Μία από τις ενστάσεις που ακούστηκαν όταν έγινε γνωστό ότι το Κατάρ θα φιλοξενούσε το Μουντιάλ 2022 ήταν η έλλειψη ποδοσφαιρικής κουλτούρας στη χώρα. Μια χώρα που δεν έχει ποτέ προκριθεί σε Παγκόσμιο Κύπελλο. Βλέποντας όμως κανείς τον αγώνα της διοργανώτριας χώρας με τη Σενεγάλη -και τον προηγούμενο με το Εκουαδόρ- είδε φιλάθλους που… ζούσαν το ματς στο έπακρο, λες και βγήκαν από τα καυτά ευρωπαϊκά γήπεδα!
Πώς το Κατάρ, χωρίς παράδοση και κουλτούρα ποδοσφαιρική, έφτασε να έχει στο γήπεδο θερμόαιμους φιλάθλους. Οι New York Times αποκαλύπτουν το… μυστικό της χώρας που -αν μη τι άλλο- ξέρει να κρύβει τις αδυναμίες της.
Επιστροφή στις κερκίδες του σταδίου Al Thumama, όπου πάνω από χίλιοι Καταριανοί, σχεδόν όλοι άνδρες, φορούν πανομοιότυπα καστανοκόκκινα μπλουζάκια που γράφουν πάνω «Κατάρ» και στα αγγλικά και στα αραβικά, και τραγουδούν συνθήματα υπό την καθοδήγηση τεσσάρων «αρχηγών». Όταν οι αρχηγοί δίνουν το σύνθημα, οι φίλαθλοι τα δίνουν όλα, φωνάζουν και τραγουδούν και όταν αλλάζει η «εντολή» μια σχεδόν νεκρική σιωπή απλώνεται στο γήπεδο.
Η εικόνα με φιλάθλους να χοροπηδούν στις κερκίδες και το πάτωμα κάτω από αυτούς να τρέμει, θύμιζε περισσότερο ποδοσφαιρικά γήπεδα στη Νότια Αμερική και την Ευρώπη παρά στο Κατάρ, και οι φωνές τους θύμιζαν εκείνες των ultras, της κουλτούρας των οργανωμένων οπαδών με ρίζες στην Ιταλία που συναντάται σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.
Αυτό ήταν το ζητούμενο. Η… φασαρία των φιλάθλων γέμισε το στάδιο, όπως είχε συμβεί πέντε ημέρες νωρίτερα κατά τη διάρκεια του πρώτου αγώνα του Κατάρ με τον Ισημερινό. Εκτός όμως από… στεντόρεια φωνή και θετική ενέργεια που απλωνόταν σε όλο το στάδιο, οι φίλαθλοι αυτοί ήταν γεμάτοι τατουάζ. Όμως, στο Κατάρ, τα τατουάζ είναι εξαιρετικά σπάνια και η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου τα αποδοκιμάζει. Άρα οι φίλαθλοι που ζητωκραυγάζουν για το Κατάρ, δεν είναι Καταριανοί. Ποιοι ήταν λοιπόν; Και από πού προέρχονταν;
«Εισαγόμενη κουλτούρα των ultras»
Το σχέδιο για το πώς το Κατάρ θα «μιμηθεί» μια ποδοσφαιρική κουλτούρα, άρχισε να «χτίζεται» στις αρχές του 2022 και ενώ η αντίστροφη μέτρηση για το Μουντιάλ 2022 είχε ήδη ξεκινήσει. Το Κατάρ είχε δεχθεί πολλές επικρίσεις από τότε που κέρδισε τα δικαιώματα φιλοξενίας του Παγκοσμίου Κυπέλλου: για τη διεφθαρμένη ψηφοφορία που του έδωσε τη διοργάνωση, για τη μεταχείριση των μεταναστών εργατών, για τη δυνατότητα μιας τόσο μικρής χώρας να φιλοξενήσει και να στεγάσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο επισκέπτες. Και πίσω από όλα αυτά υπήρχε και μια άλλη επίκριση: ότι η χώρα δεν είχε ποδοσφαιρική κουλτούρα.
Το Κατάρ δεν είχε ποτέ προκριθεί σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο. Το πρωτάθλημα της χώρας, Qatar Stars League, είναι ένα από τα πλουσιότερα, με υπερσύγχρονα κλιματιζόμενα γήπεδα, αλλά ομάδες όπως η Al Sadd και η Al Rayyan συνήθως αγωνίζονται με μόλις λίγες εκατοντάδες οπαδούς στο πλευρό τους. Ποιος, αναρωτήθηκαν οι διοργανωτές, θα γέμιζε τα γήπεδα όταν έπαιζε το Κατάρ;
Η απάντηση ήταν να αξιοποιήσουν και να εισαγάγουν στη χώρα την κουλτούρα των ultras.
Εδώ, ωστόσο, παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα. Η κουλτούρα των ultras δεν είναι συμβατή με την εμπορευματοποιημένη πραγματικότητα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ. Ο κώδικας της κουλτούρας των ultras είναι ανταγωνιστικός και βαθιά αντιεξουσιαστικός και βρίσκεται σε συνεχή σύγκρουση με την αστυνομία και τα μέσα ενημέρωσης. Στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, οι ultras έχουν επίσης πολιτική επιρροή: Οι ultras στην Αίγυπτο διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην Αραβική Άνοιξη του 2011 που ανέτρεψε τον Χόσνι Μουμπάρακ από πρόεδρο, και ήταν τέτοια η δύναμη και η δημοτικότητά τους που ένας από τους διαδόχους του Μουμπαράκ, ο Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι, τους μπλόκαρε όταν ανέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα.
Τα συνθήματα που ακούγονταν στις κερκίδες των γηπέδων της Τυνησίας, της Αλγερίας, του Μαρόκου και του Λιβάνου αποτέλεσαν επίσης το soundtrack αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στις χώρες αυτές.
Μέσα στα γήπεδα, οι φωνές των ultras μπορούν να μεταμορφώσουν ακόμη και τους πιο αποστειρωμένους χώρους γεμίζοντάς τους με πάθος, χρώμα και ήχους.
Έτσι, τον Απρίλιο, διοργανώθηκε ένα test event στη Βηρυτό, την πρωτεύουσα του Λιβάνου. Εκατοντάδες Λιβανέζοι φοιτητές και οπαδοί ενός τοπικού συλλόγου, της Nejmeh, επιστρατεύτηκαν για να γυρίσουν μια ταινία στο στάδιο Camille Chamoun Sports City Stadium αναδημιουργώντας την ατμόσφαιρα που μπορεί να προσφέρει μια ομάδα των ultras. Το βίντεο δείχνει εκατοντάδες οπαδούς να τραγουδούν, να κρατούν πανό με συνθήματα και να ανάβουν πυρσούς. Ένας capo, όπως λέγεται ο οπαδός που δίνει το πρόσταγμα, έφτασε αεροπορικώς στον Λίβανο για να δώσει οδηγίες για το πώς να δημιουργήσουν μια καυτή ατμόσφαιρα στο στάδιο. Ο συγκεκριμένος capo ήταν από τις τάξεις της Γαλατασαράι, που έχει μία από τις πιο «δυνατές» ομάδες ultra στον κόσμο. Ωστόσο, οι Λιβανέζοι είπαν ότι δεν χρειάζονταν καθοδήγηση.
«Εμείς τους δείξαμε» δήλωσε ένας Λιβανέζος ultra, που αρνήθηκε να δώσει το πλήρες όνομά του και ανέφερε ότι σάστισε όταν άκουσε ότι έπρεπε να δείξουν στους αρμόδιους πώς να οργανώσουν μια ομάδα σκληροπυρηνικών οπαδών. Οι Τούρκοι ultras, είπε, «επρόκειτο να έρθουν στο Κατάρ, αλλά τους ξαφνιάσαμε ευχάριστα- το κάνουμε αυτό εδώ και πολύ καιρό».
Το βίντεο εντυπωσίασε τους κατάλληλους ανθρώπους στη Ντόχα. Έτσι, από στόμα σε στόμα, στους νεαρούς Λιβανέζους οπαδούς προσφέρθηκε μια εξαιρετική συμφωνία: δωρεάν πτήσεις, διαμονή, εισιτήρια αγώνων και φαγητό, καθώς και μια μικρή αμοιβή, για να φέρουν την κουλτούρα των ultras στους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ. Και όντως, οι Λιβανέζοι οπαδοί έφτασαν στο Κατάρ στα μέσα Οκτωβρίου για να προβάρουν τους «χορούς», να εξασκηθούν στα πρόσφατα γραμμένα τραγούδια και να μάθουν τον εθνικό ύμνο του Κατάρ!
Για τους περισσότερους φιλάθλους του αραβικού κόσμου, το να παρακολουθήσουν αγώνες του Μουντιάλ 2022 δεν θα ήταν εφικτό. Ο Λίβανος, για παράδειγμα, βρίσκεται σε βαθιά οικονομική κρίση και χωρίς τη βοήθεια του Κατάρ, σχεδόν κανένας από τους άνδρες που κατέληξαν να φορούν τα καστανοκόκκινα μπλουζάκια, δεν θα είχε την οικονομική δυνατότητα να παρακολουθήσει τα ματς.
«Το να βρεθείς σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο είναι ένα όνειρο» λέει ο Λιβανέζος ultra. Ωστόσο, στις κερκίδες των γηπέδων για τη στήριξη της εθνικής ομάδας του Κατάρ δεν ήταν μόνο Λιβανέζοι. Στην ομάδα των περίπου 1.500 οπαδών συμμετείχαν επίσης Αιγύπτιοι, Αλγερινοί και μερικοί Σύροι. Τα χρήματα, λέει ο ultra, δεν ήταν το μοναδικό κίνητρο.
«Είναι καθήκον μας να στηρίξουμε μια αραβική χώρα. Μοιραζόμαστε την ίδια γλώσσα, τον ίδιο πολιτισμό. Είμαστε τα δάχτυλα του ίδιου χεριού. Θέλουμε να δείξουμε στον κόσμο κάτι ξεχωριστό. Θα δείτε κάτι ξεχωριστό» περιγράφει.
Η σύντομη παρουσία των Ultras στα γήπεδα του Κατάρ
Μέχρι τη σέντρα στο γήπεδο Al Thumama την Παρασκευή, οι 1.500 ultras «δανεισμένοι» για την εμψύχωση της ομάδας του Κατάρ, είχαν συγκεντρωθεί στο καθορισμένο τμήμα τους πίσω από μία από τις εστίες και φορούσαν τα πανομοιότυπα καφέ μπλουζάκια. Ο εθνικός ύμνος της διοργανώτριας χώρας ακούστηκε από τα ηχεία και οι ultras τον τραγούδησαν σαν να ήταν δικός τους. Όταν τελείωσε, οι Λιβανέζοι «αρχηγοί της ομάδας» χτύπησαν τα τύμπανα τους και έδωσαν το σύνθημα στους οπαδούς.
«Οι κάτοικοι του Κατάρ δεν υποστηρίζουν την ομάδα με αυτόν τον τρόπο» δήλωσε ο Abdullah Aziz al-Khalaf, ένας 27χρονος Καταριανός, που παρακολουθούσε τους ultras με ανάμικτα αισθήματα υπερηφάνειας και απορίας. «Στο Κατάρ δεν πηγαίνουμε πολύ συχνά σε αγώνες» προσθέτει.
Ένας άλλος Καταριανός, ένας 16χρονος μαθητής και οπαδός της Al Rayyan, ο Ali al-Samikh, χάρηκε με την ατμόσφαιρα που τελικά μετέφεραν στο γήπεδο οι «εισαγόμενοι ultras». «Μου αρέσει» είπε. «Είναι συναρπαστικό»! Θα ήθελε να βρίσκεται κι αυτός δίπλα τους στις κερκίδες; «Όχι, δεν θέλω» λέει κουνώντας το κεφάλι του με ένα ντροπαλό χαμόγελο.
Οι διοργανωτές του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ δεν απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τους οπαδούς ή τις προσπάθειες για τον εντοπισμό τους και τη μεταφορά τους στο τουρνουά.
Πάντως, τόσο το πάθος τους όσο και η απογοήτευσή τους όταν τα πράγματα στον αγώνα δεν πάνε καλά για το Κατάρ, μοιάζει πραγματικό.
Όλο το πλήθος, όχι μόνο οι ultras, «ζωντάνεψαν» όταν ο Μοχάμεντ Μουντάρι πέτυχε το πρώτο γκολ του Κατάρ σε αγώνα Παγκοσμίου Κυπέλλου. Η χαρά τους βέβαια κράτησε λίγο καθώς το παιχνίδι έληξε με 3-1 και λίγες ώρες αργότερα, το Κατάρ έγινε το πρώτο έθνος που αποκλείστηκε από αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο.
«Και βέβαια στεναχωρήθηκα» δήλωσε ο Ahmed, ένας Αιγύπτιος, που είχε ενταχθεί στην ομάδα των ultras και φορούσε το ίδιο χαρακτηριστικό καστανοκόκκινο μπλουζάκι. Όπως είπε, ο ίδιος ζει στο Κατάρ. «Είμαστε μια ομάδα Αράβων που δουλεύουμε εδώ και υποστηρίζουμε το Κατάρ. Αν δουλεύαμε στην Αγγλία, θα υποστηρίζαμε και την Αγγλία» είπε.
Οι Ultras που επιστρατεύτηκαν για τη στήριξη του Κατάρ θα μαζέψουν τα πράγματά τους και θα επιστρέψουν αεροπορικώς στο Λίβανο μετά το τελευταίο παιχνίδι του Κατάρ, εναντίον της Ολλανδίας την Τρίτη. Αλλά πριν φύγουν, θα κάνουν θόρυβο για άλλη μια φορά και θα μεταφέρουν το συναίσθημά τους στο στάδιο.
«Στο επόμενο παιχνίδι είμαι σίγουρος ότι θα κερδίσουμε» λέει ο Ahmed.
