ια επίσκεψη εκεί δεν είναι απλώς ένας γραφικός περίπατος πλάι στη λίμνη, αλλά μια πραγματική καταβύθιση στη χώρα του αγνώστου και του αινιγματικού.
Για το προϊστορικό Δισπηλιό ο λόγος, έναν λιμναίο οικισμό της Καστοριάς που παραμένει στους σημαντικότερους και παλαιότερους του είδους στην Ευρώπη.
Όλα ξεκίνησαν συμπτωματικά το 1932 σε μια βόλτα του διαπρεπή ακαδημαϊκού Αντώνιου Κεραμόπουλου στη λίμνη της Καστοριάς, όταν η έμπειρη ματιά του καθηγητή παρατήρησε πράγματα που δεν ανήκαν στον δικό μας κόσμο.
Θα έπρεπε ωστόσο να περάσουν 60 χρόνια για να ξεκινήσει η συστηματική ανασκαφή του χώρου από τον καθηγητή Γεώργιο Χουρμουζιάδη και να φέρει η αρχαιολογική σκαπάνη στο φως τα σπουδαία νεολιθικά ευρήματα του οικισμού.
Τα λείψανα του εκτεταμένου λιμναίου οικισμού της Μέσης και Νεότερης Νεολιθικής Εποχής περιλαμβάνουν και την Πινακίδα του Δισπηλιού (ή Δίσκος του Δισπηλιού), ένα εύρημα που ο «Δημόκριτος» τοποθέτησε χρονολογικά στο 5260 π.Χ.
Η πινακίδα, όπως μας πληροφορεί ο καθηγητής στο βιβλίο του «Δισπηλιό, 7500 χρόνια μετά», φέρει χαράγματα, σήματα, «μια προσπάθεια επικοινωνίας του νεολιθικού ανθρώπου που ελπίζουμε κάποτε να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε».
Ο θαμπωμένος επισκέπτης θα δει σήμερα τη φυσική αναπαράσταση τμήματος του προϊστορικού οικισμού, θαυμάζοντας την αξιοζήλευτη τεχνογνωσία του προϊστορικού ανθρώπου σε όρους εργαλείων, αλλά και την ικανότητά του να φτιάχνει καλύβες ακόμα και μέσα στο νερό, ώστε να προστατεύεται από τα καπρίτσια της φύσης.
Πώς ήταν ένα νοικοκυριό πριν από 7.500 χρόνια; Ο τόπος μας έχει κι εδώ την απάντηση και βρίσκεται έξω ακριβώς από την πανέμορφη Καστοριά, σε μια πιστή αναπαράσταση σε πραγματικές διαστάσεις.
Μέσα στις 8 ξύλινες καλύβες θα δεις τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης του νεολιθικού ανθρώπου, όλα τους πιστά αντίγραφα των ευρημάτων που ανασύρθηκαν από τη λήθη. Αγγεία, κύπελλα, εργαλεία, ακόμα και φλογέρες.
Ήταν μια από τις πρώτες που έχουμε βρει και καλά οργανωμένες ανθρώπινες κοινότητες, μια πρωτόγονη μορφή κοινής ζωής που μας κληροδότησε πολλά απ’ όσα θεωρούμε σήμερα δεδομένα.
Ένα ταξίδι στον χρόνο, ένα ταξίδι σε ένα από τα λίκνα της ανθρώπινης ιστορίας…
