Στα κεντρικά της Europol, στη Χάγη στην Ολλανδία, μια διεθνής ομάδα αστυνομικών εξετάζουν προσεκτικά ένα βίντεο που έχει διακινηθεί στο διαδίκτυο με ένα βρέφος που κακοποιείται σεξουαλικά. Προσπαθούν να εντοπίσουν κάποια κρίσιμη λεπτομέρεια που θα τους δώσει την πληροφορία για να εντοπίσουν τους δράστες και να σώσουν το μωρό.

Κάθε στοιχείο έχει σημασία για τους αστυνομικούς που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν εγκλήματα που διαπράττονται σε κλειστές πόρτες, αλλά στη συνέχεια διαδίδονται διαδικτυακά σε όλο τον κόσμο. «Το να προσπαθείς να εντοπίσεις τους δράστες σεξουαλικών εγκλημάτων κατά παιδιών είναι φρικιαστικό και απογοητευτικό, αλλά μερικές φορές έρχεται η επιβράβευση των προσπαθειών», δήλωσαν στο Politico αστυνομικοί μέλη της διεθνούς ειδικής ομάδας στα κεντρικά της Europol.  

Οι εγκληματίες βελτιώνονται στην κάλυψη των ψηφιακών ίχνων τους και οι αξιωματούχοι επιβολής του νόμου λένε πως δεν έχουν τα εργαλεία που χρειάζονται για να τους ακολουθήσουν. Η αυξανόμενη χρήση κρυπτογραφημένης διαδικτυακής επικοινωνίας κάνει πολύ πιο δύσκολη τη δουλειά των ερευνητών.

«Μπορούμε να δουλεύουμε ώρες και ώρες και συνεχίζουμε να ξύνουμε την επιφάνεια. Είναι τρομακτικό», είπε μια αστυνομικός και πρόσθεσε: «Έχουμε κάποιες επιτυχίες. Αλλά το μόνο που μπορώ να δω είναι αυτούς που δεν μπορούμε να βοηθήσουμε». Συχνά οι αστυνομικοί αισθάνονται ότι κολυμπούν κόντρα στο ρεύμα, καθώς ο όγκος του υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο διαρκώς αυξάνεται.

Η Europol δημιούργησε μια βάση δεδομένων το 2016 και σήμερα αυτή περιέχει 85 εκατομμύρια μοναδικές φωτογραφίες και βίντεο παιδιών, πολλά από τα οποία βρέθηκαν σε φόρουμ παιδοβιαστών στον «σκοτεινό διαδίκτυο», το οποίο απαιτεί ειδικό λογισμικό για περιήγηση.

Αλλά και στα πιο «φωτεινά» μέρη του διαδικτύου τα νούμερα είναι τρομακτικά. Τα στοιχεία δείχνουν έναν αυξανόμενο αριθμό εικόνων να εμφανίζονται σε δημοφιλείς και προσβάσιμες πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram, το Snapchat και το Instagram.

Το 2022, ο γίγαντας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης Meta Platforms (Facebook, Instagram) εντόπισε και ανέφερε 26 εκατομμύρια εικόνες. Οι αγαπημένες εφαρμογές των εφήβων Snapchat και TikTok υπέβαλαν αντίστοιχα περισσότερες από 550.000 και 290.000 αναφορές στο Εθνικό Κέντρο για τα Εξαφανισμένα και Εκμεταλλευόμενα Παιδιά των ΗΠΑ, έναν οργανισμό που εστιάζει στο περιεχόμενο σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών (CSAM) στο διαδίκτυο.

Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε όλο τον κόσμο κρούουν επίσης τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι παραβάτες συνδέονται επίσης με ανηλίκους και ανταλλάσσουν παράνομο περιεχόμενο σε κρυπτογραφημένες εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το WhatsApp, το Signal και το iMessage, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη την εύρεση του περιεχομένου. Το WhatsApp, για παράδειγμα, σαρώνει τις φωτογραφίες και τις περιγραφές των χρηστών, αλλά δεν μπορεί να παρακολουθήσει τα εξαιρετικά ασφαλή μηνύματά τους.

Η Κομισιόν τον Δεκέμβριο ζήτησε από τη Meta να δώσει εξηγήσει σχετικά με τις ενέργειές της για την καταπολέμηση της διάδοσης υλικού με παράνομο σεξουαλικό περιεχόμενο, που συχνά τραβούν και μοιράζονται ανήλικοι στο Instagram. Το αίτημα βασίστηκε στον νέο κανονισμό της ΕΕ για τον έλεγχο του περιεχομένου, τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA).

Πώς να πιάσεις εγκληματίες και ταυτόχρονα να προστατεύσεις την ιδιωτικότητα;

Οι πολιτικοί σε όλο τον κόσμο είναι πρόθυμοι να δράσουν. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν προωθήσει μια σειρά από νόμους για τον εντοπισμό του παράνομου περιεχομένου και την ενίσχυση των εξουσιών των αρχών επιβολής του νόμου για την καταστολή του υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

Όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα του Politico, αυτές οι προσπάθειες έχουν πυροδοτήσει μια έντονη δημόσια συζήτηση σχετικά με το τι έχει προτεραιότητα: η παροχή νέων ικανοτήτων στην αστυνομία να κυνηγά τους παραβάτες ή η διατήρηση της ιδιωτικής ζωής και της προστασίας έναντι της μαζικής διαδικτυακής παρακολούθησης των κρατών και των ψηφιακών πλατφορμών.

Για παράδειγμα τόσο ο νέος νόμος της ΕΕ, όσο και ο νέος νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν προκαλέσει εκτεταμένες αντιδράσεις μεταξύ ακτιβιστών για τα ψηφιακά δικαιώματα, ειδικών τεχνολογίας και νομικών, οι οποίοι εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες και φόβους ότι οι νόμοι δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρείες τεχνολογίας, και έμμεσα στις κρατικές αρχές, για μια αδιάκριτη σάρωση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζική παρακολούθηση.

Και ενώ οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, οι νομοθέτες της ΕΕ, όπως αναφέρει το Politico, έχουν ήδη επεκτείνει σημαντικά τις εξουσίες της Europol για την κατασκευή νέων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και τη διαχείριση περισσότερων δεδομένων. Σύμφωνα με τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, η Europol και οι εθνικές αστυνομικές αρχές θα μπορούν επίσης να αναγκάσουν τις εταιρείες τεχνολογίας να παραδώσουν με ταχύτητα πληροφορίες σχετικά με χρήστες που δημοσίευσαν παράνομες εικόνες.

Η Αν, ερευνήτρια της Europol, είπε ότι δεν μετράει τον αριθμό των παιδιών που έχει εντοπίσει στα 12 χρόνια που εργάζεται σε αυτόν τον τομέα — αλλά τα θυμάται όλα. Ζήτησε να μην αναφερθεί το επώνυμό της για να προστατευτεί το ερευνητικό της έργο. «Αυτό που θα θυμάμαι πάντα είναι οι εικόνες», είπε. «Έχουν μείνει για πάντα στο μυαλό μου».