Σχεδόν τα πάντα αλλάζουν γύρω από τις διαδικασίες ανακύκλωσης στην Ελλάδα. Αυτό προκύπτει από την παρουσίαση των πέντε μεγάλων τομών του νέου νομοσχεδίου για την ανακύκλωση, την οποία πραγματοποίησαν σήμερα (04/11) ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, και ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Μανώλης Γραφάκος.
Κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου, που από την Παρασκευή (06/11) τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, ο κ. Χατζηδάκης τόνισε ότι «πρόκειται για μία τομή, με την οποία η Ελλάδα επιχειρεί να καλύψει το χαμένο έδαφος δεκαετιών στη διαχείριση αποβλήτων». Υπογράμμισε δε, ότι «στόχος είναι η ανακύκλωση να γίνει μέρος της καθημερινότητας όλων των Ελλήνων, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης».
Μάλιστα, σε σχετική ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Χατζηδάκης τόνισε, ότι με το εν λόγω νομοσχέδιο, «το κέρδος για την Ελλάδα είναι ότι η χώρα θα αλλάξει περιβαλλοντικά, με σημαντικό όφελος για την εικόνα της χώρας μας διεθνώς».
Όπως τόνισε απ’ την πλευρά του ο κ. Γραφάκος, «πρόκειται για ένα νομοσχέδιο με πολλές καινοτομίες με το οποίο ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι πολύ σημαντικός» και πρόσθεσε ότι «ένας συνειδητοποιημένος πολίτης θα παρατηρήσει οικονομία στην τσέπη του».
Ειδικότερα, με το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση:
- Τα απόβλητα συσκευασιών θα συλλέγονται πλέον χωριστά (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί).
- Δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη για όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο (εισάγεται, δηλαδή, η ευρωπαϊκή αρχή «πληρώνω όσο πετάω»).
- Επιβάλλονται υψηλότερα τέλη ταφής στους δήμους που οδηγούν τα απόβλητά τους στην ταφή, με στόχο να αλλάξει αυτή η πρακτική.
- Όλα τα νέα κτίρια θα διαθέτουν χώρο συλλογής αποβλήτων για 4 χωριστά ρεύματα.
- Μεταφέρονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται από την ΕΕ στους δήμους και τις επιχειρήσεις που τα προκαλούν, απαλλάσσοντας από το σχετικό βάρος τους φορολογούμενους.
Τα Βασικά Σημεία του Νομοσχεδίου
Κατά τη διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου, ο κ. Χατζηδάκης έκανε γνωστό ότι από την 1.1.2021 εφαρμόζεται το τέλος ταφής για όλα τα απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή, με ποσό 15 ευρώ ανά τόνο, κλιμακούμενο ετησίως κατά 5 ευρώ και έως τα 35 ευρώ, το 2025.
Πρακτικά θεσπίζεται τέλος ταφής για επιπλέον κατηγορίες αποβλήτων, όπως τα ανεπεξέργαστα, καθώς και τα υπολείμματα από τις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, βιοαποβλήτων και κέντρων διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, ΚΔΑΥ) που αναπτύσσονται ανά την επικράτεια.
Όπως είπε ο υπουργός, το τέλος ταφής θα καταβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο, προκειμένου να διατίθεται κατά 50% σε δήμους με σκοπό να ενισχύσουν την πρόληψη, τη χωριστή συλλογή και τελικώς την ανακύκλωση, κατά 40% στους δήμους ως ανταμοιβή για τις υψηλές επιδόσεις χωριστής συλλογής – ανακύκλωσης, κατά 10% για τη χρηματοδότηση έρευνας και τεχνολογίας στον τομέα της ανακύκλωσης και ευρύτερα της σύγχρονης διαχείρισης των αποβλήτων.
Επιπλέον, τίθεται άμεσα σε εφαρμογή το σύστημα «Πληρώνω όσο Πετάω» ή «Κερδίζω όσο Διαχωρίζω». Όπως εξήγησε ο κ. Χατζηδάκης, θεσπίζεται ουσιαστικά το πλαίσιο με το οποίο οι δήμοι θα μπορούν να διαμορφώνουν τα δημοτικά τους τέλη, ανάλογα με πόσα απόβλητα παράγει ο κάθε δημότης, αλλά και ανάλογα με πόσα από αυτά ανακυκλώνει -και όχι βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου του όπως ίσχυε μέχρι σήμερα.
Όπως είπε ο υπουργός ΠΕΝ, επίσης, από τον Ιούλιο του 2022 ξεκινά η μετακύλιση προστίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης -που επιβάλλονται κάθε χρόνο στη χώρα μας- στους ΟΤΑ και τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη διαχείριση των στερεών ή υγρών αποβλήτων.
Τίθεται, τέλος, στην ανομία και το καθεστώς να πληρώνουν οι φορολογούμενοι πολίτες για τις παράνομες πρακτικές ορισμένων αναφορικά με την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων σε χωματερές, την ελλιπή διαχείριση των υγρών αποβλήτων (λυμάτων), τη μη διαχείριση των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων.
Σημαντικό μέτρο του νομοσχεδίου είναι ότι από τον Ιανουάριο του 2023 θεσπίζεται σύστημα επιστροφής χρημάτων στον πολίτη, για τις φιάλες αλουμινίου.
Αντίστοιχα με ό,τι θεσπίσθηκε με τα πλαστικά μπουκάλια, οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα αλουμινένια μπουκάλια τους, θα ανταμείβονται για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Το μέτρο αυτό ήδη εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, η Νορβηγία, η Σουηδία κ.λπ.
Σύμφωνα πάντα με τον κ. Χατζηδάκη, με το νομοσχέδιο, προάγεται η επαναχρησιμοποίηση, ως ένα από τα βασικά μέτρα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων. Οι πολίτες θα μπορούν να εξυπηρετούνται σε δικά τους επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη φαγητού και ποτού και μάλιστα με έκπτωση. Ειδικότερα, από τον Ιανουάριο του 2022, οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και εστίασης υποχρεούνται:
- Να εξυπηρετούν τον καταναλωτή που φέρνει δική του επαναχρησιμοποιούμενη συσκευασία.
- Να κάνουν έκπτωση όταν πωλούν προϊόντα σε επαναχρησιμοποιήσιμη συσκευασία του καταναλωτή.
- Να ενημερώνουν με οποιονδήποτε τρόπο τους καταναλωτές γι’ αυτήν την έκπτωση.
Μάλιστα από τον Ιανουάριο του 2025 θεσπίζεται υποχρέωση για ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο 30% στις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, με στόχο να γίνουν πιο οικολογικές, αλλά και να ενισχυθεί η αγορά ανακυκλώσιμων υλικών στην Ελλάδα, ενώ δύο χρόνια νωρίτερα εφαρμόζεται το ίδιο μέτρο στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.
Χωριστή συλλογή αποβλήτων συσκευασίας
Σε όλες τις νέες οικοδομές, με την έναρξη ισχύος του νόμου, θεσπίζεται η απευθείας υποχρέωση τεσσάρων χωριστών ρευμάτων συλλογής αστικών αποβλήτων (μέταλλο, χαρτί, πλαστικό, γυαλί).
Όπως τόνισε ο κ. Χατζηδάκης, σε κάθε νέο κτίριο θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο κατάλληλος χώρος για τη συλλογή 4 ρευμάτων αποβλήτων (π.χ. σε ισόγεια, αυλές, πιλοτές, εύκολα προσβάσιμα υπόγεια).
Έτσι, θα διευκολύνεται η χωριστή συλλογή, η εφαρμογή του «Πληρώνω όσο Πετάω» αλλά και η μείωση των κάδων στον δρόμο.
Επιπλέον, από τον Ιανουάριο του 2022 υποχρεώνονται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε 4 ρεύματα (για πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί) οι εξής: Κινηματογράφοι, θέατρα, συναυλιακοί χώροι, αθλητικές εγκαταστάσεις, εμπορικά και συνεδριακά κέντρα, ξενοδοχεία, εγκαταστάσεις εκπαίδευσης, νοσοκομεία/κλινικές, λιμάνια, κεντρικοί σιδηροδρομικοί σταθμοί, πλοία, τράπεζες, καταστήματα εστίασης.
Επιπλέον, οι Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε διακριτά ρεύματα εντός των κτιρίων τους ή άλλων χώρων και εγκαταστάσεων για τα οποία φέρουν την ευθύνη λειτουργίας.
Θεσπίζεται επίσης η υποχρέωση των δήμων να εφαρμόσουν το προαναφερόμενο το μέτρο σε αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές, βρεφονηπιακούς σταθμούς, άλλες δημοτικές εγκαταστάσεις συνάθροισης κοινού.
Από τον Σεπτέμβριο του 2021, όλα τα σχολεία θα πρέπει να διαθέτουν κάδους για τη χωριστή συλλογή χαρτιού, συσκευασιών, αποβλήτων τροφίμων.
Επίσης, καθιερώνεται η χωριστή συλλογή των επικίνδυνων αποβλήτων στα νοικοκυριά, από είδη καθημερινής χρήσης, όπως τα προϊόντα καθαρισμού (χλωρίνες κ.λπ.), τα βερνίκια, τα χρώματα κ.λπ. Παράλληλα οι δήμοι έως την 31η Δεκεμβρίου 2023 υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων αυτών, είτε στα πράσινα σημεία τους είτε σε οποιονδήποτε άλλο αδειοδοτημένο χώρο, που υποδεικνύει ο οικείος ΦοΔΣΑ.
Ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νέου νομοσχεδίου, από τον Ιανουάριο του 2022, η συνολική ποσότητα των μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων (υπολειμμάτων) από τα ΚΔΑΥ, θα χρησιμοποιείται ως δευτερογενές καύσιμο, το οποίο θα αξιοποιείται ενεργειακά στην ενεργοβόρο βιομηχανία ή/ και σε Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, με τον τρόπο αυτό μειώνονται τα απόβλητα που οδηγούνται σε ταφή και περιορίζεται η εξάρτηση των ενεργοβόρων βιομηχανιών από ρυπογόνα συμβατικά καύσιμα, ενώ ορίζεται ότι το υπουργείο αναλαμβάνει την αρμοδιότητα υλοποίησης των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης.
Εκσυγχρονισμός του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ)
Όπως ανακοίνωσε ο κ. Χατζηδάκης, ο ΕΟΑΝ εκσυγχρονίζεται οργανωτικά και λειτουργικά όπως και τα Συστήματα Ανακύκλωσης που υπάγονται σε αυτόν, καθώς μεταξύ άλλων, ενεργοποιούνται τα εργαλεία για την ενίσχυση του ανθρωπίνου δυναμικού του, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στον αναβαθμισμένο ρόλο του.
Σημειώνεται ότι στόχος του ΥΠΕΝ είναι οι νέες ρυθμίσεις για την ανακύκλωση να είναι νόμος του κράτους εντός του 2020, ενώ το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση ενσωματώνει στην εθνική νομοθεσία τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2018/851, 2018/852 και θεσπίζει επιπλέον μέτρα και κανόνες αποτελώντας ουσιαστικά τον «οδικό χάρτη εφαρμογής» βασικών αρχών του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-230 (ΕΣΔΑ 2020-2030) της χώρας – που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον περασμένο Αύγουστο.
Υπενθυμίζεται τέλος, ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει νομοθετήσει πριν από λίγες εβδομάδες, την απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης με αφετηρία τον Ιούλιο του 2021 και έχει εισαγάγει και εθνικά μέτρα με σειρά κινήτρων για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.
Όπως έγινε γνωστό από το ΥΠΕΝ, με στόχο την ολοκληρωμένη και σύγχρονη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα, το επόμενο διάστημα θα παρουσιαστεί το Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης Αποβλήτων, καθώς και ο Οδικός Χάρτης για την Κυκλική Οικονομία.
