Το πρόβλημα του γιατί μας αρέσει να βλέπουμε σε επανάληψη αγαπημένες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές είναι το ότι υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές για να διαλέξετε. Αν και είναι κάπως οξύμωρο να πιστεύουμε ότι όσο περισσότερες επιλογές έχουμε, τόσο πιο πιθανό είναι να είμαστε αναποφάσιστοι, αυτό ακριβώς αποδεικνύει μια μελέτη που διεξήγαγε η καθηγήτρια Sheena Iyengar στο Πανεπιστήμιο Columbia.
Γιατί μας αρέσει να βλέπουμε σε επανάληψη αγαπημένες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές
Η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ύπαρξη πάρα πολλών εναλλακτικών οδηγεί συχνά στο να αισθανόμαστε δυσαρεστημένοι όταν πράγματι επιλέξουμε κάτι επειδή έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι η άλλη επιλογή (άλλη ταινία/ τηλεοπτική εκπομπή σε αυτήν την περίπτωση) θα ήταν καλύτερη. Με απλά λόγια, η λήψη αποφάσεων μπορεί να είναι δύσκολη και μάλιστα μετά από μια ανεπιτυχή περιήγηση για λίγο στο μενού της τηλεόρασης και των προγραμμάτων της, ορισμένοι άνθρωποι είναι πιθανό να καταλήξουν τελικά σε μια επανάληψη. Αναρωτιέστε το γιατί; Επειδή ένα παλιό αγαπημένο πρόγραμμα δεν θα μας απογοητεύσει ποτέ.
Για παράδειγμα, η εκ νέου παρακολούθηση παλιών ταινιών μπορεί να γίνει συμβολική ιεροτελεστεία με την πάροδο των χρόνων, όπως οι κλασικές χριστουγεννιάτικες ταινίες που ανυπομονούμε να παρακολουθήσουμε κατά την εορταστική περίοδο. Επίσης, με το να γνωρίζει κανείς τι ακολουθεί, του δημιουργείται το αίσθημα της δύναμης και της ασφάλειας. Επειδή ακριβώς ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί, έχουμε αυτήν την περίεργη αίσθηση δημιουργίας όπου νιώθει κανείς ότι οι χαρακτήρες παίρνουν τις εντολές μας.
Από την άλλη πλευρά, μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι ο λόγος που απολαμβάνουμε να βλέπουμε την ίδια ταινία ή τηλεοπτική εκπομπή ξανά και ξανά είναι επειδή η επανάληψη γεννά την αγάπη. Τείνουμε να απολαμβάνουμε κάτι περισσότερο αν προηγουμένως έχουμε «γνωριστεί» αρκετά με αυτό. Οι επιστήμονες το αποκαλούν «απλό φαινόμενο έκθεσης», το οποίο εξηγεί ότι τα οικεία πράγματα είναι ευκολότερα στην επεξεργασία.
Αλλά πιθανώς ο κύριος λόγος για τον οποίο πολλοί λατρεύουν να παρακολουθούν ξανά τις αγαπημένες τους ταινίες και τηλεοπτικές εκπομπές είναι επειδή τους κάνουν να νιώθουν μια γλυκιά, εσωτερική νοσταλγία. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η νοσταλγία μπορεί συχνά να εκδηλωθεί ως ζεστή, φυσική άνεση. Τον 17ο αιώνα, αναφέρει το healthdigest.com, όταν οι Έλληνες επινόησαν τον όρο νοσταλγία (που προέρχεται από το νοσούς που σημαίνει επιστροφή και άλγος που σημαίνει πόνος) θεωρήθηκε μια αμφίβολη ασθένεια. Έκτοτε έγινε μια κινητήρια δύναμη για την ποπ κουλτούρα και τη βιομηχανία ψυχαγωγίας. Ένας εύκολος τρόπος, λοιπόν, για να ταξιδέψετε πίσω στο παρελθόν είναι να παρακολουθήσετε την αγαπημένη σας παιδική ταινία.
Οι συναισθηματικές αναμνήσεις που σχετίζονται με την παρακολούθηση αυτής της ταινίας τα χρόνια που μεγαλώνετε θα επιστρέψουν και θα σας γεμίσουν με αγάπη. Αυτή η αυτοβιογραφική νοσταλγία που έρχεται με την εκ νέου παρακολούθηση των πραγμάτων που κάποτε αγαπήσατε πολύ (και ακόμα συνεχίζετε) είναι πιθανό να έχει έναν πολύ χαλαρωτικό αντίκτυπο πάνω σας. Εκτός αυτού, είναι πιθανό να αισθάνεστε περήφανοι για τον εαυτό σας που επιλέξατε μια ταινία πριν από 10 χρόνια που αξίζει να παρακολουθήσετε ξανά.
Αυτή η ικανοποίηση σε συνδυασμό με τις θετικές επιδράσεις της νοσταλγίας γίνονται ένας ακαταμάχητος συνδυασμός για τον εγκέφαλό σας, παρόλο που μερικοί άνθρωποι λένε ότι σπαταλάτε το χρόνο σας παρακολουθώντας την ίδια ταινία που είδατε την περασμένη εβδομάδα.
Γιατί λοιπόν επενδύουμε τόσο πολύ χρόνο παρόλο που το στοιχείο της έκπληξης πια δεν υπάρχει;
Αυτή η έλλειψη έκπληξης είναι ακριβώς αυτό που μεταφράζεται σε άνεση για μερικούς ανθρώπους. Γνωρίζοντας το τέλος εκ των προτέρων εγγυάται ότι θα έχετε τη συναισθηματική απόδοση που περιμένετε, παρέχοντάς σας στην ουσία τη δυνατότητας μιας «συναισθηματικής ρύθμισης». Έτσι, επειδή έχετε δει αυτήν την ταινία ή τηλεοπτική εκπομπή στο παρελθόν, γνωρίζετε ήδη πώς θα τελειώσει η ιστορία, πράγμα που σημαίνει ότι γνωρίζετε ήδη πώς θα νιώσετε στο τέλος της. Είτε πρόκειται για ευτυχία, ανακούφιση, θλίψη ή θυμό, αυτή η συναισθηματική απόδοση είναι κάτι που μόνο τα παλιά αγαπημένα μπορούν να εγγυηθούν.
Αυτό σημαίνει ότι η εκ νέου παρακολούθηση ενός προγράμματος είναι ένας απλός τρόπος για να ελέγχετε τα συναισθήματά σας. Κάτι που μπορεί να αποδειχθεί πραγματικά θεραπευτικό, ειδικά αν αισθάνεστε άγχος. Η ψυχολόγος Pamela Rutledge το επιβεβαιώνει καθώς εξηγεί ότι η παρακολούθηση του ίδιου ψυχαγωγικού προγράμματος επαναβεβαιώνει πολλές φορές ότι υπάρχει τάξη στον κόσμο και ότι «μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση ασφάλειας και άνεσης σε πρωταρχικό επίπεδο».
