πλημμύρες
Οι πλημμύρες είναι το φαινόμενο της υπερχείλισης επιπλέον νερού, που καλύπτει την ξηρά. Η οδηγία που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τις πλημμύρες ορίζει μια πλημμύρα ως προσωρινή κάλυψη από νερό εδάφους το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν καλύπτεται από νερό.
Κατά την έννοια του «ρέοντος νερού», ο όρος πλημμύρα μπορεί επίσης να εφαρμοστεί στην εισροή της παλίρροιας. Οι πλημμύρες μπορεί να προκύψουν από τον όγκο νερού μέσα σε ένα σώμα του ύδατος, όπως ένα ποτάμι ή λίμνη, η οποία υπερχειλίζει ή σπάει τα αναχώματα, με αποτέλεσμα το νερό να διαφύγει από τα συνήθη όριά του. Αντιθέτως, το μέγεθος της λίμνης ή άλλου φορέα του νερού που ποικίλλει ανάλογα με τις εποχιακές αλλαγές στις βροχοπτώσεις και στα χιόνια που λιώνουν, δεν είναι μια σημαντική πλημμύρα, εκτός αν τέτοιες διαρροές νερού θέσουν σε κίνδυνο τις εκτάσεις που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο, όπως ένα χωριό, μια πόλη ή άλλη κατοικημένη περιοχή.
Οι πλημμύρες μπορεί επίσης να εμφανιστούν στα ποτάμια, όταν ροή υπερβαίνει την χωρητικότητα του καναλιού του ποταμού, ιδίως σε στροφές ή μαιάνδρους.
Πιο έντονες οι πλημμύρες στον κόσμο λόγω κλιματικής αλλαγής
Οι πλημμύρες είναι φαινόμενο που ταλαιπωρεί όλο και πιο συχνά την Ελλάδα αλλά και πολλές άλλες περιοχές του κόσμου ως απότοκο της κλιματικής κρίσης. Για παράδειγμα ερευνητές υποστηρίζουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη κατέστησε εννέα φορές πιθανότερη την εμφάνιση τέτοιων ακραίων καιρικών φαινομένων στη Δυτική Ευρώπη.
Οι νεροποντές στην περιοχή είναι 3-19% σφοδρότερες εξαιτίας της υπερθέρμανσης που προκάλεσε ο ανθρώπινος παράγοντας, γεγονός που σημαίνει ότι μια ημέρα βροχόπτωσης μπορεί να είναι έως και κατά 19% εντονότερη στη συγκεκριμένη περιοχή σε σχέση με το τι θα ήταν αν δεν είχε αυξηθεί κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας παγκοσμίως, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας της υπηρεσίας World Weather Attribution (WWA).
Μεγάλο το ανθρώπινο τίμημα και στην Ελλάδα
Πάνω από 130 ανθρώπινες ζωές θρηνεί η χώρα μας τα τελευταία 20 χρόνια από πλημμυρικά φαινόμενα. Αναλυτικότερα, στην Ελλάδα, κατά την περίοδο 2000-2020, καταγράφηκαν πάνω από 380 επεισόδια πλημμύρας με αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, 132 ανθρώπινες απώλειες (οι 38 στην Αττική), υλικές ζημιές και καταστροφές υποδομών, προβλήματα σε μετακινήσεις κλπ. Η Αττική επλήγη στο 30% των περιπτώσεων αυτών, σύμφωνα με σχετική ανάλυση των ερευνητών του meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κ. Παπαγιαννάκη, Κ. Λαγουβάρδου και Β. Κοτρώνη.
Οι πλημμύρες της περιόδου 2000-2020 κόστισαν τη ζωή σε 38 ανθρώπους στην περιοχή της Αττικής. Οι φθινοπωρινοί μήνες, με πρώτο τον Νοέμβριο, υπήρξαν οι πιο καταστροφικοί, κάτι το οποίο δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς τη συγκεκριμένη εποχή είναι ιδιαίτερα αυξημένες οι ισχυρές βροχές και καταιγίδες. Η πλημμύρα στη Μάνδρα το Νοέμβριο του 2017 με 24 νεκρούς ήταν το πιο θανατηφόρο επεισόδιο, ενώ άλλα επτά πλημμυρικά επεισόδια προκάλεσαν από μία έως πέντε ανθρώπινες απώλειες.
Το πιο θανατηφόρο επεισόδιο στην Ελλάδα από πλημμύρες – Η τραγωδία στη Μάνδρα
Σπίτια και καταστήματα πλημμυρίζουν, αυτοκίνητα στοιβάζονται σαν κουβάρι το ένα πάνω στο άλλο και 24 άτομα χάνουν τη ζωή τους. Αυτός είναι ο τραγικός απολογισμός της τραγωδίας που διαδραματίστηκε το ξημέρωμα της 15ης Νοεμβρίου 2017 η Μάνδρα.
Καταιγίδες πλήττουν την περιοχή, δύο μεγάλα ρέματα υπερχειλίζουν και τεράστιοι όγκοι φερτών υλικών και λάσπης «καταπίνουν» την πόλη.
Οι επιστήμονες που είχαν μιλήσει για την καταστροφή ανέφεραν ότι ήταν ένας συνδυασμός ανθρώπινης παρέμβασης και κλιματικής αλλαγής. Μέχρι και ο Guardian είχε κάνει εκτενές ρεπορτάζ για την άναρχη δόμηση της περιοχής.
Ο Ευθύμιος Λέκκας καθηγητής Γεωλογίας και διαχείρισης καταστροφών υπογραμμίζει ότι υπάρχουν τουλάχιστον άλλα 300 σημεία στην Ελλάδα τα οποία διατρέχουν κίνδυνο.
Αναφερόμενος στην καταστροφή που έπληξε τη Δυτική Αττική ο Αντώνης Λάλος διευθυντής ΕΜΥ εξηγεί: «Όλο το νερό που έπεσε πάνω στο βουνό κατέβηκε κάτω. Είναι αυτό που λέμε πλημμυρικά φαινόμενα».
Ο Παναγιώτης Σαμπαντακάκης διδάκτορας υδρογεωλογος ΙΓΜΕ, αντιπρόεδρος του συλλόγου Ελλήνων γεωλόγων τονίζει ότι «χρειάζονται τεχνικές παρεμβάσεις. Να διανοιχθούν τα ρέματα όπου χρειάζεται και φυσικά να γίνει ο ανάλογος εγκιβωτισμός όταν οι κοίτες περνούν και διασχίζουν τον δομημένο χώρο».
Ο Μανώλης Ανανδρανιστάκης, μετεωρολόγος της ΕΜΥ επισημαίνει μιλώντας στο Πρακτορείο ότι η συγκεκριμένη πλημμύρα ήταν πολύ μεγάλη διότι «όλες αυτές τις ώρες το βουνό συσσώρευε πολλές ποσότητες νερού και πέρα από τα μετεωρολογικά υπάρχουν και τα γεωφυσικά αίτια. Η πρόληψη σε αυτό είναι να έχει φροντιστεί να υπάρχουν διέξοδοι του νερού».
