Δημοσκόπηση

Η δημοσκόπηση είναι μεταξύ άλλων η αγαπημένη ασχολία πολιτών, στατιστικολόγων και πολιτικών πριν ή μετά από εκλογικές αναμετρήσεις ή γεγονότα τα οποία έχουν μεγάλη κοινωνική απήχηση και ο κόσμος ασχολείται ως επί το πλείστον με αυτά (παραδείγματα τελευταίων ετών: Συμφωνία των Πρεσπών, κορονοϊός, εμβόλια). Δημοσκόπηση είναι η ποσοτική ερευνητική μέθοδος που αποτυπώνει και διερευνά τις διαθέσεις, γνώμες ή συμπεριφορλες του πληθυσμού ή ομάδων πληθυσμού μέσω επιλεγμένων, γραπτών ή προφορικών, ερωτημάτων. Μία δημοσκόπηση διενεργείται από εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο υποβάλλει τα ερωτήματα σε επιλεγμένο δείγμα ανθρώπων με σκοπό την καταγραφή των απαντήσεών τους, τη στατιστική τους επεξεργασία και την εξαγωγή συμπερασμάτων. Οι δημοσκοπήσεις είναι γνωστές και ως γκάλοπ. Ο ορισμός αυτός δόθηκε από τον Τζορτζ Γκάλοπ (George Gallup), ιδρυτή του Αμερικανικού Ιδρύματος Κοινής Γνώμης (American Institute of Public Opinion, μετέπειτα The Gallup Organization), ενός πολύ γνωστού ειδικού στα θέματα των δημοσκοπήσεων. Ποιες οι κατηγορίες των δημοσκοπήσεων Οι κατηγορίες των δημοσκοπήσεων που διενεργούνται είναι δύο. Η πρώτη περιλαμβάνει τις δημόσιες δημοσκοπήσεις (public opinion polls) για τη διερεύνηση των απόψεων της κοινής γνώμης για τα ζητήματα της επικαιρότητας και τον προσδιορισμό της πρόθεσης ψήφου των πολιτών. Διεξάγονται εκ μέρους των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σε τακτά χρονικά διαστήματα. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τις ιδιωτικές δημοσκοπήσεις (private opinion polls) που αφορούν σε ιδιώτες, κόμματα, επιχειρήσεις, διαφημιστικές εταιρείες (έρευνες αγοράς) κτλ., και οι οποίες συνήθως δε δημοσιεύονται. Τα τελευταία χρόνια, οι ιδιωτικές δημοσκοπήσεις κομμάτων βρίσκονται σε ιδιαίτερη άνθιση, ειδικά στην Αμερική. Το πλαίσιο νόμου γύρω από τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα και τα είδη τους Η δημοσκόπηση είναι εξαιρετικά δημοφιλής πρακτική στη χώρα μας για την εξαγωγή συμπερασμάτων για απόψεις και τάσεις της κοινωνίας. Ίσως είναι και ο μόνος δίαυλος επεξεργασμένων στοιχείων στο υποκείμενο που ονομάζεται «κοινή γνώμη». Στην Ελλάδα οι δημοσκοπήσεις διεξάγονται μέσα στο πλαίσιο που καθορίζεται από τον Ν. 3603/2007 και έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με κοινοβουλευτικές εκλογές, δημοψηφίσματα, εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και εκλογές που διεξάγονται σε νομαρχιακό, δημοτικό και κοινοτικό επίπεδο. Στην περίπτωση των βουλευτικών εκλογών, ο νόμος επιτρέπει στις εταιρείες που διεξάγουν τις έρευνες να δημοσιοποιούν τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων μέχρι και μία μέρα πριν τις εκλογές. Ωστόσο απαγορεύει να δημοσιοποιούνται ή να μεταδίδονται τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που διενεργούνται κατά την έξοδο των εκλογέων (exit polls) από τα εκλογικά καταστήματα κατά τη μέρα της ψηφοφορίας, παρά μόνο αφού κλείσουν οι κάλπες. Τα είδη των δημοσκοπήσεων για την πρόθεση ψήφου είναι τρία: Τα rolling polls, τα exit polls και οι δημοσκοπήσεις για την πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος. Τα rolling polls είναι οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. κάθε μήνα) σε διάστημα μεταξύ των δύο βουλευτικών εκλογών. Οι δημοσκοπήσεις αυτές έχουν μεγάλο περιθώριο σφάλματος, λόγω άρνησης συμμετοχής των πολιτών, κακής δειγματοληψίας εκ μέρους των δημοσκόπων, αλλά και λανθασμένης πρόβλεψης εξαιτίας των υψηλών ποσοστών αδιευκρίνιστης ψήφου. Ως exit polls ορίζεται η δημοσκόπηση που πραγματοποίεται τη μέρα των εκλογών, έξω από τα εκλογικά κέντρα. Στην περίπτωση αυτή, καθοριστικό ρόλο παίζει η σωστή δειγματοληψία. Εάν το δείγμα έχει παρθεί σωστά, το περιθώριο σφάλματος είναι πολύ μικρό και έχει να κάνει κυρίως με τη διατύπωση των ερωτήσεων. Ένα πρόβλημα που μπορεί να ανακύψει είναι με τους πολίτες που δε θέλησαν να συνεργαστούν, έτσι ώστε η εκτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος να πρέπει να σταθμιστεί με τη χρήση των στατιστικών μοντέλων. Οι δημοσκοπήσεις για την πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος τέλος είναι οι έρευνες που γίνονται τη μέρα των εκλογών για την εκτίμηση και πρόβλεψη των αποτελεσμάτων με βάση τα πρώτα δεδομένα (π.χ. πρώτα καταγεγραμμένα ψηφοδέλτια) που προέκυψαν από τις εκλογές. Η εκτίμηση γίνεται με εφαρμογή στατιστικών μοντέλων. Είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να προσφέρουν πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια μέτρησης σε σχέση με τις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις. Κόντρα στη Βουλή για τις δημοσκοπήσεις Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων από το 2019 και μετά έχουν γίνει αντικείμενο κόντρας μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ με την αντιπαράθεση να παίρνει και θεσμικό ρόλο καθώς στα μέσα Νοεμβρίου του 2021 ξεκίνησε στη Βουλή η συζήτηση της πρότασης του προέδρου και των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για σύσταση εξεταστικής επιτροπής, με αντικείμενο τη διερεύνηση της «επιχείρησης πολιτικής χειραγώγησης της κοινής γνώμης, ευτελισμό των θεσμών και κατασπατάληση δημοσίου χρήματος». Η αξιωματική αντιπολίτευση, με την πρότασή της, έχει ζητήσει εξεταστική επιτροπή για να διερευνήσει «όλες τις περιπτώσεις ανάθεσης υπηρεσιών επικοινωνίας και ενημέρωσης των πολιτών που πραγματοποιήθηκαν κατ’ επίκληση της υλοποίησης εκστρατείας για την προστασία της δημόσιας υγείας, των μέτρων αποτροπής της διασποράς του κορονοϊού COVID-19 και της συμμετοχής των πολιτών στον εμβολιασμό, χωρίς να έχουν τηρηθεί οι αρχές της διαφάνειας και χωρίς αντικειμενικά κριτήρια και συγκεκριμένα η «Λίστα Πέτσα Νο1», η «Λίστα Πέτσα Νο2», η καμπάνια του υπουργείου Υγείας για τον εμβολιασμό, καθώς και η παραπάνω αναφερθείσα ανάθεση στην ENTERPRISE GREECE». Επίσης, έχει ζητήσει να διερευνηθεί «κάθε σπατάλη δημόσιου χρήματος από την κυβέρνηση προς τη δημοσκοπική εταιρεία “Opinion Poll”, που διενεργεί δημοσκοπήσεις πέραν κάθε δεοντολογίας με μόνο στόχο την εξυπηρέτηση των πολιτικών στόχων της κυβέρνησης και τη χειραγώγηση των πολιτών, καθώς και η τυχόν ύπαρξη άλλων δημοσκοπικών εταιρειών, των οποίων οι ιδιοκτήτες διατηρούν παράλληλη δραστηριότητα μέσω της οποίας άμεσα ή έμμεσα λαμβάνουν χρηματοδότηση από το Ελληνικό Δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα».