Τη θεσμική οδό δείχνει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της υπόθεσης των παρακολουθήσεων αλλάζοντας συνολικά το τοπίο με νομοθετικές διατάξεις που προβλέπουν καθολική απαγόρευση εμπορίας και χρήσης κακόβουλων λογισμικών αλλά και ένα νέο περιβάλλον για τις νόμιμες επισυνδέσεις της ΕΥΠ που στόχο έχει να διορθώσει διαχρονικές παθογένειες.
Ο πρωθυπουργός αναγνώρισε από την πρώτη στιγμή τον περασμένο Αύγουστο, όταν δημοσιοποιήθηκε η υπόθεση Ανδρουλάκη, ότι υπάρχουν κενά και απαιτούνται περισσότερα φίλτρα για τα πολιτικά πρόσωπα, εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι ασφάλειας και αυτό πράττει θεσμοθετώντας πλέον 3 δικλείδες ασφαλείας, καθώς θα προηγείται της έγκρισης των δύο εισαγγελέων, η άδεια από τον Πρόεδρο της Βουλής.
Παράλληλα, η κυβέρνηση διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι καμία ελληνική αρχή ασφαλείας δεν διαθέτει και συνεπώς δεν έχει χρησιμοποιήσει κακόβουλα λογισμικά παρακολούθησης, ξεκαθαρίζοντας ότι κανένας κρατικός φορέας στη χώρα δεν είχε οποιαδήποτε σχετική συνδιαλλαγή προμήθειας για αυτού του είδους τα συστήματα. Στη δε μονοθεματική ατζέντα από την αξιωματική αντιπολίτευση το Μέγαρο Μαξίμου δείχνει το δρόμο της Δικαιοσύνης για την πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης και αντιτάσσει το κυβερνητικό έργο το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ ειδικό βάρος γίνεται στη στήριξη των πολιτών από το κύμα της ακρίβειας.
Έτσι, έως τις 22 Νοεμβρίου το σχέδιο νόμου που αναρτήθηκε χθες στο opengov.gr θα είναι σε διαβούλευση προκειμένου να κατατεθούν προτάσεις και να γίνουν οι όποιες αλλαγές καθώς όπως έχει πει ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης η κυβέρνηση είναι ανοιχτή σε ιδέες που θα συμπληρώσουν τα όποια κενά μπορεί να υπάρχουν. Στη συνέχεια, το σχέδιο νόμου θα πάρει τον δρόμο των επιτροπών της Βουλής και αναμένεται να ψηφιστεί περί τα μέσα Δεκεμβρίου.
Το τριπλό φίλτρο, οι λόγοι εθνικής ασφάλειας και η «επικήρυξη» των κακόβουλων λογισμικών
Αν επιχειρήσει κάποιος να κωδικοποιήσει όλα όσα προβλέπονται στο σχέδιο νόμου θα διαπιστώσει ότι περιλαμβάνει τρεις άξονες. Ο πρώτος περιλαμβάνει το πως το γιατί και από ποιους θα αίρεται το απόρρητο των επικοινωνιών, ο δεύτερος την απαγόρευση των κακόβουλων λογισμικών υπό μια αίρεση και ο τρίτος θα αφορά την λειτουργία της ΕΥΠ και την κυβερνοασφάλεια.
Όσον αφορά στην άρση απορρήτου επικοινωνιών, αυτή θα θεωρείται νόμιμη για δυο λόγους:
α) εθνικής ασφάλειας και
β) διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων με απόφαση δικαστικής αρχής.
Στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο προσδιορίζονται οι λόγοι εθνικής ασφάλειας και έχουν να κάνουν με:
α) την προστασία των βασικών λειτουργιών του κράτους και των θεμελιωδών συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου
β) την πρόληψη και την καταστολή δραστηριοτήτων ικανών να επιφέρουν πλήγμα στις συνταγματικές, πολιτικές, οικονομικές ή κοινωνικές δομές της χώρας
γ) την εθνική άμυνα και ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική, την ενεργειακή ασφάλεια, την κυβερνοασφάλεια και την προστασία από άλλες υβριδικές απειλές, την προστασία του νομίσματος και της εθνικής οικονομίας, την προστασία από ανθρωπιστική κρίση, τη δημόσια υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος.
Αίτημα άρσης απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας πλέον θα μπορούν μόνο να ζητήσουν η ΕΥΠ και η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία. Αρχικά θα γίνεται εισήγηση από τον εσωτερικό εισαγγελέα και προστίθεται δεύτερο εισαγγελικό φίλτρο το οποίο προβλέπει ότι η τελική έγκριση θα δίνεται από τον αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Αίτημα άρσης απορρήτου για τα πολιτικά πρόσωπα
Αυτή είναι μια εντελώς νέα ρύθμιση και εδώ μπαίνει μια επιπλέον ασφαλιστική δικλείδα. Για να γίνει άρση του απορρήτου επικοινωνιών ενός πολιτικού προσώπου θα πρέπει να ακολουθούνται τρία βήματα:
α) η διαδικασία θα κινείται μόνο από την ΕΥΠ
β) η σχετική άδεια θα δίνεται από τον εκάστοτε Πρόεδρο της Βουλής πριν από την διπλή εισαγγελική κρίση και
γ) το αίτημα για την άρση να στηρίζεται σε συγκεκριμένα στοιχεία που καθιστούν άμεση και εξαιρετικά πιθανή τη διακινδύνευση της εθνικής ασφάλειας.
Το πρόσωπο το οποίο υπέστη την άρση απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας θα μπορεί να ενημερώνεται εκ των υστέρων υπό την προϋπόθεση ότι δεν διακυβεύεται ο σκοπός για τον οποίο διατάχθηκε η άρση τρία χρόνια από την παύση της.
Την ενημέρωση αποφασίζει τριμελές όργανο που απαρτίζεται από τον αρμόδιο εισαγγελέα, τον διοικητή της ΕΥΠ ή τον διευθυντή της ΔΑΕΕΒ και τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ.
Τέλος, αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η διαχείριση των αρχείων. Το περιεχόμενο της παρακολούθησης, θα διαγράφεται αυτόματα 6 μήνες μετά την παύση της άρσης. Ο φάκελος με το υλικό τεκμηρίωσης θα καταστρέφεται μετά την πάροδο 10 ετών από τη λήξη της άρσης. Προβλέπεται επιπλέον δυνατότητα πλήρους ψηφιοποίησης του αρχείου για εύκολη αναζήτηση και μείζονα ασφάλεια.
Εκτός νόμου τα κακόβουλα λογισμικά
Με το νέο νομοσχέδιο απαγορεύεται η κατοχή, εμπορία, η διάθεση και χρήση απαγορευμένων λογισμικών. Με τις προτεινόμενες διατάξεις επανέρχεται ως είχε το κακούργημα για τη χρήση παράνομων λογισμικών και συσκευών και το πλημμέλημα της εμπορίας και κατοχής με ποινή 1-5 έτη.
Ωστόσο, το δημόσιο θα μπορεί να προμηθεύεται κατασκοπευτικά λογισμικά υπό προϋποθέσεις που θα καθορίζονται με προεδρικό διάταγμα των συναρμόδιων υπουργών, που θα έχει τύχει της προβλεπόμενης επεξεργασίας του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Τι αλλάζει στη διοίκηση της ΕΥΠ
Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, Διοικητής ορίζεται πρόσωπο προερχόμενο από το διπλωματικό σώμα ή απόστρατος ανώτατος αξιωματικός. Υποδιοικητές μπορεί να είναι κάποιοι από τους ανωτέρω και υπάλληλοι και λειτουργοί του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα. Ο αριθμός των υποδιοικητών περιορίζεται από 3 που είναι σήμερα σε 2.
Τέλος, όσον αφορά στη βελτίωση του επιπέδου κυβερνοασφάλειας στη χώρα συστήνεται Επιτροπή Συντονισμού για θέματα Κυβερνοασφάλειας μεταξύ: α) της Γενικής Διεύθυνσης Κυβερνοασφάλειας της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, β) της Διεύθυνσης Κυβερνοάμυνας του ΓΕΕΘΑ, γ) της Διεύθυνσης Κυβερνοχώρου της ΕΥΠ και δ) της Ελληνικής Αστυνομίας.
