«Μάνα, μητέρα, μαμά». Όπως και να πεις τη λέξη αυτή, σε όποια γλώσσα και αν είναι ειπωμένη, είναι η πιο σημαντική, η πιο ιερή. Και κάθε χρόνο γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο, με τρόπο διαφορετικό (κυρίως καταναλωτικό), αλλά με τον ίδιο σκοπό: να τιμήσουν τη μητέρα.

Η Γιορτή της Μητέρας είναι κινητή (όπως και εκείνη του πατέρα) και στην Ελλάδα γιορτάζεται πάντα τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου. Φέτος, η «Ημέρα της Μητέρας», όπως αλλιώς την αποκαλούν, πέφτει στις 12 Μαΐου.

Και μπορεί να είναι μία ημέρα γιορτής σε παγκόσμιο επίπεδο, όμως, πίσω από την καθιέρωσή της κρύβεται μία μελαγχολική ιστορία.

Ξεκίνησε ως ημέρα μνήμης και πένθους

Τη δεκαετία του 1850, οι γυναίκες της Δυτικής Βιρτζίνια με επικεφαλής την Ann Reeves Jarvis διοργάνωσαν ένα κίνημα το «Mother’s Day» (Ημέρα της Μητέρας), με μοναδικό σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και τη μείωση της παιδικής θνησιμότητας, όπως αναφέρει η ιστορικός Katharine Antolini. Αλλά δεν περιορίζονταν μόνο σε αυτό, αφού φρόντιζαν ακόμη τραυματισμένους στρατιώτες και των δύο πλευρών του αμερικανικού εμφυλίου από το 1861 έως το 1865.

Και κάπως έτσι, ξεκίνησε ως η ημέρα μνήμης και πένθους των γυναικών που είχαν χάσει τα παιδιά τους στον πόλεμο, υπενθυμίζοντας ότι ο αγώνας μέχρι την ειρήνη είναι μακρύς.

Αλλά και μετά τον πόλεμο, στα χρόνια που ακολούθησαν, η Ann Reeves Jarvis μαζί με άλλες γυναίκες διοργάνωναν πικ νικ και διάφορες εκδηλώσεις, τις οποίες ονόμαζαν  «Ημέρα Φιλίας της Μητέρας» (Mother’s Friendship Day), σε μια προσπάθεια να καταφέρουν να ενώσουν ειρηνικά τους πρώην εχθρούς. Η Julia Ward Howe, που έγινε γνωστή ως η συνθέτρια του ύμνου της μάχης της δημοκρατίας «The Battle Hymn of the Republic», εξέδωσε μια προκήρυξη το 1870 με τίτλο «Προκήρυξη της Ημέρας της Μητέρας» καλώντας τις γυναίκες να αναλάβουν ενεργό πολιτικό ρόλο στην προώθηση της ειρήνης.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον του εθελοντισμού, αλλά και του σημαντικού αγώνα που έκαναν οι γυναίκες, μεγάλωσε η Anna Jarvis, η οποία θεωρείται η «υπεύθυνη» για τη Γιορτή της μητέρας.

Η ημέρα που γιόρταζες την καλύτερη μητέρα που έχεις γνωρίσει

Το 1905 η Anna Jarvis έχασε τη μητέρα της. Ο χαμός της τής στοίχισε, αλλά η απώλεια της μητέρας της που ανέκαθεν αποτελούσε για εκείνη έμπνευση, την οδήγησε στο να εμπνευστεί τη δημιουργία της πρώτης γιορτής για την Ημέρα της Μητέρας, το 1908. Και όταν είχε προχωρήσει στη σύλληψη της ιδέας, σίγουρα δεν είχε στο μυαλό της, οι καταναλωτικές διαστάσεις που θα έπαιρνε, μόλις λίγα χρόνια αργότερα, μία ημέρα που μοναδικό της σκοπό είχε να γιορτάσουν τα παιδιά με τη δική τους μητέρα και να την ευχαριστήσουν για όσα τους έχει προσφέρει.

Γιατί η αρχική σύλληψη της Jarvis αυτόν το σκοπό είχε. Και για το σκοπό αυτό πολέμησε και αργότερα απογοητεύτηκε, όταν είδε ότι το όραμά της ως παιδί, πήρε άλλη μορφή. Η ίδια δεν είχε παιδιά. Είχε, όμως, μία μητέρα που αγαπούσε και θαύμαζε. Και όταν την έχασε θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της, αλλά και να προσφέρει στα υπόλοιπα παιδιά που είχαν εν ζωή τις δικές τους μαμάδες, να περάσουν μία μέρα μαζί, σε γιορτινό κλίμα.

«Για την Jarvis ήταν μια μέρα, κατά την οποία τα παιδιά περνούσαν χρόνο στο σπίτι με τη δική τους μητέρα και την ευχαριστούσαν για όσα τους είχε προσφέρει» αναφέρει η Antolini στη διδακτορική διατριβή της με τίτλο «Memorializing Motherhood: Anna Jarvis and the Defense of Her Mother’s Day», σύμφωνα με δημοσίευμα του National Geographic.

Στις 10 Μαΐου του 1908, λοιπόν, οικογένειες συμμετείχαν σε εκδηλώσεις στην πόλη καταγωγής της Jarvis στην περιοχή Grafton στη Δυτική Βιρτζίνια, καθώς επίσης και στη Φιλαδέλφεια –όπου ζούσε η Jarvis τότε- και σε άλλες πόλεις.

Χάρη στις προσπάθειες της, η Ημέρα της Μητέρας άρχισε να γιορτάζεται σε ολοένα και περισσότερες πόλεις και πολιτείες των ΗΠΑ, μέχρι που ο πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον το 1914 όρισε ως επίσημη ημέρα εορτασμού της Ημέρας της Μητέρας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου.

Μία Ημέρα που μετατράπηκε σε γιορτή του καταναλωτισμού

Μπορεί κανείς να πιστεύει ότι η εμπορευματοποίηση και της «Γιορτής της Μητέρας» να είναι σημείο των δικών μας εποχών, όμως, αυτό είχε γίνει από τα πρώτα κιόλας χρόνια της καθιέρωσής της. Η ιδέα της Anna Jarvis για τη γιορτή της κάθε μητέρας ξεχωριστά, δεν άργησε να μετατραπεί σε  χρυσωρυχείο για τους εμπόρους, ενοχλώντας την αφάνταστα.

Μάλιστα, ήταν τόσο εκνευρισμένη που πλέον, αφοσιώθηκε σε έναν καινούργιο σκοπό: να επαναφέρει την Ημέρα της Μητέρας στις αρχικές της ρίζες. Μόνο που ο «αγώνας αυτός ήταν σκληρός, δύσκολος και στο τέλος τής κόστισε όλη της την περιουσία.

Η Anna Jarvis διοργάνωνε μποϊκοτάζ, απειλούσε με μηνύσεις μέχρι που επιτέθηκε και στην Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών, Ελεάνορ Ρούζβελτ, κατηγορώντας την ότι χρησιμοποίησε την Ημέρα της Μητέρας για να συγκεντρώσει πόρους για φιλανθρωπίες. Ακόμη και σε συνέδριο ζαχαροπλαστών στη Φιλαδέλφεια είχε εισβάλλει το 1923, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την εμπορευματοποίηση μίας γιορτής που κουβαλούσε πάντα τη μελαγχολική ιστορία των μανάδων που είχαν χάσει τα παιδιά τους στον πόλεμο.

Η εμπνεύστρια της «Ημέρας της Μητέρας» δε λύγιζε ποτέ και πάλευε με σθένος για την επαναφορά στο αρχικό της νόημα, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 40. Παράτησε τον αγώνα της, γιατί βυθίστηκε στη λήθη της άνοιας. Το 1948, η Anna Jarvis πέθανε σε ηλικία 84 ετών στο σανατόριο Marshall Square της Φιλαδέλφεια. Φτωχή. Λένε, πως αν ήθελε, θα μπορούσε να είχε κερδίσει πολλά χρήματα από τη «Γιορτή της Μητέρας». Όμως, για εκείνη ήταν πάντα μία ημέρα μνήμης και τιμής στο πιο σημαντικό πρόσωπο για τον καθένα. Για την πιο ξεχωριστή μητέρα που έχει γνωρίσει ο καθένας μας ξεχωριστά. Γι’ αυτό, άλλωστε η ίδια επέμενε στον ενικό αριθμό «Mother’s Day» και όχι στον πληθυντικό «Mothers’ Day».

«Η Γιορτή της Μητέρας» σε νούμερα

Μετά τη Γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, η «Γιορτή της Μητέρας» θεωρείται η πιο εμπορική ημέρα. Και τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους. Ενδεικτικά, – σύμφωνα με το muchneeded.com – στις ΗΠΑ ξοδεύονται περίπου 813 εκατ. δολάρια σε κάρτες, 2,6 δις σε λουλούδια και σε προσωπικές περιποιήσεις (πχ spa) 1,8 δις δολάρια.

Επίσης, το 86% των Αμερικανών γιορτάζουν την Ημέρα αγοράζοντας δώρα για τις μαμάδες τους, τις κόρες, τις συζύγους, ακόμη και τις γιαγιάδες. Σύμφωνα, δε, με τα στατιστικά υπολογίζεται ότι ο κάθε πολίτης ξοδεύει κατά μέσο όρο 186 δολάρια σε δώρα.