Ο θρυλικός δημιουργός του «Muppet Show», Τζιμ Χένσον

Λέγεται ότι κανείς δεν κατάφερε ποτέ να στήσει με τέτοια ψυχή ένα άψυχο σύμπαν όπως έκανε ο ανατρεπτικός Τζιμ Χένσον τόσο με το πνευματικό του παιδί, το «Muppet Show», όσο και με το εξίσου ανεπανάληπτο «Sesame Street»! Μαριονετίστας, καρτουνίστας, σεναριογράφος, ηθοποιός, σκηνοθέτης και δημιουργός, ο Τζιμ Χένσον ήταν από κείνους τους ανθρώπους που ήξεραν από την αρχή τι ήθελαν να κάνουν στη ζωή τους, γι’ αυτό και όταν έφυγε απρόοπτα σε ηλικία 54 ετών είχε ήδη 25 χρόνια καριέρας στις πλάτες του. Ο Χένσον ήθελε λοιπόν να κάνει κουκλοθέατρο και μάλιστα στην τηλεόραση, παίρνοντας το πανάρχαιο αυτό μέσο έκφρασης και προσαρμόζοντάς το αριστοτεχνικά στις επιταγές της σύγχρονης showbiz. Ο ιθύνων νους πίσω από το θρυλικό και πρωτοπόρο «Sesame Street» αλλά και το ασύγκριτο «Muppet Show» κατάφερε να κάνει τις μαριονέτες του να τις λατρέψουν μικροί και μεγάλοι, αφήνοντας τους κορυφαίους σταρ της εποχής να συνωστίζονται στα παρασκήνια για μια γκεστ εμφάνιση δίπλα στον Κέρμιτ, τις Μις Πίγκι και τη θεότρελη παρέα τους: από τη Μινέλι, τον Λιμπεράτσε και τον Νουρέγιεφ μέχρι τον Ουστίνοφ, τον Άλις Κούπερ και σύσσωμο το καστ του «Star Wars»! Ο Χένσον κατάφερε να σκαρώσει μερικούς από τους πλέον αναγνωρίσιμους τηλεοπτικούς χαρακτήρες όλων των εποχών, φτιάχνοντας σαφώς περισσότερα από δύο ακόμα παιδικά προγράμματα. Με αγάπη για το παιδί και μεράκι για τη δουλειά του, ο άνθρωπος-«ορχήστρα» εντάχθηκε στην ομάδα παραγωγής του «Sesame Street» το 1969 εμφυσώντας πνοή στο όλο εγχείρημα με τις υπέροχες ιδέες του: να φτιαχτεί ένα τηλεοπτικό προϊόν, ένα υπερθέαμα σαλονιού, που να αφορά σε όλη την οικογένεια. Το τι συνέβη με το «Σουσάμι Άνοιξε» περιττό να αναφερθεί, καθώς μεγάλωσε γενιές και γενιές παιδιών στις τέσσερις γωνιές κυριολεκτικά της οικουμένης. Ο ίδιος δεν ήθελε όμως να συνδεθεί αποκλειστικά με παιδικές εκπομπές και έπειτα από ασύλληπτες περιπέτειες με πόρτες κλειστές και δημιουργικές κόντρες, ντεμπουτάρει το 1976 η νέα του δουλειά, το μυθικών διαστάσεων «Muppet Show». Η εκπομπή προβλήθηκε για πέντε τηλεοπτικές σεζόν, γνώρισε δόξα και απήχηση στα πέρατα του κόσμου και κατέβηκε από τους δέκτες μας μόνο επειδή το ήθελε ο ίδιος! Γιατί τώρα πήγαινε για άλλα… Ποιος δεν θυμάται τον Κέρμιτ τον βάτραχο, τη Μις Πίγκι, τον Μεγάλο Γκόντζο, τον Σαμ τον Αετό, τον Φόζι τον Αρκούδο, την Καμίλα την Κότα και τα άλλα παιδιά που συνήθιζαν να καθηλώνουν το τηλεοπτικό κοινό γεννώντας έτσι το δημοφιλέστερο ψυχαγωγικό πρόγραμμα στον κόσμο; Με όχημα την παιδική μαγεία και την ταυτότητα του «Sesame Street», ο Χένσον έδειξε ότι το «Muppet Show» θα μπορούσε να απευθύνεται εξίσου και στο παιδί που κρύβουν μέσα τους οι μεγάλοι. Πίσω από τις κάμερες, ο τύπος με τα χίπικα μούσια ήταν ένας σωστός δάσκαλος, ένας μεγάλος παραμυθάς που διηγήθηκε παιδαγωγικές ιστορίες για όλους, με τον γνώριμο ανατρεπτικό του τρόπο…

Πρώτα χρόνια

Ο Τζέιμς «Τζιμ» Χένσον γεννιέται στις 24 Σεπτεμβρίου 1936 στο Γκρίνβιλ του Μισισίπι ως το ένα από τα δύο παιδιά ενός αγρονόμου του υπουργείου Γεωργίας και της νοικοκυράς συζύγου του. Μια από τις πρώτες του αναμνήσεις ήταν η έλευση της τηλεόρασης στο σπίτι, κάτι που φάνταζε γεγονός κολοσσιαίων διαστάσεων για το παιδί. Παράλληλα με το σχολείο, άρχισε να καταπιάνεται με τις μαριονέτες χωρίς καν να ξέρει το γιατί, αν και υπεύθυνη ήταν μάλλον η γιαγιά του, ζωγράφος και μοδίστρα, που του εμφύσησε την τρέλα της εμψύχωσης της κούκλας. Κι έτσι ήδη από το Γυμνάσιο ο νεαρός Τζιμ θα βρεθεί να φτιάχνει τις δικές του μαριονέτες και σύντομα θα τις παρουσίαζε σε θεατράκια αλλά και κοινωνικές εκδηλώσεις, πριν αποκτήσει τη δική του πεντάλεπτη παιδική εκπομπή στον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό! Το Σάββατο το πρωί, στην παιδική ζώνη. Λίγο προτού διαβεί την πύλη του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ για να σπουδάσει σκηνογραφία το 1955, άρχισε να φτιάχνει τα πρώτα μάπετς. Πρώτο των πρώτων δεν θα μπορούσε να είναι φυσικά άλλο από το χνουδωτό alter ego του, τον Κέρμιτ τον Βάτραχο! Τον οποίο κατασκεύασε μάλιστα από ένα παλιό πράσινο παλτό της μητέρας του, με ένα μπαλάκι του πινγκ-πονγκ κομμένο στα δυο για μάτια! Στην αρχή θύμιζε περισσότερο σαύρα παρά βάτραχο, θυμόταν ο Χένσον, αλλά αυτό διορθώθηκε άμεσα. Χειριστής μαριονέτας πια, έπιασε για τα καλά δουλειά με έναν φίλο και σύντομα το δίδυμο θα πάρει μεταγραφή για θυγατρικό κανάλι του δικτύου NBC, για να παρουσιάσει σε πολιτειακό επίπεδο την πεντάλεπτη εκπομπή του με τις κούκλες «Sam and Friends»! Εδώ έκανε την πρώτη του εμφάνιση ο ομιλών βάτραχος αλλά και τα πρωτόλεια των υπόλοιπων μάπετς, που ήταν απλούστατα στον χειρισμό.

Το 1957 μια φίρμα καφέ μαγεύτηκε από τις μαριονέτες του και του ζήτησε ένα διαφημιστικό. Αυτό θα ήταν το πρώτο από τα 179 σποτάκια που θα πρωταγωνιστούσαν οι ανατρεπτικές του μαριονέτες σε διάστημα μάλιστα μόλις τεσσάρων ετών! Κωμικά και χωρίς αναστολές, τα διαφημιστικά του Χένσον ήταν καινοτόμα, καθώς έκαναν όλα τα λάθος πράγματα σε όρους μάρκετινγκ και διαφήμισης!

Τηλεοπτική καριέρα: το «Σουσάμι Άνοιξε»

Το 1958, ο Χένσον τιμήθηκε με Έμι για το «Sam and Friends» και ενθαρρυμένος από τη ζεστή υποδοχή του κοινού, ίδρυσε την εταιρία παραγωγής Jim Henson Company. Πλέον οι μαριονέτες του αυξάνονταν με γρήγορους ρυθμούς και σύντομα η βασική στρατιά των μάπετς θα ήταν πανέτοιμη για νέες περιπέτειες. Όσο για τη λέξη μάπετ (muppet) ήταν δικής του έμπνευσης, από το μπόλιασμα των «puppet» και «marionette». Το πρώτο μάπετ που έγινε δημοφιλές ήταν ο Ραλφ ο Σκύλος, που έπαιξε σε διαφημιστικά και εμφανίστηκε σε πλήθος τηλεοπτικών εκπομπών.

Την ίδια εποχή, γύρω στο 1963 δηλαδή, ο Χένσον άρχισε να πειραματίζεται με το σινεμά, σκαρώνοντας ταινίες μικρού μήκους, όπως το αριστουργηματικό «Time Piece» του 1965 που έφτασε στα Όσκαρ με υποψηφιότητα στα χέρια του! Ταυτοχρόνως, ο θίασος των μάπετς άρχισε να διευρύνεται με κάθε λογής πλάσματα: από ζωάκια και λαχανικά μέχρι και ό,τι άλλο αντικείμενο μπορούσε να σκεφτεί, ο Χένσον έδινε ζωή στα πάντα κάνοντάς τα να ανοίγουν το στόμα τους για να μιλούν ή να τραγουδούν! Τώρα ο Κέρμιτ και η παρέα του εμφανίζονταν τακτικά σε δημοφιλή προγράμματα της αμερικανικής τηλεόρασης, βρίσκοντας τελικά το δικό τους σπίτι στο δίκτυο PBS το 1969. Τα πλάσματα του Χένσον παρουσιάζονταν σε ειδικό τμήμα του «Sesame Street».

Οι μαριονέτες του δεν απευθύνονταν φυσικά μόνο στο παιδικό κοινό, καθώς ο αυτοσαρκασμός, η σάτιρα και το καυστικό χιούμορ στόχευαν εμφανώς σε ενήλικα ακροατήρια. Η επιτυχία του Χένσον ήταν πρωτόγνωρη, το «Σουσάμι Άνοιξε» έγινε ανάρπαστο και ο δημιουργός ήταν τώρα το αγαπημένο παιδί της αμερικανικής τηλεόρασης, όπως φυσικά και οι κλασικοί Έρνι, Μπερτ, Όσκαρ, Γκρόβερ και ο Έλμο πάντα…

Το «Muppet Show»

Κι εκεί που πήγαιναν όλα καλά, ο αεικίνητος Χένσον συνειδητοποιεί ότι δεν ήθελε να κάνει καριέρα στην παιδική τηλεόραση, βάζοντας τον εαυτό του σε μεγάλους μπελάδες! Τώρα ήθελε να φτιάξει ένα σόου με τα μάπετς του που να στοχεύει κυρίως στο ενήλικο κοινό, αν και η στενοκεφαλιά της αμερικανικής τηλεόρασης του έκλεινε συνεχώς την πόρτα. Αποτέλεσμα; Κανένα δίκτυο δεν ήταν διατεθειμένο να ρίξει κεφάλαια σε ένα ενήλικο σόου με μαριονέτες! Ο Χένσον ήθελε όμως να διευρύνει το ηλιακό του κοινό και τίποτα δεν μπορούσε να τον σταματήσει, έστω κι αν αναγκαζόταν να αλλάξει ήπειρο! Όπως και έκανε τελικά, καθώς το μόνο «ναι» που πήρε ήταν από την αγγλική τηλεόραση. Τα υπόλοιπα είναι τηλεοπτική ιστορία: το «Muppet Show» ντεμπουτάρει στην Αγγλία το 1976 και μετρά μέσα σε λίγες εβδομάδες 235 εκατομμύρια τηλεθεατές (σε εβδομαδιαία βάση) σε 100 χώρες του κόσμου! Όσο για τον ίδιο, απέσπασε τρία Γκράμι για τη μοναδική δουλειά του. Πλέον οι μαριονέτες του Χένσον είναι τύποι ανθρώπου αποκαλύπτοντας συμπεριφορές καλύτερα από κάθε ηθοποιό. Εδώ είναι που εμφανίστηκαν οι νέοι χαρακτήρες Μις Πίγκι, Γκόντζο, Σκούτερ και το υπόλοιπο θεότρελο καστ της σειράς, όπως οι αμίμητοι γέροι Στάτλερ και Γουόλντορφ, που υπονόμευαν τη σειρά στο κλείσιμό της (με ατάκες τύπου «Αυτό το σόου έχει εκπαιδευτική αξία», «Ναι, στρέφει τον κόσμο στα βιβλία»!). Ο Κέρμιτ ήταν πάντα ο παρουσιαστής και σύσσωμη η showbiz παρακαλούσε τώρα τον Χένσον για μια γκεστ σταρ εμφάνιση πλάι στα μάπετς του: Λάιζα Μινέλι, Έλτον Τζον, Βίνσεντ Πράις, Στιβ Μάρτιν…

Ο Χένσον, ως αφεντικό της παραγωγής, ήταν συνεσταλμένος και καλοσυνάτος, πάντα πρόθυμος να παρέμβει για να σώσει την παρτίδα. Ο ίδιος χειριζόταν τον Κέρμιτ και τον Ραλφ, τις δύο πρώτες δημιουργίες του, αν και πέρα από τον σκύλο και τον βάτραχο δάνειζε τη φωνή και χάριζε την κίνηση στον Δόκτορ Τιθ, τον Σουηδό Μάγειρα και άλλους. Το δικό του σουρεαλιστικό κουκλοθέατρο έφερε στο προσκήνιο το χιούμορ και την καυστικότητα, αφήνοντας κατά μέρος τους ηθικοπλαστισμούς του παιδικού κουκλοθέατρου. Το «Muppet Show» οδήγησε τον Χένσον στη μεταφορά του σύμπαντός του στο σινεμά και σε επόμενη τηλεοπτική δουλειά («Jim Henson’s Muppet Babies»), που απέσπασε τέσσερα συναπτά Έμι! Ο ίδιος δεν περιόρισε βέβαια την τηλεοπτική του δουλειά αποκλειστικά στα αρχικά μάπετς του, δημιουργώντας προγράμματα με νέους χαρακτήρες στη δεκαετία του 1980, όπως τα «Fraggle Rock», «The Jim Henson Hour» και «Jim Henson’s The Storyteller», καθώς πάντα ανησυχούσε μήπως τυποποιηθεί και αφεθεί στη μανιέρα, που ήταν και ο μεγαλύτερός του εφιάλτης! Ακολούθησαν σωρεία κινηματογραφικών ταινιών, όπως η καινοτόμα «The Dark Crystal» του 1982, που αναμείγνυε μαριονέτες και animatronics, αλλά και ο «Λαβύρινθος» του 1986 σε παραγωγή Τζορτζ Λούκας και με πρωταγωνιστικό δίδυμο τους Ντέβιντ Μπόουι και Τζένιφερ Κόνελι.

Τελευταία χρόνια

Η τελευταία δουλειά του Χένσον ήταν ένα διαδραστικό και τρισδιάστατο σόου με μάπετς στις Ντίσνεϊλαντ Καλιφόρνιας και Φλόριντα, την ίδια ώρα που ο ακούραστος δημιουργός είχε πολλά στα σκαριά και κανείς δεν περίμενε ότι αυτό θα ήταν το κύκνειο άσμα του. Κι όμως, χτυπήθηκε από πνευμονία και άφησε την τελευταία του πνοή στις 16 Μαΐου 1990, σε ηλικία 54 ετών. Η κηδεία του μετατράπηκε σε μουσικοχορευτικό θέαμα με τα θεότρελα πάπετς του, όπως προφανώς θα το ήθελε και ο ίδιος… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr