Η άνθηση των social media έχει κατακλίσει τους χρήστες του διαδικτύου με πάρα πολλές πληροφορίες, οι οποίες συνοδεύονται και με αντίστοιχα βίντεο. Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και τα περιστατικά βίας στις ΗΠΑ έχουν αφήσει το στίγμα τους, με την ακραία έκθεση σε πολεμική βία να εγκυμονεί σοβαρούς ψυχικούς και ακόμη και σωματικούς κινδύνους για την υγεία.
Η Δρ Roxane Cohen Silver, διακεκριμένη καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχολογικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, πραγματοποιεί έρευνα για τον αντίκτυπο που έχει η παρακολούθηση βίαιων πλάνων για πάνω από 20 χρόνια.
Μιλώντας στο Insider, η κ. Silver εξηγεί ότι κατά την έναρξη της έρευνάς της στον πόλεμο του Ιράκ, οι πολίτες έπαιρναν τις πληροφορίες από την τηλεόραση, τα έντυπα μέσα και το ραδιόφωνο, κάτι που έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια.
«Οι άνθρωποι έχουν πλέον smartphone στα χέρια τους», είπε. «Είναι πολύ ισχυρές οι κάμερες, και έτσι οι εικόνες μπορούν να ληφθούν και να διανεμηθούν ακαριαία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλα αυτά αλλάζουν πραγματικά αυτό που βλέπουν οι άνθρωποι».
Γίνονται βίωμα
Μπορεί να υπάρχει απόσταση των θεατών από τα γεγονότα, όμως ο αντίκτυπος των βίαιων σκηνών παραμένει μεγάλος, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα με άτομα που έχουν βιώσει τις άσχημες καταστάσεις.
Η κ. Silver σημείωσε ότι τις πρώτες εβδομάδες έκθεσης σε γραφικό περιεχόμενο οι θεατές μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα οξέος στρες, όπως αναδρομές στο παρελθόν, άγχος, υπερεπαγρύπνηση, δυσκολία απόρριψης των εικόνων και πιθανούς εφιάλτες.
Τα είδη των εικόνων έχουν επίσης σημασία. Είπε ότι όσο πιο αποτρόπαιο και αιματηρό ήταν το περιεχόμενο, τόσο πιο δραματικά γίνονταν τα συμπτώματα.
Η αναζήτηση γίνεται από τα άτομα που φοβούνται
Το ότι κάποια άτομα αναζητούν σκηνές βίας στο διαδίκτυο, δεν σημαίνει ότι είναι αδιάφοροι, αλλά το αντίθετο.
«Όσο περισσότερο οι άνθρωποι αγχώνονται από αυτές τις εικόνες ή από αυτό το περιεχόμενο, τόσο περισσότερο ελκύονται από περισσότερες εικόνες και περισσότερο περιεχόμενο σχετικά με τη βία», είπε.
Για παράδειγμα, όταν πριν από χρόνια κυκλοφορούσαν βίντεο με αποκεφαλισμούς του ISIS, η έρευνά της διαπίστωσε ότι «οι άνθρωποι που ανησυχούσαν περισσότερο για την τρομοκρατία ήταν πιο πιθανό να αναζητήσουν αυτές τις εικόνες».
Αυτό οδηγεί σε έναν κύκλο που είναι δύσκολο να σπάσει. «Περισσότερη έκθεση οδηγεί σε αυξημένο στρες και το αυξημένο άγχος τραβάει τους ανθρώπους να αναζητούν ή να εκτίθενται σε περισσότερο από αυτό το περιεχόμενο», ανέφερε η Silver.
Η σύνδεση των θεατών με τα θύματα
Η Silver διαπίστωσε στην έρευνά της ότι τα άτομα που κατά κάποιο τρόπο ταυτίζονται με τα θύματα ενός συγκεκριμένου γεγονότος τείνουν να ελκύονται περισσότερο και να επηρεάζονται περισσότερο από το βίαιο περιεχόμενο.
Για παράδειγμα, μετά τον πυροβολισμό του 2016 στο νυχτερινό κέντρο Pulse στο Ορλάντο, η έρευνα της Silver διαπίστωσε ότι τα άτομα που προσδιορίζονταν ως Ισπανόφωνοι ή/και ως μέλη της LGBTQ+ κοινότητας κατανάλωναν περισσότερο περιεχόμενο γύρω από το γεγονός. Αυτό μπορεί να ωφελήσει εκείνους που θέλουν τα μέλη ορισμένων ομάδων να φοβούνται.
Η Silver ανέφερε την πρόσφατη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και τον πυροβολισμό στο τέμενος στη Νέα Ζηλανδία το 2019 ως παραδείγματα βιαιοπραγιών που μεταδόθηκαν ζωντανά, με τους δράστες να κυκλοφορούν σκόπιμα τα βίντεο στο Διαδίκτυο.
«Προσπαθούν να δημιουργήσουν φόβο στον πληθυσμό και το κάνουν τραβώντας αυτές τις γραφικές εικόνες», είπε, προσθέτοντας ότι οι άνθρωποι που είναι ανήσυχοι και εξαγριωμένοι μπορούν εν αγνοία τους να σκορπίσουν φόβο βλέποντας και αναδημοσιεύοντας τα βίντεο.
Ενημέρωση χωρίς έκθεση στη βία
Μπορεί κάποιοι να θεωρούν ότι υποστηρίζουν τα θύματα υπομένοντας την παρακολούθηση σκηνών βίας, όμως σύμφωνα με τη Silver «δεν υπάρχει ψυχολογικό όφελος στο να βλέπεις τις εικόνες, και ιδιαίτερα να τις βλέπεις ξανά και ξανά», προσθέτοντας ότι κάνουν κακό σε ψυχολογικό επίπεδο.
«Δεν υποστηρίζω ότι οι άνθρωποι αποφεύγουν τις ειδήσεις», είπε. «Αν ο απώτερος στόχος είναι να παραμείνουμε ενήμεροι για τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, μπορεί κανείς να το κάνει χωρίς έκθεση στις βίαιες εικόνες».
Λαμβάνοντας διδάγματα από τη δική της έρευνα, έχει θέσει ως στόχο να αποφεύγει να κάνει κλικ σε βίαιες εικόνες και βίντεο όταν διαβάζει τις ειδήσεις. Αλλά, παραδέχεται, μπορεί να είναι δύσκολο.
«Κρατάω τα χέρια μου πάνω από τα μάτια μου αν κάνω κύλιση για να προσπαθήσω να βρω το περιεχόμενο που θα διαβάσω», είπε. «Κάνω μεγάλο κόπο για να αποφύγω τις εικόνες, αλλά μπορώ να παραμείνω πολύ ενημερωμένη».
