Το 1966, μετά από χρόνια εντάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την ανεξαρτησία του γαλλικού πυρηνικού αποτρεπτικού μηχανισμού, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Σαρλ ντε Γκολ, απέσυρε τη χώρα του από τη δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ (όχι όμως από τη συμμαχία) και ζήτησε την αποχώρηση όλων των αμερικανικών δυνάμεων που βρίσκονταν στη Γαλλία. Σε απάντηση, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Ντιν Ρασκ, ρώτησε τον ντε Γκολ: «Αυτό περιλαμβάνει και τους νεκρούς Αμερικανούς στα στρατιωτικά κοιμητήρια;».

Σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο, οι άμεσες επιθέσεις του Τζέι Ντι Βανς κατά της ευρωπαϊκής δημοκρατίας στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου και η συνάντησή του με ακροδεξιές, αντιευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις στη Γερμανία, δικαιώνουν ιστορικά τον ντε Γκολ, αναφέρει σε ανάλυσή του στον Guardian ο Alexander Hurst.

Υπάρχουν πράγματα που αποφεύγεις να πεις για όσο περισσότερο μπορείς, φοβούμενος ότι απλά η διατύπωσή τους θα συμβάλει στην πραγματοποίησή τους. Όμως, η στιγμή έχει φτάσει.

Από την ανάληψη της εξουσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν, το γεωπολιτικό του σχέδιο ήταν διπλό: να διαλύσει το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σπορά αμφιβολίας και δυσπιστίας υπήρξε η βασική του στρατηγική. Ωστόσο, πλέον έχει φτάσει η στιγμή της αποδοχής μιας επικίνδυνης αλήθειας: η έννοια της «Δύσης», όπως τη γνωρίζαμε, δεν υφίσταται πλέον.

Το ΝΑΤΟ κάποτε ήταν το καλύτερο παράδειγμα της θεωρίας του «ανήκειν»: οι ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να εμπιστεύονται η μία την άλλη μέσω της συλλογικής ασφάλειας, ανοίγοντας τον δρόμο και για την πολιτική ένωση. Ωστόσο, η ιδέα μιας κοινότητας αξιών έχει πλέον διαλυθεί από τις εξελίξεις στις ΗΠΑ.

Το 2019, ο Εμανουέλ Μακρόν προκάλεσε αντιδράσεις λέγοντας ότι το ΝΑΤΟ ήταν «εγκεφαλικά νεκρό». Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 φάνηκε αρχικά να επαναφέρει έναν σκοπό στη συμμαχία, αλλά στην πραγματικότητα αυτή η ανάκαμψη ήταν μόνο προσωρινή. Η εκλογή του Τραμπ ισοδυναμεί με την αποσύνδεση της μηχανικής υποστήριξης. Και το ερώτημα παραμένει: υπάρχει κάποιος που να πιστεύει πραγματικά ότι ο Τραμπ θα τηρούσε το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, που εγγυάται τη συλλογική άμυνα;

Η κατάσταση είναι ακόμα πιο ανησυχητική. Οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον απλώς ένας αναξιόπιστος σύμμαχος – αποτελούν ενεργή απειλή. Οι πρόσφατες απειλές του Τραμπ να επιβάλει οικονομικό πόλεμο ή ακόμα και να εισβάλει στον Καναδά και τη Γροιλανδία δείχνουν μια επιθετική μεταστροφή. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη το κατανοεί ήδη: μόλις το 22% των Ευρωπαίων θεωρεί τις ΗΠΑ σύμμαχο.

Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αποτελούν πλέον τη βάση της δυτικής ταυτότητας. Με το 35% του πληθυσμού και το 40% της οικονομίας της «Δύσης», η χώρα έχει στραφεί σε ένα τεχνο-μηδενιστικό ολιγαρχικό καθεστώς. Ο Έλον Μασκ λειτουργεί ως ανεπίσημος μονάρχης, με συνεργάτες του να εισβάλλουν σε κυβερνητικά συστήματα και να διαγράφουν δεδομένα. Η κυβέρνηση έχει διακόψει τη χρηματοδότηση της USAid χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου, αφήνοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε επισιτιστική κρίση. Ο Τραμπ και ο Βανς έχουν δηλώσει ανοιχτά ότι θα μπορούσαν να αγνοήσουν δικαστικές αποφάσεις, να τοποθετήσουν πιστούς υπαλλήλους στο κράτος και να χρησιμοποιήσουν την εξουσία τους εναντίον αντιπάλων. Ο Τραμπ έχει ήδη υπογράψει διάταγμα, για να σταματήσει η δίωξη Αμερικανών που κατηγορούνται για δωροδοκία ξένων αξιωματούχων.

Ακόμη και όταν οι εκλογές του 2028 οδηγήσουν σε αλλαγή κυβέρνησης στις ΗΠΑ, δεν θα υπάρχει επιστροφή. Η αστάθεια και η αναξιοπιστία είναι πλέον εγγενείς στη χώρα. Ο υπόλοιπος κόσμος πρέπει να κινηθεί άμεσα για να αποστασιοποιηθεί. Η καναδή υποψήφια πρωθυπουργός, Κρίστια Φρίλαντ, πρότεινε την επιβολή 100% δασμών στα προϊόντα της Tesla, ενώ η ΕΕ πρέπει να ακολουθήσει παρόμοια μέτρα.

Η Ευρώπη πρέπει να αξιοποιήσει την κατάσταση προς όφελός της. Όπου η USAid αποτυγχάνει, η ΕΕ μπορεί να παρέμβει. Όσον αφορά την Κίνα, αν και είναι μια αυταρχική δύναμη με επεκτατικές βλέψεις, αποτελεί τη μόνη χώρα με την ικανότητα να δράσει γρήγορα και σε μεγάλη κλίμακα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η ΕΕ δεν πρέπει να διστάσει να προχωρήσει σε συμφωνίες, ακόμα και αν αυτό προκαλέσει αντιδράσεις από τις ΗΠΑ.

Η Ευρώπη πρέπει να είναι αυτάρκης στην ασφάλειά της, ανεξάρτητα από τον πιθανό επιτιθέμενο. Ήρθε η ώρα να εμπνευστεί από τον ντε Γκολ και να πει στις ΗΠΑ ότι ο ρόλος τους στην ήπειρο έχει τελειώσει.

Όσο για τους νεκρούς Αμερικανούς στα στρατιωτικά κοιμητήρια; Για την ώρα, τουλάχιστον, οι αξίες για τις οποίες πολέμησαν επιβιώνουν ακόμη στην Ευρώπη.