Ανθρώπινα μέλη που έζησαν περιπέτειες από μόνα τους

Ξέρουμε τι συμβαίνει συνήθως όταν ανθρώπινες σοροί κλέβονται από τους τάφους τους και γνωρίζουν μακάβριες περιπέτειες στα χέρια των τυμβωρύχων. Υπάρχουν όμως και φορές που μεμονωμένα μέλη, πραγματικά και υποκατάστατα, που ανήκουν σε ζωντανούς ή και νεκρούς, διαχωρίζονται από το σώμα και ξεκινούν μια περιπετειώδη ζωή που τέλος δεν έχει! Εντάξει, έχουν και λίγη βοήθεια, αλλά το γεγονός παραμένει…

Το κρανίο του Φρίντριχ Σίλερ

Ο μεγάλος γερμανός ρομαντικός ποιητής και δραματουργός γνώρισε στη ζωή του μια σειρά από περίεργα γεγονότα, αν και ακόμα και σήμερα δεν ξέρουμε πώς τελείωσε ο βίος του. Όταν πέθανε λοιπόν το 1805, ο Σίλερ ενταφιάστηκε σε μαζικό τάφο της Βαϊμάρης. Κάπου 21 χρόνια αργότερα, ο δήμαρχος της πόλης αποφάσισε να τον ενταφιάσει με τιμές, αν και όταν άνοιξαν τον μαζικό τάφο δεν μπορούσαν να διακρίνουν ποια απομεινάρια ήταν τα δικά του! Αφού ξέθαψαν 27 κρανία, ο δήμαρχος υπέδειξε απλά το μεγαλύτερο από αυτά ως το κεφάλι του Σίλερ, κάτι που φάνηκε να λειτουργεί ως το 1911 τουλάχιστον, όταν και κυκλοφόρησαν οι φήμες ότι το κρανίο δεν ήταν του μεγάλου ποιητή. Τότε επανεξετάστηκε ο μαζικός τάφος και πλέον 63 κρανία πιθανολογούνταν ότι ανήκαν στον ποιητή! Άλλο λοιπόν κεφάλι φάνταζε τώρα ότι ήταν του Σίλερ και τα οστά μεταφέρθηκαν σε μια κρύπτη, η οποία δεν παρέμεινε φυσικά στην ησυχία της: ήρθαν οι Ναζί και άρπαξαν τα πιθανολογούμενα οστά του Σίλερ αλλά και τη σορό του καλού του φίλου, του Γκαίτε. Οι Σύμμαχοι επέστρεψαν τα λείψανα στη Βαϊμάρη το 1945, αν και σε νέα εξέταση στη δεκαετία του 1950 το κρανίο στη σαρκοφάγο του Σίλερ κρίθηκε ότι ήταν γυναικείο! Μόλις το 2008 ο δήμος της Βαϊμάρης συμφώνησε σε εξέταση DNA στον τάφο για να καθοριστεί επιτέλους ποιο ανήκε στον Σίλερ και η απάντηση ήταν αρνητική: κανένα! Κι έτσι η τύχη του πραγματικού κρανίου του μεγάλου συγγραφέα αγνοείται, καθώς κανένα από τον μαζικό τάφο δεν είναι δικό του. Μπορεί και να το άρπαξαν τυμβωρύχοι…

Το κεφάλι του βασιλιά Μπαντού Μπονσού Β’

Ήταν το 1836 όταν δύο ολλανδοί απεσταλμένοι δολοφονήθηκαν στην αυλή του βασιλιά της Γκάνα, Μπαντού Μπονσού Β’. Τα κρανία τους στόλιζαν τώρα τον θρόνο του πολυχρονεμένου ως ένδειξη για το πώς έβλεπαν οι γηγενείς την παρουσία των Ευρωπαίων στη χώρα τους. Οι Ολλανδοί θέλησαν όμως εκδίκηση και έφτιαξαν ειδικό δολοφονικό απόσπασμα με επιστημονικό περίβλημα. Η αποστολή δωροδόκησε έμπιστο του βασιλιά, μπήκε στα ιδιαίτερα διαμερίσματά του, τον σκότωσε και πήρε το κεφάλι του ως σουβενίρ. Το κρανίο στάλθηκε στην Ολλανδία, πήρε μετά μέρος σε φρενολογική έρευνα και φυλασσόταν πάντα στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν μέσα σε βαζάκι με φορμαλδεΰδη. Οι Ολλανδοί το ξέχασαν βέβαια, όχι όμως και οι Γκανέζοι! Το 2002, ολλανδός συγγραφέας το ανακάλυψε σε πανεπιστημιακή αποθήκη, εκεί που καθόταν δηλαδή από το 1838. Ο συγγραφέας ήθελε να το στείλει πίσω στους νόμιμους ιδιοκτήτες του, αν και το πανεπιστήμιο είχε άλλη γνώμη. Χρόνια αργότερα, ο συγγραφέας παρακάθισε σε δείπνο με τον πρόεδρο της Γκάνα και τη βασίλισσα της Ολλανδίας όταν και ανέφερε συμπτωματικά την ανακάλυψή του. Οι Γκανέζοι άρχισαν να καλούν επιτακτικά για την επιστροφή του κρανίου του μεγάλου βασιλιά τους και οι Ολλανδοί συμφώνησαν κάποια στιγμή, αν και το πράγμα μόνο εύκολο δεν ήταν. Οι γηραιότεροι της φυλής ήταν εξοργισμένοι καθώς η επιστροφή του κρανίου παραβίαζε το παραδοσιακό πρωτόκολλο και έφερνε νέες περιπέτειες στη σορό του ταλαίπωρου βασιλιά. Ο Μπαντού Μπονσού Β’ δεν είχε ενταφιαστεί ποτέ, καθώς έλειπε το κεφάλι του και αυτό παραβίαζε τη νεκρώσιμη ιεροτελεστία, και τώρα που είχαν επιτέλους το χαμένο μέλος της σορού, κανείς δεν ήξερε πού ήταν το υπόλοιπο σώμα του…

Το κεφάλι, ο αντίχειρας, το δάχτυλο και η ουροδόχος κύστη του Αντόνιο Σκάρπα

Ο μεγάλος ιταλός ανατόμος και χειρουργός ασχολήθηκε με τις νόσους των οφθαλμών, τα ανευρύσματα, τα νεύρα της πέμπτης εγκεφαλικής συζυγίας, τα γάγγλια, τα νευρικά πλέγματα δίνοντας το όνομά του σε πολλές ανακαλύψεις του. Όσοι τον ήξεραν βέβαια γνώριζαν γιατί συνήθιζε να ονομάζει ανθρώπινα όργανα με το όνομά του, γιατί ήταν αλαζόνας και πομπώδης! Παρά το σημαντικότατο έργο του στη χειρουργική, την παθολογική και συγκριτική ανατομική, ο Σπάρπα ήταν μισητός από την επιστημονική κοινότητα και τον λαό και μετά τον θάνατό του ο κόσμος άρχισε να βεβηλώνει τα αγάλματα που είχαν στηθεί προς τιμήν του. Αν και η σορός του γνώρισε τις μεγαλύτερες περιπέτειες, καθώς έπεσε στα χέρια των βοηθών του, που τόσο έβρισε και κατασυκοφάντησε όταν ήταν στη ζωή, θεωρώντας τους πάντες κατώτερούς του. Η ομάδα των ανατόμων της σορού του αφαίρεσε λοιπόν το κρανίο του, τον αντίχειρα, ένα δάχτυλο και το ουροποιητικό του σύστημα(!) για να τα κρατήσουν ως ανατομικά δείγματα. Κανείς δεν ξέρει γιατί το έκαναν, αν και η εκδίκηση θεωρείται η πειστικότερη απάντηση. Τα δείγματα του Σκάρπα εκτέθηκαν λοιπόν σε ανατομικό μουσείο και γνώρισαν τις δικές τους ατιμωτικές περιπέτειες, καθώς ο καθηγητής χειρουργικής δεν είχε παιδιά για να διεκδικήσουν τη νεκρική του ηρεμία. Στην επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατό του, το μουσείο του Πανεπιστημίου της Παβίας έβαλε το κεφάλι του σε μια προθήκη και πλέον εκτίθεται με πάσα επισημότητα ως το κρανίο του σημαντικότατου ιταλού γιατρού. Όσο για τα υπόλοιπα μέλη του, φυλάσσονται σε κάποια αποθήκη…

Το πόδι της Σάρα Μπερνάρ

Με κατακλυσμιαία απήχηση και επιτυχία στις πλάτες της κατά τον 19ο αιώνα, η παριζιάνα ηθοποιός Σάρα Μπερνάρ περιόδευσε τον κόσμο και μάγεψε τους πάντες, ακόμα και τον Βίκτωρα Ουγκό. Αν και η φήμη της συνέχισε να κυβερνά την οικουμένη και μετά θάνατον! Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του σώματός της θάφτηκε στο παρισινό κοιμητήριο του Περ Λασέζ το 1923, το πόδι της βρέθηκε σε αποθήκη του Πανεπιστημίου του Μπορντό. Το 1898 η Μπερνάρ τραυματίστηκε στο πόδι κατά τη διάρκεια θεατρικής παράστασης, καθώς ήταν ήδη στα 54 χρόνια της ζωής της. Οι πόνοι ήταν αφόρητοι και το 1915 η ίδια επέμεινε να της το κόψουν πάνω από το γόνατο, όπως και έγινε τελικά, αν και έκτοτε το κομμένο πόδι εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Ποιος να το αναζητήσει εξάλλου και γιατί; Το χαμένο μέλος της Μπερνάρ ανακαλύφθηκε το 2009, αν και την περίφημη ανακάλυψη ήρθαν να αμαυρώσουν οι αμφιβολίες για το αν είναι πράγματι δικό της. Γιατί βλέπετε η Μπερνάρ παραπονιόταν για τους χρόνιους πόνους στο γόνατό της και το λογικό είναι να της έκοψαν το πόδι πάνω από το γόνατο, αν και το πόδι που ανακαλύφθηκε δεν είχε γόνατο! Ή κάποιος μπέρδεψε τα κομμένα πόδια ή κάτι άλλο συμβαίνει…

Ο εγκέφαλος του Γουόλτ Γουίτμαν

Ένας από τους κορυφαίους αμερικανούς ποιητές και συγγραφείς μπλέχτηκε στη δίνη της επιστημονικής ανακάλυψης. Στις αρχές του 20ού αιώνα και με την ανατομία να έχει την τιμητική της, πολλοί έψαχναν φυσικές νευρολογικές αποδείξεις στον εγκέφαλο που θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί κάποιος γίνεται μεγάλος και άλλος σωστό «κτήνος». Ο Σπίτσκα ήταν ένας από αυτούς που εξέταζαν εγκεφάλους και από την ανατομική του κλίνη είχαν περάσει πολλοί και γνωστοί. Την ίδια ακριβώς εποχή έγινε μόδα να δωρίζεις τον εγκέφαλό σου στην επιστήμη, αν πίστευες φυσικά ότι το μυαλό σου άξιζε να εξεταστεί για το μεγαλείο που κουβαλάς ως άνθρωπος. Κι έτσι ο εγκέφαλος του μεγάλου ποιητή έφτασε στα χέρια του Σπίτσκα, αν και εκείνος σε δημοσίευση του 1907 σχολίασε ατάραχος ότι βοηθός του έριξε κάτω το πολύτιμο μυαλό και διαλύθηκε. Κι έτσι το πέταξαν! Αυτή ήταν τουλάχιστον η επίσημη ιστορία, αν και κανείς δεν την «έφαγε». Οι συγγενείς του μεγάλου συγγραφέα πίεζαν για απαντήσεις και η αλήθεια είναι ότι πήραν πολλές: κατά μία εκδοχή, από το Ίδρυμα Ανατομίας του Γουίσταρ, ο εγκέφαλος διαλύθηκε κατά τη διαδικασία της ταρίχευσής του, ενώ σύμφωνα με μια δεύτερη, από το Κολέγιο Τζέφερσον, ο εγκέφαλος ήταν άθικτος μεν αλλά χαμένος δε! Κατά τους ερευνητές που αποφάσισαν να μάθουν τι στο καλό συνέβη στον φωτισμένο εγκέφαλο του Γουίτμαν πάντως, η όλη ιστορία ήταν απλή συγκάλυψη. Κι αυτό γιατί η οικογένεια του ποιητή δεν είχε δώσει ποτέ συγκατάθεση για αφαίρεση του εγκεφάλου του και η όλη επιχείρηση έγινε παράνομα, έπρεπε λοιπόν να εξαφανιστούν τα ίχνη του εγκεφάλου πάση θυσία. Ακόμα και σήμερα η υπόθεση με τον εγκέφαλο του Γουίτμαν παραμένει ανοιχτή…