Ήταν τη δεκαετία του ’30 όταν χωρικοί στην Αϊτή είδαν μια γυμνή γυναίκα να μπαίνει στο χωριό τους. Τα μάτια της ήταν λευκά κι ένας φριχτός βρυχηθμός έβγαινε από τα βάθη του λαρυγγιού της.
Οι κάτοικοι άρχισαν ουρλιάζοντας από το φόβο να τρέχουν για να σώσουν τη ζωή τους. Ήταν τρομοκρατημένοι από το θέαμα αλλά κυρίως από το γεγονός πως η γυναίκα που αντίκριζαν, εκείνο το πρωινό του Οκτωβρίου, τους ήταν γνωστή: πίσω στο 1907, είχαν πάει στην κηδεία της.
Ήταν η (εικονιζόμενη) Felicia Felix-Mentor την οποία είχαν δει να θάβεται στη Γη. Χρόνια μετά, εμφανιζόταν πάλι μπροστά τους, χαμένη, ένα κινούμενο ερείπιο που έμοιαζε να έχει έρθει από τον κόσμο των νεκρών. Για τους κατοίκους αυτού του απομονωμένου χωριού, αυτή ήταν απόδειξη για όσα πίστευαν για χρόνια: πως υπάρχουν στη Γη «ζόμπι».
Ήδη από τη δεκαετία του ’20 ο Αμερικανός δημοσιογράφος William Seabrook είχε επισκεφθεί την Αϊτή με σκοπό να ερευνήσει την πίστη στα βουντού που είχε έρθει στην Καραϊβική από τους Αφρικανούς σκλάβους. Άκουσε ιστορίες για μάγους- γιατρούς που είχαν μια πανίσχυρη σκόνη με την οποία έστελναν τα θύματά τους σε κώμα τόσο βαθύ που έμοιαζαν νεκρά.
Μετά την κηδεία τους, οι μάγοι τους ξυπνούσαν από το κώμα και τους επανέφεραν στη ζωή αλλά σε μια κατάσταση μέτριας συνειδητότητας, που τους επέτρεπε να τους κάνουν πλήρη υποχείριά τους.
«Έκαναν τα ζόμπι υπηρέτες ή σκλάβους. Μερικές φορές το έκαναν για να τα στείλουν να διαπράξουν κάποιο έγκλημα αλλά τις περισσότερες φορές τους χρησιμοποιούσαν στα σπίτια ή τα αγροκτήματά τους, αναθέτοντάς τους τις πιο βαριές δουλειές και ξυλοκοπώντας τους άγρια αν παράκουαν τις εντολές τους», έγραφε.
Η μετατροπή σε ζόμπι ήταν κάτι που έτρεμαν τόσο πολύ οι Αϊτινοί που στη νομοθεσία της χώρας θεωρείτο έγκλημα.
Ένα βράδυ ο Seabrook είδε τρία ζόμπι εν ώρα εργασίας σε μια φυτεία ζαχαροκάλαμων.
«Βάδιζαν σαν άγριοι, σαν να ήταν αυτοματοποιημένοι. Το χειρότερο ήταν τα μάτια τους. Δεν είναι στη φαντασία μου όλα αυτά», έγραψε, «ήταν πράγματι σαν τα μάτια νεκρού, όχι τυφλά αλλά σαν να κοιτούν επίμονα χωρίς να βλέπουν».
Αυτό που για χρόνια θρέφει το μύθο των ζόμπι είναι πως μοιάζει να έχει μια πραγματική βάση. Όπως η ιστορία της γυναίκας που ήταν για χρόνια νεκρή και ξαφνικά επανεμφανίστηκε στο χωριό της Αϊτής. Ανακαλύφθηκε τελικά από την Αμερικανίδα συγγραφέα Zora Neale Hurston το 1936 σε ψυχιατρική κλινική.
«Η όψη αυτού του ναυαγίου της ζωής ήταν τρομακτική. Αυτό το λευκό πρόσωπο με τα νεκρά μάτια, σαν να τους είχε ρίξει κάποιος οξύ. Ήταν αβάσταχτο», περιέγραφε.
Κανείς δεν μπορούσε να διαψεύσει πως η γυναίκα ήταν πράγματι η Felicia Felix-Mentor ούτε να εξηγήσει πώς βρέθηκε να περιφέρεται γυμνή. Κάποιοι υποστήριξαν πως έπασχε από σχιζοφρένεια αλλά η Hurston είχε μια πιο δραματική εξήγηση.
«Ξέρω πως υπάρχουν ζόμπι στην Αϊτή«, έγραφε σε βιβλίο που φιλοξενούσε και φωτογραφίες της γυναίκας. «Υπάρχουν άνθρωποι που επέστρεψαν από τον κόσμο των νεκρών».
Οι πολίτες της Αϊτής εξακολουθούσαν να τρέμουν το ενδεχόμενο να μετατραπούν σε ζόμπι ειδικά κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του προέδρου «Papa Doc» Duvalier μεταξύ 1957 και 1971.
Η Tonton Macoute, η βίαιη μυστική αστυνομία του, λέγεται πως χρησιμοποιούσε πανίσχυρους μάγους και απειλούσε με ζόμπι για να κάμψει την αντίσταση του- βαθιά προληπτικού- λαού.
Υπάρχει ωστόσο κάποια λογική εξήγηση;
Ο ανθρωπολόγος του Χάρβαρντ και ειδικός εξωτικών φυτών Wade Davis υποστηρίζει πως οι δυνάμεις αυτές είναι πολύ πιο κοντά στον φυσικό κόσμο παρά τον υπερφυσικό. Επισκεπτόμενος την Αϊτή στις αρχές της δεκαετίας του ’80 αναζήτησε ουσίες που μπορεί να φέρνουν τον άνθρωπο σε κατάσταση «ζόμπι»
Οι γιατροί στην Αϊτή ήταν προβληματισμένοι από την υπόθεση του Clairvius Narcisse, που το 1962 είχε εμφανίσει μυστηριωδώς πυρετό και μέσα σε 48 ώρες πέθανε και τάφηκε.
Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, ένας άνδρας που υποστήριζε πως είναι ο Narcisse προσέγγισε την αδελφή του, υποστηρίζοντας πως τον είχε μετατρέψει σε ζόμπι ένας μάγος που τον είχε βάλει όλα τα χρόνια που θεωρείτο νεκρός να δουλεύει σε φυτεία ζαχαροκάλαμων.
Στην κηδεία του, αφηγήθηκε, είχε τις αισθήσεις του αλλά δεν μπορούσε να κινηθεί και να μιλήσει ενώ άκουγε την αδελφή του να κλαίει την ώρα που το φέρετρό του έμπαινε στη γη.
Όταν μάλιστα ψυχίατροι τον εξέτασαν ήξερε πληροφορίες για το παρελθόν της οικογένειάς του που δεν θα μπορούσε ένας άγνωστος να ξέρει. Πολλοί χωρικοί τον αναγνώρισαν: ήταν αναμφίβολα ο Clairvius Narcisse.
Ο Wade Davis έπεισε έναν μάγο να του δώσει τη συνταγή για τη «σκόνη ζόμπι» και ανακάλυψε πως, μεταξύ άλλων, περιείχε συστατικά από ένα ψάρι, τα αναπαραγωγικά όργανα του οποίου διαθέτουν ένα δηλητήριο, την τετροδοξίνη, που ρίχνει τους παλμούς του ανθρώπου στα όρια του θανάτου.
Ο Davis έστειλε τα δείγματα στις ΗΠΑ όπου χορηγήθηκαν σε ποντίκια. Έξι ώρες μετά τα τρωκτικά είχαν πέσει σε κώμα και θα ήταν νεκρά αν δεν είχαν έναν στοιχειώδη καρδιακό παλμό.
Η θεωρία του Davis ήταν πως η τοξίνη είχε βγάλει τα θύματα νοκ άουτ ώστε να θεωρηθούν νεκρά. Στη συνέχεια τα έβγαζαν από τους τάφους και τα κρατούσαν σε ελεγχόμενη κατάσταση δίνοντάς τους ουσίες από ένα φυτό που προκαλούν αμνησία και τα κάνουν απαθή.
Όταν σταματούσαν να τους δίνουν την ουσία αυτή- πιθανώς επειδή ο μάγος πέθαινε- τα θύματα επανέρχονταν σταδιακά, τρομοκρατώντας τους συγγενείς τους.
Συνάδελφοι του Davis απέρριψαν τη θεωρία του με το επιχείρημα κυρίως πως η ποσότητα τετραδοξίνης που «εξουδετερώνει» έναν ποντικό είναι πολύ μικρότερη από αυτή που χρειάζεται για να εξουδετερώσει έναν άνθρωπο.
