Η επιβλητική βρετανή ηθοποιός Βίβιεν Λι

Την έχουν χαρακτηρίσει ως την «απόλυτη βρετανική γυναικεία παρουσία» και πιθανότατα έχουν απόλυτο δίκιο, καθώς το μόνο που μπόρεσε ίσως να υπερβεί την προσωπική της φήμη ήταν η σχέση της με τον σερ Λόρενς Ολίβιε, στο ζηλευτό χολιγουντιανό παραμύθι του «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» που έμελλε να κρατήσει δύο δεκαετίες! Η Βίβιεν Λι άγγιξε καθεστώς κινηματογραφικής αθανασίας ενσαρκώνοντας δύο θρυλικές καλλονές του Νότου, δύο μύθους της αμερικανικής λογοτεχνίας, τη Σκάρλετ Ο’Χάρα του «Όσα παίρνει ο άνεμος» και την Μπλανς ΝτιΜπουά του «Λεωφορείον ο Πόθος». Με πρόσωπο αλαβάστρινο και μυαλό κοφτερό, η Βίβιεν Λι βάλθηκε να καταλάβει υποκριτικά τον κόσμο και τα κατάφερε, μετρώντας μια καριέρα στο σανίδι και το μεγάλο πανί που θα ζήλευαν πολλοί και πολλές. Ταυτοχρόνως, ο δεσμός της με τον Λόρενς Ολίβιε, ως το λαμπερότερο ζευγάρι της διεθνούς showbiz, έμεινε εξίσου θρυλικός στα 20 χρόνια που πέρασαν μαζί, αν και τα πράγματα δεν θα ήταν πάντα παραμυθένια ανάμεσά τους, όπως ήθελε πεισματάρικα το πάντοτε ρομαντικό Χόλιγουντ. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε 16η στη λίστα με τις 25 κορυφαίες σταρ όλων των εποχών… Πρώτα χρόνια Η Βίβιαν Μέρι Χάρτλεϊ γεννιέται στις 5 Νοεμβρίου 1913 στην υπό βρετανική κατοχή Ινδία ως κόρη βρετανού στρατιωτικού ακόλουθου και της ιρλανδής συζύγου του. Η οικογένεια επέστρεψε στην Αγγλία όταν η Βίβιαν έκλεισε τον έκτο χρόνο της ζωής της και την επόμενη χρονιά η μικρή ανακοινώνει με πάσα επισημότητα στη συμμαθήτριά της, επίσης ηθοποιό κατόπιν Μορίν Ο’Σάλιβαν, ότι «θα γίνω κάποια στιγμή γνωστή». Ως παιδί, η Βίβιαν Χάρτλεϊ θα φοιτήσει σε σχολεία της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Γερμανίας, μαθαίνοντας άπταιστα γαλλικά και ιταλικά. Μετά το σχολείο θα φοιτήσει στην περίφημη Βασιλική Δραματική Ακαδημία, αν και η καριέρα της δεν θα ξεκινούσε αμέσως, μιας και μεσολάβησε ο έρωτας και ο γάμος. Σε ηλικία 19 ετών λοιπόν παντρεύεται τον δικηγόρο Λι Χόλμαν και φέρνει στον κόσμο την κόρη της. Όταν μάλιστα αποφασίζει ότι ήρθε η ώρα να ασχοληθεί με την υποκριτική, κάποιες αλλαγές έπρεπε να γίνουν στο όνομά της για να φαντάζει πιο «θεατρικό»: αντικαθιστά το «α» του ονόματός της με το λιγότερο κοινό «ε» (από Βίβιαν σε Βίβιεν¬) και υιοθετεί το όνομα του συζύγου της («Λι») ως επίθετο. Η θεατρική και κινηματογραφική περσόνα της Βίβιεν Λι είχε γεννηθεί… Ντεμπούτο στο σανίδι και το σινεμά Το 1935 θα είναι η μεγάλη στιγμή της κοκέτας, καθώς η Λι εμφανίζεται τόσο στο θέατρο όσο και τον κινηματογράφο! Πρωταγωνιστεί στο θεατρικό «The Bash», όπου παρά το γεγονός ότι δεν ήταν επιτυχημένο εμπορικά, ήταν καλλιτεχνικός θρίαμβος για την ίδια. Κι έτσι μπαίνει στο στόχαστρο θεατρώνη του Λονδίνου, ο οποίος της εξασφαλίζει το πρώτο της έργο στη βρετανική πρωτεύουσα. Ταυτοχρόνως, η Λι εμφανίζεται στην ταινία «Things are Looking Up» (1935) και βάζει το πρώτο λιθαράκι σε μια σπουδαία καριέρα. Παρά το γεγονός ότι οι πρώτοι της θεατρικοί ρόλοι την είχαν τυποποιήσει στη θέση της κοκέτας, η ίδια έβαλε σκοπό να το αλλάξει αυτό αναλαμβάνοντας πιο δυναμικές ερμηνείες σε σεξπιρικά έργα. Κι εκεί είναι που θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί κεραυνοβόλα τον Λόρενς Ολίβιε, ήδη φτασμένο ηθοποιό, ο οποίος ωστόσο ήταν -όπως κι εκείνη- παντρεμένος. Οι δυο τους σύντομα θα ξεκινήσουν μια παραγωγικότατη και εμπνευσμένη υποκριτική συνεργασία και ένα φλογερό ειδύλλιο φυσικά, το οποίο δεν κράτησαν ποτέ μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας… «Όσα παίρνει ο άνεμος» Την ίδια εποχή ο αμερικανός σκηνοθέτης Τζορτζ Κιούκορ ξεψάχνιζε βιογραφικά ηθοποιών για να βρει την ιδανική Σκάρλετ Ο’Χάρα για την κινηματογραφική μεταφορά του «Όσα παίρνει ο άνεμος»: «Η κοπέλα που αναζητώ πρέπει να έχει καταληφθεί από τον Σατανά και να έχει χτυπηθεί από ηλεκτρικό ρεύμα», διατείνονταν ο περίφημος σκηνοθέτης, απορρίπτοντας μια στρατιά χολιγουντιανών σταρ, όπως την Κάθριν Χέπμπορν και την Μπέτι Ντέιβις! Και ήταν ακριβώς η βρετανή καλλονή που έκανε τις διακοπές της στην Καλιφόρνια που θα περνούσε τα σκληρά δοκιμαστικά του σκηνοθέτη! Η επιλογή όμως μιας άγνωστης στην Αμερική βρετανής θεατρικής ηθοποιού για τον ρόλο της κοπέλας του αμερικανικού Νότου μόνο ρίσκα έκρυβε, στην πιο πολυαναμενόμενη μάλιστα ταινία του Χόλιγουντ της εποχής. Η τόλμη όμως του Κιούκορ απέδωσε και απέδωσε ιδιαίτερα καλά: η ταινία όχι μόνο έσπασε τα ταμεία, αλλά συγκέντρωσε και 13 υποψηφιότητες για Όσκαρ, κερδίζοντας 8 χρυσά αγαλματίδια, μεταξύ των οποίων και ένα για τη Λι στην κατηγορία Α’ Γυναικείου Ρόλου! Ταυτοχρόνως, η ταινία έμελλε να μείνει κλασική στην ιστορία του σινεμά και παραμένει από πολλές πλευρές αξεπέραστη… Στην προσωπική της ζωή, έχοντας ήδη εξασφαλίσει τα διαζύγια από τους συζύγους τους, η Βίβιεν Λι και ο Λόρενς Ολίβιε παντρεύτηκαν το 1940, δημιουργώντας έτσι το αγαπημένο ζευγάρι της showbiz και όλου του πλανήτη τελικά. Το δίδυμο στη ζωή και την τέχνη συνέχισε να συμπρωταγωνιστεί τόσο στη σκοτεινή αίθουσα όσο και το θεατρικό σανίδι, προσπαθώντας πια να κρατήσουν τη σχέση τους μακριά από τα αδιάκριτα μάτια των παπαράτσι. Κι έτσι έπαιρναν συχνά διαλείμματα αρκετών ετών από τις κινηματογραφικές τους υποχρεώσεις, κάτι που ανάγκαζε βέβαια και η κακή ψυχική υγεία της Λι: η μανιοκατάθλιψη από την οποία υπέφερε έφερε πολλά εμπόδια στη σχέση της με τον Ολίβιε, την ίδια στιγμή που την εμπόδιζε συχνά να ερμηνεύει ρόλους… Επιδείνωση της κατάστασής της Η τραγωδία χτύπησε τη Λι το 1944, όταν έπεσε κατά τη διάρκεια πρόβας για το έργο «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» και απέβαλε το παιδί που κυοφορούσε. Τότε ήταν που η ψυχική της υγεία χειροτέρευσε για τα καλά, με την ψυχολογική της αστάθεια να μένει παροιμιώδης στο κουτσομπολιό του Χόλιγουντ. Η νέα διάγνωση έκανε λόγο για προσωρινή αμνησία, διπολική διαταραχή αλλά και μια σειρά αναπνευστικών προβλημάτων, τα οποία αναγνωρίστηκαν κατόπιν ως φυματίωση. Ελπίζοντας στο καλύτερο, η Λι υποβλήθηκε σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ (κοινή την εποχή αυτή), κάτι που άφησε σημάδια στους κροτάφους της, αν και η ανακούφιση από τα συμπτώματα δεν ήρθε ποτέ. Αντιθέτως, η ίδια κατέφυγε στο ποτό ως παρηγοριά. Η δεκαετία του ’40 χαρακτηρίστηκε λοιπόν από μεγάλα διαλείμματα για τη Λι εκτός δουλειάς, καθώς η πολύπαθη προσωπική της ζωή την ανάγκαζε να μένει στο σπίτι. Παρά ταύτα, οι λίγες της δουλειές περιλάμβαναν προβεβλημένους ρόλους τόσο στο σινεμά όσο και το θέατρο, με την ίδια να συνεχίζει να απολαμβάνει το καθεστώς της μεγάλης σταρ. Καμιά ερμηνεία πάντως της εποχής δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τη Σκάρλετ Ο’Χάρα… Κι άλλες επιτυχίες Όλα έμελλε να αλλάξουν το 1949 όταν η Λι εξασφάλισε τον ρόλο της Μπλανς ΝτιΜπουά στη λονδρέζικη παράσταση του λαμπρού θεατρικού του Τενεσί Ουίλιαμς «Λεωφορείον ο Πόθος». Κι έπειτα από έναν υπερεπιτυχημένο χρόνο θεατρικών παραστάσεων, ο Ελίας Καζάν εμπιστεύτηκε τον ρόλο της κινηματογραφικής Μπλανς πάλι στη Βίβιεν Λι, στη χολιγουντιανή μεταφορά του 1951, πλάι στον Μάρλον Μπράντο. Δεν ήταν βέβαια λίγοι αυτοί που αναγνώρισαν εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα στην ψυχικά διαταραγμένη κινηματογραφική Μπλανς και την πραγματική ζωή της ηθοποιού που την ενσάρκωσε, καθώς πια η ψυχική νόσος της Βίβιεν Λι είχε γίνει εξίσου διάσημη με την ηθοποιό. Η ίδια η Λι ισχυρίστηκε εξάλλου χρόνια αργότερα ότι ο καιρός που πέρασε μέσα στην ψυχικά βασανισμένη Μπλανς την έριξε περισσότερο «μέσα στην τρέλα»… Παρά τις προσωπικές της περιπέτειες όμως, ο καλλιτεχνικός θρίαμβος του νέου της ρόλου κατάφερε να ξεπεράσει τη Σκάρλετ Ο’Χάρα και βραβεύτηκε φυσικά με δεύτερο Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου, αλλά και με καταιγισμό επαίνων και τιμών στα φεστιβάλ του κόσμου! Λίγο αργότερα θα έγραφε και θεατρική ιστορία, πρωταγωνιστώντας με τον Λόρενς Ολίβιε στις ταυτόχρονες λονδρέζικες παραγωγές του «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» του Σέξπιρ και του «Καίσαρας και Κλεοπάτρα» του Μπέρναρντ Σο, που συγκέντρωσαν αμφότερες διθυραμβικές κριτικές… Τελευταία χρόνια Παρά τους επαγγελματικούς θριάμβους της, η διπολική διαταραχή συνέχισε να μαστίζει τη ζωή της Βίβιεν Λι, η οποία έπειτα από δεύτερη αποβολή έπαθε νευρικό κλονισμό το 1953, κάτι που την ανάγκασε να αποσυρθεί από τις δουλειές της, εξασφαλίζοντάς της πια τη φήμη της δύσκολης και απαιτητικής συνεργάτιδας. Ταυτοχρόνως, η ψυχική νόσος άφησε το στίγμα της και στη σχέση της με τον Λόρενς Ολίβιε, με το ζευγάρι να παίρνει οριστικά διαζύγιο το 1960, δίνοντας έτσι τέλος σε έναν γάμο που παράδαιρνε. Ο Ολίβιε ξαναπαντρεύτηκε και έφτιαξε νέα οικογένεια, ενώ εκείνη «σπίτωσε» έναν νεαρότερο ηθοποιό, επ ονόματι Jack Merivale. Η αλλαγή πλεύσης φάνηκε να της κάνει καλό και η Λι αναδύθηκε εκ νέου στους εμπορικούς θριάμβους της δεκαετίας του 1960, ερμηνεύοντας ρόλους που θα συνέχιζαν τον μύθο της, όπως στο οσκαρικό «Ship of Fools» (1965)… Πριν ωστόσο ξεκινήσει πρόβες για λονδρέζικη παράσταση το 1967, η Βίβιεν Λι έπεσε στο κρεβάτι βαριά άρρωστη. Κι έπειτα από έναν μήνα ταλαιπωρίας, στις 8 Ιουλίου 1967, σε ηλικία 53 ετών, η μεγάλη ηθοποιός κατέληξε στο Λονδίνο από περιπλοκές της φυματίωσης. Ως φόρο τιμής στον πρόωρο θάνατο που έβαλε οριστική τελεία σε μια λαμπρή και αξέχαστη καριέρα, οι θεατρικές σκηνές του Λονδίνου έκλεισαν τα φώτα τους για μια ώρα… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr