Με την παραίτηση από τη θέση της εκπροσώπου της Ελλάδας στο ΔΝΤ η Έλενα Παναρίτη έδωσε τέλος στη μίνι κυβερνητική κρίση που προκλήθηκε τις τελευταίες τρεις ημέρες.

Η κ. Παναρίτη, που ήταν το διάστημα 2009-2011 βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ επί κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, και τους τελευταίους μήνες μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στο Brussels Group, ευχαριστεί στην επιστολή της τον Υπουργό Οικονομικών Γιάννη Βαρουφάκη, και τον Υπουργό Οικονομίας, Ναυτιλίας, και Τουρισμού, Γιώργο Σταθάκη, που την πρότειναν, λέει, για το ΔΝΤ.

Η κ. Παναρίτη με αυτόν τον τρόπο έδωσε τη σολομώντεια λύση που αναζητούσε το Μέγαρο Μαξίμου μετά τη θύελλα αντιδράσεων στο εσωτερικό τόσο της κυβέρνησης όσο και του ΣΥΡΙΖΑ.

Μπορεί από το Μέγαρο Μαξίμου να γινόταν λόγος μέσω διαρροών για συλλογική απόφαση, σε μία προσπάθεια να καλυφθεί ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Βαρουφάκης, ο οποίος στοχοποιήθηκε, αλλά όπως έγινε γνωστό, η κ. Παναρίτη προτάθηκε για τη θέση στο ΔΝΤ από τον αρμόδιο υπουργό Οικονομικών και τον Γιώργο Σταθάκη. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος τάχθηκε κατά της υποψηφιότητάς της, ενώ αποστάσεις ασφαλείας τήρησε σύμφωνα με πληροφορίες ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Γιάννης Δραγασάκης, ο οποίος ψήφισε λευκό.

Διαβάστε την επιστολή παραίτησης της Έλενας Παναρίτη

«Θέλω να ευχαριστήσω τα μέλη της κυβερνητικής επιτροπής αξιολόγησης που με επέλεξαν να εκπροσωπήσω την χώρα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ιδίως τον Υπουργό Οικονομικών κ. Γιάνη Βαρουφάκη και τον Υπουργό Οικονομίας κ. Γιώργο Σταθάκη με τους οποίους συνεργάζομαι αδιάκοπα στο πλαίσιο της μεγάλης διαπραγμάτευσης με δανειστές των οποίων την τακτική γνωρίζω εκ των έσω. Ευχαριστώ επίσης τον Πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα για την υποστήριξή του.

Όμως, καθώς ποτέ δεν ζήτησα αυτή την θέση, και δεδομένου ότι την αποδέχθηκα αποκλειστικά για να βοηθήσω την κυβέρνηση με την εμπειρία μου στον τρόπο λειτουργίας του ΔΝΤ [και αντίστοιχων οργανισμών], μου είναι αδύνατον να δεχθώ τον διορισμό μου εν μέσω των αρνητικών αντιδράσεων από βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.

H χώρα διανύει την πιο δύσκολη περίοδο και για αυτό απαιτείται συστράτευση απέναντι σε σκληρούς δανειστές. Θα συνεχίσω να βοηθώ με όλες μου τις δυνάμεις την υπόθεση της εθνικής διαπραγμάτευσης και να στηρίζω την κυβέρνηση έως ότου η Ελλάδα απελευθερωθεί από τα μνημονιακά της δεσμά».

«Κόκκινο» πανί το… μνημονιακό παρελθόν

Παροικούντες την κυβερνητική… Ιερουσαλήμ σημείωναν ότι οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν εδράζονται στο τεταμένο κλίμα που έχει δημιουργηθεί εντός της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ εξαιτίας των οριακών διαπραγματεύσεων και των υποχωρήσεων που εμφανίζεται έτοιμη να κάνει η κυβέρνηση για την επίτευξη της συμφωνίας με τους δανειστές.

Πολλοί ερμηνεύουν τις αντιδράσεις ως ένα σαφές μήνυμα στο Μέγαρο Μαξίμου, ότι δεν πρέπει να κυβέρνηση να προχωρήσει σε συμβιβασμό πέραν των κόκκινων γραμμών που θα μπορούν να προσδώσουν στην κυβέρνηση και το ΣΥΡΙΖΑ τη «ρετσινιά» των μνημονιακών. Το μνημονιακό παρελθόν της, η συμπόρευσή της με τον Γιώργο Παπανδρέου και η υπερψήφιση του πρώτου μνημονίου, παρά τις όποιες αρχικές αντιπολιτευτικές κορώνες εξάλλου, αποτέλεσαν και την αιχμή του δόρατος των κατηγοριών προς το πρόσωπο της Έλενας Παναρίτη.

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η κ. Παναρίτη έχει αποτελέσει εδώ και καιρό μήλον της έριδος για βουλευτές και αξιωματούχους της κυβέρνησης. Ενδεικτικό είναι το θερμό επεισόδιο που φέρεται να είχε πριν από δύο μήνες με τον Γιώργο Χουλιαράκη, επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας στις Βρυξέλλες, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των εκπροσώπων των δανειστών.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελενα Παναρίτη, «θεσμική οικονομολόγος» όπως η ίδια αναφέρει στο βαρύ βιογραφικό της μαζί με τη θητεία της στην Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, έγινε ευρέως γνωστή όταν ο Γιώργος Παπανδρέου το 2009 την συμπεριέλαβε στην δεύτερη θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ.

«Mε κατάπληξη πληροφορηθήκαμε ότι η Έλενα Παναρίτη ορίστηκε εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ. Κι αυτό παρά το ότι η πολιτεία της βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις αξίες, τις αντιλήψεις και την πολιτική που πρεσβεύει –και με βάση την οποία εξελέγη– ο ΣΥΡΙΖΑ. Μια εξέχoυσα εκπρόσωπος της μνημονιακής πολιτικής δεν μπορεί να εκφράζει τη σημερινή κυβέρνηση. Το ζήτημα δεν είναι συμβολικό, είναι πολιτικό. Είναι μια λάθος απόφαση και ζητάμε την άμεση ανάκλησή της» επισημαίνεται στο κείμενο της επιστολής προς τον πρωθυπουργό για την Έλενα Παναρίτη.

Την επιστολή υπογράφουν οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης και Θανάσης Πετράκος αλλά και οι βουλευτές: Γιώργος Ακριώτης, Λίτσα Πασχαλίδου-Αμανατίδου, Σία Αναγνωστοπούλου, Ελένη Αυλωνίτoυ, Φωτεινή Βάκη, Γιάννα Γαϊτάνη, Στάθης Γιαννακίδης, Έφη Γεωργοπούλου-Σαλτάρη, Κωστής Δερμιτζάκης, Βαγγέλης Διαμαντόπουλος, Ηρώ Διώτη, Ζήσης Ζάννας, Κώστας Ζαχαριάς, Γιάννης Ζερδελής, Μαρία Θελερίτη, Κατερίνα Ιγγλέση, Ηλίας Ιωαννίδης, Αννέτα Καββαδία, Μαρία Κανελλοπούλου, Xρήστος Καραγιαννίδης, Βασιλική Κατριβάνου, Φάνης Κουρεμπές, Bασίλης Κυριακάκης, Δανάη Κωστοπούλου-Τζήκα, Βάσω Λέβα, Νίκος Μανιός, Μάκης Μπαλαούρας, Δημήτρης Μπαξεβανάκης, Ευγενία Ουζουνίδου, Θανάσης Σκούμας, Γιάννης Σταθάς, Ελένη Σταματάκη, Αφροδίτη Σταμπουλή, Ελένη Σωτηρίου, Αλεξάνδρα Τσανάκα, Δέσποινα Χαραλαμπίδου, Βασίλης Χατζηλάμπρου, Έλενα Ψαρρέα, Γιώργος Ψυχογιός.

Πρώτη ανοιχτή διαφωνία Τσίπρα – Παππά

Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι πέραν των αντιδράσεων αυτών, ηχηρές διαφοροποιήσεις σημειώθηκαν από το στενό περιβάλλον του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα.

Ενδεικτικές είναι οι περιπτώσεις του υπουργού Επικρατείας, Νίκου Παππά και του σκληρού «κομματικού» κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκου Φίλη. Ο Νίκος Παππάς συμφώνησε μέσω retweet με τον Δημήτρη Παπαδημούλη, ο οποίος κάλεσε την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό να την επανεξετάσουν.

«Δεν συμφωνώ με την επιλογή της κ Παναρίτη για την εκπροσώπηση μας στο ΔΝΤ. Ζητώ από την Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό να την επανεξετάσουν», έγραψε στο twitter.

Τη διαφωνία του εξέφρασε και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Φίλης. «Η επιλογή Παναρίτη για το ΔΝΤ είναι ακατονόητη και προσβάλλει την κοινωνία. Πρόκειται για πρόσωπο που συμβολίζει το παρελθόν του μνημονίου. Δικαιολογημένα έχει προκαλέσει προβληματισμό στην Κ.Ο. Η απόφαση πρέπει να ληφθεί όχι από ένα πρόσωπο, αλλά από τα αρμόδια συλλογικά κυβερνητικά όργανα», έγραψε στη σελίδα του στο facebook ο κ. Φίλης.

Οι αντιδράσεις των Παππά, Παπαδημούλη και Νίκου Φίλη ουσιαστικά προανήγγειλαν το… άδοξο τέλος στην πορεία της Έλενας Παναρίτη προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τη θέση της εκπροσώπου της Ελλάδας.

Όταν η Αυγή έλεγε την Παναρίτη «αρπακτικό»

Η Έλενα Παναρίτη το 1991 εργάστηκε στο Περού ως απεσταλμένη της Παγκόσμιας Τράπεζας, αφού πρώτα είχε συνεργαστεί από το ίδιο πόστο με τα καθεστώτα των Φιλιππίνων, της Βραζιλίας και της Βενεζουέλας, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80. Το 1992, έγινε πραξικόπημα στο Περού από τον τότε πρόεδρο Φουτζιμόρι, ο οποίος το 2000 εγκατέλειψε την εξουσία και το Περού, καταδικασμένος σε πολυετή φυλάκιση για υπεξαίρεση χρήματος και μαζικές δολοφονίες.

Κατά την περίοδο της δικτατορίας Φουτζιμόρι, η κ. Παναρίτη συνεργαζόταν με το καθεστώς προωθώντας τη «μεταρρύθμιση της αγοράς ακινήτων και τις στρατηγικές της ιδιωτικοποίησης».

Λίγο μετά την εξασφάλιση της προνομιακής θέσης του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, η Αυγή είχε δημοσιοποιήσει ένα άκρως ενδιαφέρον άρθρο για την Έλενα Παναρίτη  με τον τίτλο « Η κατάρα των καλών προθέσεων», στο οποίο έμπαινε στο μικροσκόπιο η παρουσία της στο Περού και κατέληγε «το ερώτημα για την κυρία Παναρίτη παραμένει: Είναι ένας επικίνδυνος αδαής ιδεολόγος ή ένα καλά κρυμμένο αρπακτικό;».

Ολόκληρο το άρθρο που δημοσίευσε στις 22 Σεπτεμβρίου 2009 η Αυγή:

«Όταν ο κ. Παπαδήμος αρνήθηκε την πρόταση του ΠΑΣΟΚ, η αγορά άρχισε να ανησυχεί. Γι’ αυτό και γρήγορα κυκλοφόρησε το όνομα της Έλενας Παναρίτη, που είχε δουλέψει για τη Διεθνή Τράπεζα και κατέχει τη 2η θέση στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Διεθνής Τράπεζα είναι οι δύο θεσμοί που, στον αναπτυσσόμενο κόσμο, θεωρούνται ελαφρώς πιο ευπρόσδεκτοι από το τέρας της αποκαλύψεως. Οι πολιτικές που πρότειναν και επέβαλαν οδήγησαν αποδεδειγμένα την Αργεντινή στην απόλυτη οικονομική καταστροφή και τη ΝΑ Ασία στη μεγάλη κρίση του 1997. Δεν είναι τυχαίο πως, μετά το 2000, οι περισσότερες χώρες φρόντισαν να απεμπλακούν και από τους δύο. Μέχρι το 2007 οι μοναδικοί μεγάλοι οφειλέτες του ΔΝΤ ήταν η Τουρκία και το Πακιστάν, χώρες στρατηγικά συνδεδεμένες με τις ΗΠΑ.

Το παράδειγμα του Περού

Αλλά, για να μην είμαστε άδικοι με την κυρία Παναρίτη, ακολουθήσαμε το σημείο εκείνο του βιογραφικού της που η ίδια δείχνει να προτιμά. Τη δημιουργία κτηματολογίου και επίσημων τίτλων ιδιοκτησίας στο Περού επί προεδρίας Φουτζιμόρι, δηλαδή στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η ιδέα προτάθηκε κυρίως από τον οικονομολόγο Ντε Σότο και έλεγε ότι οι φτωχοί που δεν διέθεταν τίτλους ιδιοκτησίας στη γη τους δεν μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε πιστώσεις από τις τράπεζες και αναγκάζονταν να δανείζονται με υπέρογκα επιτόκια από μη τραπεζικούς τοκογλύφους. Με το να δημιουργήσεις τίτλους ιδιοκτησίας, έλεγε ο Ντε Σότο, θα μετατρέψεις την περιουσία των φτωχών σε εμπορευματικό αγαθό το οποίο θα αξιοποιήσουν.

Και σε αυτό το κομβικό σημείο θα πρέπει να κάνουμε δύο υποθέσεις. Η μία λέει πως η κυρία Παναρίτη πιστεύει ειλικρινά πως το μέτρο αυτό βοηθά στην καταπολέμηση της φτώχειας, όπως ισχυρίζεται και ο τίτλος της στην παγκόσμια τράπεζα. Η άλλη λέει πως γνωρίζει ότι η υπόθεση Ντε Σότο ήταν μια όμορφα διατυπωμένη πρόταση, προκειμένου οι τράπεζες να βάλουν χέρι σε μια τεράστια περιούσια που δεν μπορούσαν να αποτιμήσουν με εμπορευματικούς όρους.

Γνωρίζουμε από τον 19ο αιώνα πως η εισαγωγή εμπορευματικών πρακτικών σε κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν τον κατάλληλο εμπορικό πνεύμα οδηγεί με σιγουριά στην καταστροφή αυτών των ανθρώπων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας πρακτικής ήταν η εξαθλίωση των εργατών/πρώην χωρικών στην Αγγλία του 1850, εξαθλίωση που έκανε εντύπωση ακόμη και στους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Το ίδιο συνέβη και στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα και μάλιστα έχουμε από τότε νόμους που προστατεύουν τους δανειολήπτες από αρπακτικές τραπεζικές τακτικές. Ας μην επεκταθούμε παρακάτω, για όποιον έχει αμφιβολίες η βιβλιογραφία είναι βαριά και γεμάτη παρόμοια παραδείγματα.

Όταν δίνεις ενέχυρα δάνεια σε φτωχούς και όχι ιδιαίτερα μορφωμένους ανθρώπους που δεν μπορούν να τα διαχειριστούν, το αποτέλεσμα είναι πρακτικά ντετερμινιστικό. Οι τράπεζες θα αρπάξουν τις ιδιοκτησίες των φτωχών και οι φτωχοί θα γίνουν ακόμη φτωχότεροι, δημιουργώντας αυτή την ιδιότυπη νέα φεουδαρχία που μας οδηγεί ο νεο-φιλελευθερισμός, των ελάχιστων υπερ-πλούσιων, ανάμεσα σε μια θάλασσα φτωχών.

Θα αναρωτηθήκατε τι έγινε στο Περού μετά τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες επιμελήθηκε η κυρία Παναρίτη; Παρά, λοιπόν, την καλή πρόθεση του κ. Ντε Σότο, η δημιουργία τίτλων ιδιοκτησίας δεν ήταν ο καθοριστικός παράγοντας προκειμένου οι φτωχοί να πάρουν δάνεια. Η πρόσβαση των φτωχών σε πιστώσεις αυξήθηκε μεν από το 17% το 1994 στο 37% το 1997, αλλά έπεσε ξανά στο 19% μέχρι το 2000.

Ο λόγος που οι φτωχοί σταμάτησαν να έχουν πρόσβαση σε πιστώσεις παρά του τίτλους ιδιοκτησίας, ήταν το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που υλοποιήθηκε την ίδια εποχή με την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών και άλλων δημόσιων οργανισμών που προσέφεραν πιστώσεις στους φτωχούς. Οι ιδιωτικές τράπεζες θεωρούσαν ασύμφορη την παροχή δανείων έστω και με τους νέους τίτλους ιδιοκτησίας.

Χωρίς να έχω πολλά παραπάνω στοιχεία μέχρι στιγμής, οι φτωχοί του Περού, φαίνεται να σώθηκαν από την ίδια τους τη φτώχεια. Οι τράπεζες τις περισσότερες φορές δεν θεώρησαν πως η αξία του σπιτιού ή του χωραφιού που θα έμπαινε ενέχυρο, ήταν αρκετή για να δικαιολογήσει το ρίσκο και τα έξοδα της διεκδίκησής του σε πιθανή χρεοκοπία του οφειλέτη.

Παρόλα αυτά το ερώτημα για την κυρία Παναρίτη παραμένει: Είναι ένας επικίνδυνος αδαής ιδεολόγος ή ένα καλά κρυμμένο αρπακτικό;».