Η Χίος είναι από εκείνα τα νησιά του Αιγαίου που κρύβει πολλές εκπλήξεις και κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον των επισκεπτών της. Με ένα άκρως ποικιλόμορφο τοπίο, όποιος την επιλέξει ανταμείβεται και με το παραπάνω με τις εμπειρίες που θα βιώσει στη Μυροβόλο Νήσο. Μία από αυτές αφορά και ένα εγκαταλελειμμένο, αλλά άκρως ατμοσφαιρικό μέρος, το οποίο ακολουθείται από συναρπαστικούς θρύλους. Αυτό δεν είναι άλλο από τον «Μυστρά του Αιγαίου» όπως το αποκαλούν πολλοί, το χωριό Ανάβατος δηλαδή, στο δυτικό τμήμα του νησιού.
Χίος: Ο «Μυστράς του Αιγαίου», το χωριό που κανείς δεν μπορούσε να προσεγγίσει
Ο Ανάβατος, λοιπόν, είναι μια μεσαιωνική καστροπολιτεία με μια εντελώς άγρια και ανέγγιχτη ομορφιά που συγκλονίζει τους πάντες με την επιβλητικότητα του τοπίου, ενώ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους και πιο ιστορικούς μεσαιωνικούς οικισμούς της χώρας.
Στέκει αγέρωχος και περήφανος στην πλευρά ενός απόκρημνου βράχου ύψους 450 μέτρων, στο κεντρο-δυτικό τμήμα του νησιού και ξεχωρίζει για τη φυσική οχύρωσή του, καθώς περιβάλλεται από δύο φαράγγια, με την είσοδο στον οικισμό να είναι εφικτή μόνο από το βόρειο τμήμα του. Το όνομά του, είναι άμεσα συνδεμένο με την τοποθεσία, καθώς η σημασία του υποδηλώνει πως πρόκειται για έναν τόπο όπου κανείς δεν μπορεί να ανεβεί.
Η ίδρυση του Ανάβατου τοποθετείται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους, ενώ σύμφωνα με την παράδοση, δημιουργήθηκε από τους εργάτες που έφτασαν στη Χίο για την κατασκευή της Νέας Μονής επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο οικισμός δημιουργήθηκε λόγω των πειρατικών επιδρομών που μάστιζαν τα δυτικά παράλια του νησιού.
Ο παλιός πυρήνας του οικισμού καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των γεγονότων της Σφαγής της Χίου, όταν ο Ανάβατος πολιορκήθηκε και αλώθηκε από τα οθωμανικά στρατεύματα. O κυρίως οικισμός εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά το σεισμό του 1881 και οι εναπομείναντες κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στο κατώτερο τμήμα του Ανάβατου, ενώ το 1918 εγκαταστάθηκαν προσωρινά πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας.
Για όσους θέλουν να πραγματοποιήσουν ένα ταξίδι στο χρόνο, ο Ανάβατος με τα πέτρινα κτίσματα, τις καμάρες, τις εκκλησίες της Παναγίας και του Ταξιάρχη, αποτελεί την καλύτερη χρονομηχανή, που θα τον ταξιδέψει σε εποχές που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.
