Χωρίς ξένους. Από ιδεολογία ή από ανάγκη. Στα 31 πρώτα πρωταθλήματα που υπάρχουν στην Ευρώπη, δύο ομάδες δεν έχουν κατεβάσει ξένο παίκτη στο γήπεδο ούτε για ένα λεπτό. Κάνουν τα πάντα με απόλυτη αυτάρκεια.
Στο ποδόσφαιρο της ελεύθερης κίνησης των ποδιών και της σκέψης, στην εποχή της ανάμειξης, της μετάδοσης γνώσεων και δεξιοτήτων, οι Ισπανοί της Αθλέτικ Μπιλμπάο κι οι Ουκρανοί της Ντέσνα ζουν σ’ έναν κόσμο χωριστά.
Περισσότερο κι από Ισπανοί, οι πρώτοι ονομάζονται Βάσκοι. Δεν φοράει κανείς τηn κόκκινη και άσπρη ριγέ φανέλα αν είναι ξένος στην τοπική κουλτούρα. Η διεθνικότητα περιορίζεται στο γράμμα «H» που υπάρχει στο όνομα του συλλόγου για να… ξυπνήσει τις βρετανικές ρίζες και τη δυνατότητα πρόσληψης προπονητών, όπως ο Γουίλιαμ Γκάρμπατ τη δεκαετία του 1930, ο Γιουπ Χάινκες τη δεκαετία του 1990 κι ο Μαρσέλο Μπιέλσα μεταξύ 2011 και 2013.
‘Οποιος παίζει, όποιος μπαίνει στο γήπεδο, πρέπει να έχει γεννηθεί εντός της χώρας των Βάσκων. Το 2010, ο αρχαίος… κανόνας υποβλήθηκε σε ψηφοφορία επανεξέτασης, αλλά το «άνοιγμα» των συνόρων απορρίφθηκε από πάνω από το 90% των συμμετεχόντων. Ένα δειλό άνοιγμα που αφορούσε τα παιδιά ή τα εγγόνια των Βάσκων γονέων και παππούδων, σταμάτησε κι αυτό.
Στη φιλοσοφία της Μπιλμπάο πριν και πάνω απ’ όλα, ακόμη κι από τις ποδοσφαιρικές επιτυχίες έρχεται η τήρηση αυτού του κανόνα ταυτότητας που σηματοδότησε την ιστορία του συλλόγου από τις αρχές του εικοστού αιώνα και που κάνει τους οκτώ τίτλους πρωταθλήματος πολύ ξεχωριστούς, ο τελευταίος το 1984, στο κατώφλι του νεο-ποδοσφαίρου που χρηματοδοτείται από τα εκατομμύρια των τηλεοπτικών δικαιωμάτων, που διανέμονται βάσει εμπορικών κριτηρίων σε λεκάνες απορροής, μια επιλογή πολιτικής-οικονομικής κατεύθυνσης που καθιστά αδύνατο για πολλές ομάδες να είναι ανταγωνιστικές, πόσο μάλλον την πεισματάρα ομάδα του Μπιλμπάο.
Από μια μελέτη του Παρατηρητηρίου Ποδοσφαίρου που υπάρχει στο Centre International d’Étude du Sport (Cies) στο Neuchâtel, προκύπτει ότι μια παρόμοια κατάσταση υπάρχει στην Ουκρανία, ο σύλλογος είναι η Ντέσνα και αγωνίζεται στο Τσερνιχίβ, μια πόλη περίπου 300 χιλιάδες κάτοικοι στα βόρεια της χώρας, η οποία μέχρι τον δέκατο έβδομο αιώνα ήταν κατοικία των Κοζάκων. Μια σχετικά νεανική ομάδα, που ιδρύθηκε το 1960. Όταν έφτιαξαν το γήπεδό τους, του έδωσαν το όνομα του Γιούρι Γκαγκάριν, της σοβιετικής δόξας της εποχής, τον 27χρονο που ταξίδεψε για πρώτη φορά στο διάστημα με το διαστημόπλοιο Vostok-1.
Η Ντέσνα είναι ο σύλλογος που ανακάλυψε τον Αντρέι Γιαρμολένκο πριν από 15 χρόνια, ο οποίος στη συνέχεια μετακόμισε στη Ντιναμό Κιέβου, στη Μπορούσια Ντόρτμουντ και τώρα στη Γουέστ Χαμ. Σε μια όχι και τόσο σπάνια αλληλεπικάλυψη σχεδίων μεταξύ ποδοσφαίρου και πολιτικής, εκείνη την εποχή η ιδιοκτησία πέρασε εν μέρει στα χέρια ενός βουλευτή από το Κόμμα των Περιφερειών, Πάβλο Κλίμετς, ιδιοκτήτη μιας εταιρείας βότκας.
Πριν από τέσσερα χρόνια, ο νυν πρόεδρος Αλεξέι Τσεμποτάρεφ παραιτήθηκε αστραπιαία και έφυγε από τη χώρα, καταζητούμενος από την αστυνομία με την κατηγορία ότι ήταν κοντά σε ομάδες που συμμετείχαν στη βία του Euromaidan. Η τρέχουσα διοίκηση ξεκίνησε κάπως έτσι, μετά από αυτόν, και σήμερα κάθεται ο Βολοντίμιρ Λέβιν, επιχειρηματίας, δημοτικός σύμβουλος στο Κίεβο και μέλος του Δημόσιου Συμβουλίου στο υπουργείο Οικονομικών της κυβέρνησης, στο τιμόνι του πιο αυταρχικού συλλόγου στην Ευρώπη. Οδήγησε την ομάδα μέχρι το τελευταίο Europa League, αλλά το καλοκαίρι κήρυξε κατάσταση κρίσης και καθυστέρηση 4 μηνών στην πληρωμή των μισθών στους παίκτες. Οι καλύτεροι έφυγαν.
Ο μειωμένος προϋπολογισμός ώθησε τη Ντέσνα να ποντάρει τα πάντα στις ομάδες νέων, καθιστώντας την στην άλλη πλευρά του παγκοσμιοποιημένου ποδοσφαίρου, το οποίο συχνά – κι αυτό είναι το παράδοξο – ωθείται να είναι τέτοιο ακριβώς επειδή η αναζήτηση παικτών στην ξένη αγορά κοστίζει λιγότερο από ό,τι στην εθνική.
Η ομάδα που προσφέρει το χαμηλότερο ποσοστό λεπτών στους ξένους στα πέντε τοπ ευρωπαϊκά πρωταθλήματα είναι η Σεντ Ετιέν στη Γαλλία. Αυτοί που, από την άλλη πλευρά, κάνουν σχεδόν τα πάντα με νέους από μακριά είναι ο Άρης Θεσσαλονίκης (98,4%) και ο Βόλος (89,3%) στην Ελλάδα, τρεις κυπριακές ομάδες (Πάφος 91,4%,ΑΕΛ Λεμεσού 90,5%, Άρης Λεμεσού 89,5%) και αμέσως μετά οι Ρέιντζερς της Σκωτίας και η Ουντινέζε της Ιταλίας, έβδομη στην Ευρώπη για ξένες συνεισφορές στην ομάδα.
Στη δέκατη θέση βρίσκουμε την πρωταθλήτρια Ευρώπης Τσέλσι, με έναν Ρώσο ιδιοκτήτη, έναν Γερμανό προπονητή και μια πολυεθνική ομάδα, αλλά σε μια χώρα, η οποία μετά το Brexit είναι εκτός Ευρώπης. Οι τρόποι της μπάλας είναι ατελείωτοι και πολλά είναι πάνω από όλα μυστηριώδη
