Οι 887 θεόρατες κεφαλές που κοσμούν το γεμάτο θρύλους νησάκι της Πολυνησίας έχουν καταφέρει να το μετατρέψουν σε ένα από τα πλέον παράξενα μέρη του πλανήτη μας.
Κι έτσι χρόνο με τον χρόνο τόσο η αρχαιολογική έρευνα όσο και οι μελετητές του μεταφυσικού προτείνουν συνεχώς νέες θεωρίες για τον πολιτισμό των Ράπα Νούι που γέννησε τις Μοάι κεφαλές και άφησε κληρονομιά ένα από τα πιο επίμονα μυστήρια της οικουμένης, ήδη από το 1722, όταν ανακαλύφθηκε το νησάκι από ολλανδό θαλασσοπόρο.
Εδώ βέβαια δεν θα μιλήσουμε για τους εξωγήινους, τη χαμένη Ατλαντίδα και όλα τα φανταστικά και κωμικοτραγικά που έχουν κατά καιρούς επιστρατευτεί για να εξηγήσουν τη φύση των πελώριων μεγαλιθικών μνημείων της Νήσου του Πάσχα, παρά μόνο για τις υποθέσεις που έχουν βάσιμο επιστημονικό έρεισμα…
Τα Μοάι περπάτησαν
Ένας από τους κορυφαίους επιστημονικούς διαξιφισμούς που αφορούν στο Νησί του Πάσχα έχει να κάνει με τον τρόπο που μεταφέρθηκαν οι θεόρατες κεφαλές στα σημεία εγκατάστασής τους. Το ψηλότερο Μοάι όλων, το εντυπωσιακό «Πάρο», στέκεται σε ύψος 10 σχεδόν μέτρων και ζυγίζει περισσότερους από 74 τόνους, κάνοντας τη μεταφορά του πραγματικά άθλο για έναν πρωτόγονο πολιτισμό που δεν είχε καν ζώα για την έλξη των μονολιθικών αγαλμάτων.
Πώς κατάφεραν λοιπόν οι αυτόχθονες να τα μεταφέρουν μεταξύ 1250-1500 μ.Χ. και να φιλοτεχνήσουν το εντυπωσιακότατο θέαμα με τα διάσπαρτα Μοάι που κοιτούν τη θάλασσα (ή την ενδοχώρα, όπως θέλει η νέα άποψη του 2012); Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 αρκετές επιστημονικές ομάδες προσπάθησαν να αναβιώσουν τη μεταφορά τους αποκλειστικά με τα εργαλεία που είχαν στη διάθεσή τους οι γηγενείς. Αφού έφτιαξαν πιστά αντίγραφα των κεφαλών, βρήκαν ότι ήταν πρακτικά αδύνατο να μεταφερθούν με τα μέσα των Ράπα Νούι! Τότε, το 1987, ο αμερικανός αρχαιολόγος Τσαρλς Λαβ κατάφερε να μετακινήσει ένα αντίγραφο 9 τόνων, μέσω μιας αυτοσχέδιας σχεδίας και μιας ομάδας ανθρώπων, που το μετέφεραν σε απόσταση 46 μέτρων σε μόλις δύο λεπτά.
Δέκα χρόνια αργότερα, ένας τσέχος μηχανικός και ένας νορβηγός εξερευνητής έφτιαξαν μια νέα ρέπλικα, την οποία έδεσαν με σχοινιά από το κεφάλι και τη βάση και με τη βοήθεια 16 αντρών απέδειξαν ότι η μεταφορά του ήταν δυνατή κατά 100 μετρά τη μέρα. Η πειστικότερη απάντηση ήρθε πάντως από τους αμερικανούς ερευνητές Τέρι Χαντ και Καρλ Λίπο, οι οποίοι έδεσαν το δικό τους αντίγραφο και με τη συνδρομή αρκετών αντρών έδειξαν ότι η μεταφορά του μπορούσε να γίνει αρκετά απλά και σε όρια μάλιστα στάση, βάζοντας μπόλικη δύναμη. Η ομάδα μετακίνησε τη ρέπλικα περισσότερα από 100 μέτρα με τον απλούστατο αυτό τρόπο. Ο τρόπος τους ευθυγραμμίζεται μάλιστα με τον θρύλο των Ράπα Νούι που θέλει τα αγάλματα να μετακινούνται μόνα τους, μέσω μαγείας…
Η οικολογική αυτοκαταστροφή
Φυλή της Πολυνησίας αποβιβάστηκε στο απομονωμένο Νησί του Πάσχα κάπου μεταξύ 400-700 μ.Χ., χάρη στις εξαιρετικές ναυτικές τους ικανότητες αλλά και τη συνδρομή της τύχης, για να βρει εκεί έναν επίγειο παράδεισο. Μέσα στα χρόνια όμως η κατάσταση θα άλλαζε δραστικά, επιφέροντας αυτό που λογίζεται ως η μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που έχει κάνει ποτέ ο άνθρωπος στο φυσικό του περιβάλλον! Αν δεν ήταν η μεγαλύτερη, όπως μας λένε οι επιστήμονες, ήταν στα σίγουρα ένα από τα πιο ακραία παραδείγματα αποψίλωσης δάσους.
Η θεωρία που προκρίνεται εδώ λέει ότι οι νέοι έποικοι αποψίλωσαν τα πυκνά δάση για να φτιάξουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις, θεωρώντας πως τα δέντρα θα ξαναφύτρωναν σύντομα. Ο αυξανόμενος ανθρώπινος πληθυσμός συνέβαλε στη γενίκευση του προβλήματος και σε κάποιο σημείο το φυσικό περιβάλλον δεν μπορούσε πια να υποστηρίξει τους κατοίκους του. Η κατασπατάληση των φυσικών πόρων, όπως διατείνεται μελέτη του Πανεπιστημίου UCLA, και η αλόγιστη χρήση του φυσικού πλούτου επέφερε σύντομα την καταστροφή.
Τα φοινικόδεντρα εξαφανίστηκαν μέχρι το 1400, όπως και το τοπικό είδος θάμνου, καθώς οι άνθρωποι καθάρισαν εκτεταμένα τη γη για να φυτέψουν κήπους και μποστάνια, να φτιάξουν κανό και να ορθώσουν τα πελώρια αγάλματά τους. Όλα αυτά βέβαια μέχρι πρόσφατα, όταν μια νέα θεωρία υποστήριξε ότι η μέχρι σήμερα εξήγηση ήταν εντελώς αβάσιμη και αστήρικτη υπόθεση, καθώς τα ευρήματα δεν υποστηρίζουν την ερμηνεία. Οι Ράπα Νούι ήταν, κατά τη νέα εξηγητική γραμμή, ιδιαίτερα ικανοί καλλιεργητές και μηχανικοί, χρησιμοποιώντας ακόμα και ηφαιστειακή τέφρα ως λίπασμα για τα χωράφια τους.
Αλλά και ανεξάρτητες ανθρωπολογικές έρευνες υποδεικνύουν με χρονολόγηση άνθρακα ότι οι γηγενείς της Νήσου του Πάσχα κατοικούσαν εκεί για πολλούς αιώνες και ο πληθυσμός τους άρχισε να μειώνεται σημαντικά μετά την επαφή του με τον Ευρωπαίο στα τέλη του 18ου αιώνα…
Ο ρόλος των ποντικιών
Μια θεωρία για τη μείωση του πληθυσμού που αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο έρεισμα είναι οι αρουραίοι που αποβιβάστηκαν στο νησί μέσα στα κανό των πολυνήσιων αποίκων. Η έλλειψη φυσικού εχθρού και ικανού θηρευτή αλλά και η αφθονία της τροφής μετέτρεψαν το Νησί του Πάσχα σε παράδεισο του αρουραίου, γινόμενος τελικά η μάστιγα του νησιού. Κι ενώ οι κάτοικοι αποψίλωσαν όντως μαζικά τα δάση για να φτιάξουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ήταν τα ποντίκια αυτά που απέτρεψαν τη νέα βλάστηση, τρώγοντας σπόρους δέντρων και φυτά.
Μπορεί βέβαια να συνέβαλαν καθοριστικά στην καταστροφή του οικοσυστήματος, έδωσαν όμως στον ντόπιο μια νέα πηγή τροφής, καθώς απομεινάρια τρωκτικών έχουν βρεθεί στους σκουπιδότοπους των Ράπα Νούι, υποδεικνύοντας ότι οι γηγενείς τρέφονταν συστηματικά και με ποντίκια.
Το σύστημα γραφής
Η θεωρία του έχει χαρακτηριστεί «τρελή και αβάσιμη», ο Ρόμπερτ Μ. Σλοχ υποστήριξε ωστόσο το 2012 ότι ο γραπτός κώδικας των Ράπα Νούι είναι τουλάχιστον κατά 10.000 χρόνια παλιότερος από τις αρχικές εκτιμήσεις! Μόνος εναντίον όλων, ο γλωσσολόγος θέλει ακόμα και τους προϊστορικούς ναούς της νεολιθικής εποχής Γκόμπεκλι Τεπέ της Τουρκίας, τις αρχαιότερες ανθρώπινες κατασκευές που έχουμε βρει ποτέ, να είναι πολύ παλιότερες από το 11.500 π.Χ. που υποστηρίζουν οι αρχαιολόγοι, όπως και τη Σφίγγα της Γκίζας, τοποθετώντας την ανέγερσή της μεταξύ 5000-7000 π.Χ.
Ο επιστήμονας ισχυρίζεται ότι και τα δύο πανάρχαια μνημεία έχουν κατασκευαστεί από κυνηγούς και τροφοσυλλέκτες και βλέπει πολλές ομοιότητες ανάμεσα στους στύλους του Γκόμπεκλι Τεπέ και τις κεφαλές Μοάι, παραγνωρίζοντας τα 12.000 χρόνια που χωρίζουν τα δύο μνημεία. Κατά τον Σλοχ, η γραφή της Νήσου του Πάσχα έχει καταγράψει ένα ουράνιο φαινόμενο, μια τεράστια καταιγίδα ή κάτι παρόμοιο δηλαδή…
Τα πέτρινα κεφάλια έχουν σώματα
Παρά το γεγονός ότι ο Ευρωπαίος ήρθε σε επαφή με τις ανθρωπόμορφες κεφαλές Μοάι ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα, ήταν μόλις το 2011 όταν η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε ότι τα κεφάλια Μοάι έχουν και σώματα! Σώματα θαμμένα στο χώμα βέβαια που φέρουν πετρογλυφική γραφή που δεν έχει ακόμα αποκωδικοποιηθεί.
Η ομάδα της αμερικανής αρχαιολόγου Τζο Αν φαν Τίλμπεργκ πέρασε 12 χρόνια ανασκαφών στο νησί για να διαπιστώσει ότι τα πελώρια αγάλματα της Νήσου του Πάσχα είναι στην πραγματικότητα ακόμα πιο θεόρατα, καθώς δεν είναι ασώματες πέτρινες οντότητες αλλά ολοκληρωμένα σώματα . Ο κορμός είναι μάλιστα αρμονικός στις αναλογίες του με το κεφάλι και εκτείνεται σε μήκος 7 μέτρων. Η σκαπάνη έφερε επίσης στο φως το 2012 και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά των Μοάι, καθώς και ανθρώπινους τάφους της εποχής.
Κι έτσι τα μεγαλύτερα κεφάλια Μοάι έχουν πια μήκος που ξεπερνά τα 20 μέτρα, κάνοντας τη μεταφορά τους ακόμα μεγαλύτερο άθλο απ’ ό,τι είχε αρχικά πιστευτεί…
