Ο άνθρωπος πίσω από το δημοφιλέστερο παιχνίδι του κόσμου, Έρνο Ρούμπικ

Είναι παιχνίδι, είναι γρίφος και, σύμφωνα με τον εφευρέτη του, είναι έργο τέχνης. Ο λόγος για τον περιβόητο Κύβο του Ρούμπικ, που εδώ και 40 χρόνια έχει πουλήσει περισσότερα από 350 εκατομμύρια κομμάτια, παραμένοντας το μπεστ σέλερ παιχνίδι που είδε ποτέ ο πλανήτης μας. Όλα ξεκίνησαν το 1974, όταν ο νεαρός ούγγρος αρχιτέκτονας και πανεπιστημιακός δάσκαλος θέλησε να φτιάξει ένα μηχανικό παζλ για τους φοιτητές του, ώστε να ακονίσουν το μυαλό τους και να δουν από πρώτο χέρι πώς σκαρώνεται ένα αντικείμενο design. Οι σπουδαστές ξετρελάθηκαν με τον άλυτο Κύβο και δεν τον άφηναν από τα χέρια τους, γεγονός που άνοιξε την όρεξη στον κύριο καθηγητή να τον ρίξει στην αγορά, αν και δεν φανταζόταν ποτέ ούτε μαζική παραγωγή ούτε και τέτοιες αστρονομικές πωλήσεις! Κι αυτό γιατί παρά την απήχησή του, το παιχνίδι λογιζόταν σχεδόν ακατόρθωτο να λυθεί, καθώς ακόμα και ο ίδιος έπρεπε να περάσει ένας μήνας για να καταφέρει να το λύσει. «Αν είσαι φιλοπερίεργος, θα βρεις πολλούς γρίφους γύρω σου. Αν είσαι αποφασισμένος, θα τους λύσεις κιόλας», θα πει ο Έρνο για την εφεύρεση που ήρθε να πιάσει την οικουμένη από τα μαλλιά. Κι όλα αυτά για ένα παιχνίδι με 26 μικρά κυβάκια που περιστρέφονται γύρω από έναν κεντρικό άξονα και δεν γεμίζει με την πρώτη το μάτι για τη δυσκολία επίλυσής του. Όταν βέβαια δεις ότι με το που χαλάσεις την αρχική χρωματική ομοιομορφία του κάθε απόπειρα να τον επαναφέρεις στην πρωταρχική του μορφή είναι μία μόνο από τις 43 πεντάκις εκατομμύρια πιθανές λύσεις του, τότε το πράγμα αλλάζει αναγκαστικά! Αυτός είναι ο Κύβος του Ρούμπικ που όλοι έχουμε πιάσει κάποια στιγμή στα χέρια μας. Ώρα να δούμε την ιστορία του δημιουργού του…

Πρώτα χρόνια

Ο Έρνο Ρούμπικ γεννιέται στις 13 Ιουλίου 1944, καταμεσής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη Βουδαπέστη ως γιος ενός μηχανικού αεροσκαφών και μιας ποιήτριας. Ο παγκοσμίου φήμης αεροναυπηγός πατέρας εμφύσησε στον γιο του την αγάπη για τις κατασκευές και τον σχεδιασμό, διδάσκοντάς του το μάθημα που δεν θα ξεχνούσε ποτέ στη ζωή του: τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο αν το θες πραγματικά. Όπως θα πει αργότερα ο Έρνο για τον δαιμόνιο και συνονόματο πατέρα του: «Τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά, ήταν ένας άνθρωπος που μπορούσε να μετακινεί βουνά». Μαγεμένος από την τέχνη αλλά και τις πρακτικές εφαρμογές της, σπουδάζει γλυπτική σε σχολή καλών τεχνών της Βουδαπέστης (1958-1962) και κατόπιν αρχιτεκτονική στην Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών της Ουγγαρίας. Αμέσως μετά, παίρνει θέση καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο Πολυτεχνείο της Βουδαπέστης και αργότερα θα διδάξει στην Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών της Ουγγαρίας ως καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Διακόσμησης. Το 1971 ο 27χρονος Ρούμπικ θα μετακινηθεί στο Κολέγιο Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βουδαπέστης, όπου θα παραμείνει ως καθηγητής μέχρι το 1979, δουλεύοντας παράλληλα και ως ιδιώτης αρχιτέκτονας. Εκεί θα λάβει χώρα η μνημειώδης εφεύρεσή του, όταν στο ερευνητικό του στόχαστρο θα μπει ο τρισδιάστατος σχεδιασμός και τα γεωμετρικά μοντέλα…

Ο Κύβος του Ρούμπικ

Ήταν ακριβώς η αγάπη του για τη διδακτική της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού που θα τον έφερνε στα πρόθυρα του περίφημου κύβου του. Ψάχνοντας να βρει «ένα καλό διδακτικό εργαλείο για τους μαθητές μου», ο Έρνο περνά άπειρες ώρες στο σχεδιαστήριό του φτιάχνοντας τρισδιάστατα μοντέλα, καθώς ήθελε να χρησιμοποιεί πραγματικά αντικείμενα στην πανεπιστημιακή αίθουσα, θεωρώντας πως έτσι θα γινόταν καλύτερα αντιληπτές οι ιδέες του. Είχε ήδη φτιάξει πάμπολλα μοντέλα από χαρτί, χαρτόνι, ξύλο και πλαστικό για τους μαθητές του και μια τέτοια προσπάθεια απέδωσε ένα πρωτόλειο αυτού που θα εξελισσόταν λίγο αργότερα στον Κύβο του. Είμαστε στην άνοιξη του 1974 όταν το ξύλινο μοντέλο με τα 26 κυβάκια που κατασκεύασε ο Έρνο ως διδακτικό βοήθημα θα αποδεικνυόταν πανδύσκολο στη λύση του. Ο ίδιος πέρασε περισσότερο από έναν μήνα προσπαθώντας να βρει τη λύση και όταν τα κατάφερε, το παρουσίασε στους σπουδαστές αρχιτεκτονικής. Όπως είπε αργότερα για το πρόβλημα που αντιμετώπισε στο να τον λύσει, «ήταν σαν να έχεις πάει βόλτα στο δάσος και να έχεις περάσει από πολλά σημεία αλλά να μην μπορείς να θυμηθείς πώς να γυρίσεις πίσω, επειδή περιπλανήθηκες πολύ μακριά». Σταμάτησε λοιπόν να προσπαθεί να θυμηθεί πώς τον είχε χαλάσει και έψαξε για λογική λύση στο μηχανικό παζλ. Αυτό ήταν, το παιχνίδι έγινε ανάρπαστο στο πανεπιστήμιο και όλοι ήθελαν να το πάρουν στα χέρια τους! Ο Ρούμπικ τα έχασε αρχικά από την πρωτόγνωρη απήχηση του εργαλειακής χρήσης αντικειμένου του, όταν συνήλθε ωστόσο από το σοκ κατοχύρωσε με πατέντα τον σχεδιασμό του (Ιανουάριος του 1975) και το εμπιστεύτηκε δειλά δειλά στην κρατική εμπορική εταιρία Konsumex μπας και τους ενδιέφερε να το ρίξουν στην αγορά. Η μαζική παραγωγή του πρωτοτύπου έπρεπε να περιμένει άλλα δύο χρόνια για να εμφανιστεί στα ράφια των ουγγρικών παιχνιδάδικων (1977), αν και κανείς δεν περίμενε την επιτυχία του, παρά το μάρκετινγκ και τις προσπάθειες της Konsumex να πιάσει εμπορικά. Το μαραφέτι πουλούσε όμως μόνο του και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Κύβος του Ρούμπικ ήταν ανάρπαστος στη Βουδαπέστη, αν και μόνο εκεί, καθώς δεν είχε τρόπο να περάσει τα σύνορα του απομονωμένου Σιδηρού Παραπετάσματος. Και ήταν ακριβώς δύο ούγγροι εμιγκρέδες που το έβγαλαν εκτός Βουδαπέστης και το παρουσίασαν στη Δύση, χτυπώντας φλέβα χρυσού. Ένας ούγγρος μετανάστης στη Βιέννη ήρθε σε επαφή με τον Κύβο του Ρούμπικ σε ταξίδι του στην πατρίδα και το εμπιστεύτηκε σε έτερο ούγγρο εμιγκρέ στο Λονδίνο, όπου είχε φτιάξει μια εταιριούλα παρασκευής παιχνιδιών. Πριν καν τον κατασκευάσουν, τον έδειξαν σε ένα στέλεχος μεγαλοεταιρίας στη Διεθνή Έκθεση της Νυρεμβέργης και ο τύπος παρήγγειλε αμέσως 1 εκατ. κομμάτια! Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Κι αυτό γιατί ο Κύβος του Ρούμπικ πουλιόταν σαν τρελός στην Ευρώπη χωρίς ουσιαστική διαφήμιση, κι έτσι όταν μπήκε στις ΗΠΑ είχε ήδη τον ευρωπαϊκό αέρα στο τσεπάκι του. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το παιχνίδι είχε παγκόσμια κυκλοφορία και είχε ήδη πουλήσει περισσότερα από 100 εκατ. κομμάτια! Άλλα 50 εκατ. απομιμήσεις του βρήκαν τη θέση τους στα χέρια μικρών και μεγάλων στις τέσσερις γωνιές της οικουμένης μέσα στα τρία πρώτα χρόνια της δυτικής καριέρας του. Όλοι πάντως συμφωνούσαν πως η λύση του ήταν σχεδόν αδύνατη και περισσότερα από 50 βιβλία κυκλοφόρησαν στα πρώτα αυτά χρόνια της δεκαετίας του 1980 παρέχοντας λύσεις και έτοιμες συνταγές. Ο Έρνο, θέλοντας να δείξει ότι ο Κύβος του είχε λύση και μάλιστα πεντάκις εκατομμύρια από δαύτες, οργάνωσε τον πρώτο διαγωνισμό επίλυσής του στη Βουδαπέστη ήδη από το 1982, όταν πια στην Ουγγαρία το παιχνίδι μελετιόταν σοβαρά από μαθηματικούς και απασχολούσε την επιστημονική κοινότητα. Στον διεθνή διαγωνισμό ο νικητής τον έλυσε σε μόλις 22,95 δευτερόλεπτα! Σήμερα οι εξπέρ τον λύνουν σε 24-28 κινήσεις…

Κατοπινά χρόνια

Παρά το γεγονός ότι η τρέλα του πλανήτη με τον Κύβο του Ρούμπικ ξεθώριασε έπειτα από λίγα χρόνια, φαινόταν ότι το παιχνίδι του είχε έρθει για να μείνει. Ακόμα και σήμερα ο Κύβος και οι παραλλαγές του εξακολουθούν να πουλάνε καλά και τους συναντάς πρακτικά παντού. Έχει πυροδοτήσει εξάλλου δεκάδες επίσημες και πειρατικές εκδοχές. Όσο για τον δημιουργό του, ήταν πια ένας από τους πιο πλούσιους και φτασμένους επιχειρηματίες της Ουγγαρίας και ο πρώτος αυτοδημιούργητος κροίσος των χωρών του πρώην Ανατολικού Μπλοκ! Ήδη από το 1984 είχε ιδρύσει ένα στούντιο για την ανάπτυξη των άλλων ιδεών του, καθώς ο Έρνο είχε και έχει πολλές. Μετά τον Rubik’s Cube (3x3x3) έριξε στην αγορά τον μεγαλύτερο Rubik’s Revenge (4x4x4), αλλά και διάφορες παραλλαγές του μηχανικού παζλ του, όπως τα εξίσου περίφημα Rubik’s Snake, Rubik’s Magic και Mirror Block Cube. Αν και την αστρονομική επιτυχία του Κύβου του δεν θα την είχε κανένα. Πλέον ο Έρνο λειτουργούσε μονάδες παραγωγής σε 7 πόλεις και σχεδίαζε συνεχώς νέες ιδέες. Ταυτοχρόνως, ίδρυσε ένα ίδρυμα με σκοπό την οικονομική υποστήριξη νέων εφευρετών της Ουγγαρίας. Μόνιμος κάτοικος Βουδαπέστης, μια πόλη που δεν εγκατέλειψε ποτέ στη ζωή του, ο 71χρονος σήμερα Έρνο Ρούμπικ συνεχίζει δυναμικά να πονοκεφαλιάζει την οικουμένη με τα δαιμόνια τρισδιάστατα παζλ του… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr