνεργα. Τότε, στιγμές πριν από την 8η πρωινή, και οι πέντε άντρες τρύπησαν τις σακούλες με τη μυτερή άκρη των ομπρελών τους μέσα στους συρμούς και πετάχτηκαν αμέσως έξω, εξαφανισμένοι πια μέσα στο πυκνό πλήθος. Και δεν ήταν μάλιστα κάποιος από το τραγικό επιβατικό κοινό που ανακάλυψε τις υγρές κηλίδες των τρύπιων σακουλών, αλλά η πρώτη ένδειξη ότι κάτι συνέβαινε στο μετρό του Τόκιο ήρθε από τον ίδιο τον δράστη Κενίτσι Χιρόσε! Βγαίνοντας από το δικό του τρένο, άρχισε να τρέμει συθέμελα, να μην μπορεί να πάρει ανάσα και να μη βγάζει ανθρώπινη λαλιά από το στόμα του. Παρά τις πρόβες και τα μέτρα προφύλαξης που είχε πάρει, ο Χιρόσε θα ήταν ο πρώτος που θα εκδήλωνε συμπτώματα της τοξίνωσης με σαρίν. Και δεν θα ήταν φυσικά ο τελευταίος. Μέσα σε λίγα λεπτά από την απελευθέρωση του αερίου έγινε σαφές ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Οι επιβάτες έβηχαν ανεξέλεγκτα και μέχρι τις 8:02 π.μ., πολλοί είχαν πέσει στα γόνατα κάνοντας εμετό ή πιάνοντας τα μάτια τους. Τρεις γραμμές του μετρό είχαν ξεκάθαρα πληγεί από το σαρίν, αν και ακόμα κανείς δεν είχε ιδέα για τι πρόκειται. Η οσμή του τρομοκρατικού χτυπήματος πλανιόταν ωστόσο στον αέρα. Οι χειριστές σταμάτησαν αμέσως τους συρμούς, αν και μεταξύ αυτών που «έδεσαν» στις πλατφόρμες ήταν και τα μολυσμένα με το σαρίν τρένα, τα οποία άνοιξαν τις πόρτες τους εξαπλώνοντας το φονικό αέριο στο πλήθος. Ανάμεσα στα πρώτα θύματα της τρομοκρατικής επίθεσης ήταν τρεις υπάλληλοι του μετρό που στάλθηκαν να εξαφανίσουν το μυστηριώδες πακέτο: χωρίς προστατευτικό εξοπλισμό, οι δύο άντρες έπιασαν τη σακούλα με μια εφημερίδα και σύντομα κείτονταν στο έδαφος με σπασμούς, ακατάσχετη αιμορραγία και αφρούς να βγαίνουν από το στόμα τους. Ήταν οι δύο πρώτοι νεκροί (ο τρίτος έζησε τελικά) του χτυπήματος της Αούμ. Όσοι παγιδεύτηκαν στα έγκατα της γης, θα πρέπει στα σίγουρα να πήραν μια πρόγευση της Αποκάλυψης που ευαγγελιζόταν ο Ασαχάρα στους πιστούς του. Το σαρίν διοχετεύτηκε από τις σήραγγες στις πλατφόρμες επιβίβασης και βρήκε τον τρόπο να φτάσει ως τις εξόδους: μέχρι τις 8:30 το πρωί, όλο το δίκτυο του μετρό είχε παραλύσει και οι απώλειες αυξάνονταν διαρκώς. Η επίδραση του σαρίν στον τραγικό κόσμο έμοιαζε πράγματι με σκηνή Αποκάλυψης: ακατάσχετοι εμετοί, αίμα στις κοιλότητες του προσώπου, σπασμοί και θάνατος τελικά. Αλλά και πολλές τυφλώσεις, μιας και τα μάτια πλήττονται ιδιαίτερα από το τοξικό νέφος. Σε μια ανατριχιαστική περίπτωση, οι φακοί επαφής έλιωσαν στα μάτια μιας γυναίκας και στο χειρουργείο έπρεπε να της αφαιρεθούν και οι δύο οφθαλμοί. Άλλα θύματα παρέλυσαν εντελώς. Έξω από τους σταθμούς, τα σώματα όσων είχαν πληγεί στοιβάζονταν ολοένα και περισσότερο, κάνοντας το κεντρικό Τόκιο να θυμίζει πεδίο μάχης. Το σκηνικό έμοιαζε πράγματι σαν να ήρθε το τέλος του κόσμου, καθώς ακόμα η αιτία του ξαφνικού χαμού ήταν άγνωστη. Και έπρεπε να φτάσει νωρίς το απόγευμα για να τεθεί η κατάσταση υπό πλήρη έλεγχο, όταν ανακοινώθηκε στις έκτακτες μεταδόσεις των ειδήσεων ότι όποιος εμφάνιζε ακόμα και ήπια συμπτώματα έπρεπε να πεταχτεί τάχιστα στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Ο Ασαχάρα δεν ένιωθε ωστόσο δικαιωμένος. Μπορεί η επίθεσή του να είχε φέρει χάος και όλεθρο στο Τόκιο, ο Αρμαγεδδών που ευαγγελιζόταν δεν ήρθε όμως ποτέ. Το Τόκιο γιάτρευε τις πληγές του και η μυστικιστική οργάνωση ήταν τώρα στο στόχαστρο των Αρχών (βγάζοντας από τη δεινή θέση τον τραγικό Γιοσιγιούκι Κόνο). Ο θλιβερός απολογισμός των 12 νεκρών (και ένας ακόμα πολύ αργότερα, από τις μόνιμες βλάβες που προκάλεσε το σαρίν σε εκατοντάδες ανθρώπους) και των μερικών χιλιάδων τραυματιών (5.000-6.000) ήταν χωρίς προηγούμενο: μόνο το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου έφερε περισσότερους τραυματίες στα νοσοκομεία. Δύο μέρες μετά το χτύπημα, η αστυνομία του Τόκιο εισέβαλε στα δύο καταλύματα της Αούμ αλλά και στο εργαστήριο παρασκευής του σαρίν. Μέχρι τις αρχές Μαΐου ο Ασαχάρα είχε συλληφθεί, καθώς κρυβόταν σε μια μυστική κρύπτη του στρατηγείου της οργάνωσης. Παρά το γεγονός ότι ήταν πια ακέφαλη, η Αούμ των 10.000 μελών και των 40.000 συμπαθούντων αποφάσισε να αντεπιτεθεί: λίγες μέρες μετά τη σύλληψη του υπέρτατου ηγέτη, τα μέλη της Αούμ τοποθέτησαν βόμβα γεμάτη με αέριο κυανίου σε τουαλέτα του μετρό κάτω από τον εξαερισμό, ικανή να εξοντώσει 10.000 ανθρώπους. Ευτυχώς, λάθος στον εκρηκτικό μηχανισμό έκανε τη βόμβα να τυλιχθεί στις φλόγες αντί να σκάσει. Αργότερα η Αούμ έστειλε βόμβες μέσα σε γράμματα σε ιάπωνες αξιωματούχους, καταλήγοντας σε μικρότερους ή μεγαλύτερους τραυματισμούς. Το 2000, η εναπομείνασα ηγεσία της Αούμ αποκήρυξε τον Ασαχάρα και η οργάνωση έστησε έναν τραπεζικό λογαριασμό για την αποζημίωση των θυμάτων. Μετά άλλαξε το όνομά της σε «Άλεφ» και τα 1.500 πια μέλη της ορκίστηκαν πως οι βίαιες μέρες της σέχτας ήταν παρελθόν. Ο Ασαχάρα και οι πιστοί του απέτυχαν να καταστρέψουν την Ιαπωνία, αν και άλλαξαν μονομιάς την καθημερινότητά της…