Η πολυτάραχη ιστορία της Νέας Δημοκρατίας μέσα από τα 12 συνέδριά της

Στις πρώτες μεταπολιτευτικές εθνικές εκλογές του 1974 και στις αμέσως επόμενες του 1977 η Νέα Δημοκρατία δεν είχε έμβλημα.

Στα ψηφοδέλτια του κόμματος υπήρχε απλώς και μόνο η φωτογραφία του ιδρυτή της, Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Του Γεώργιου Σαρρή

Έπρεπε να διεξαχθεί το πρώτο τακτικό συνέδριο του 1979 στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικής προκειμένου να υιοθετηθεί ο γνωστός πυρσός, που για την ιστορία αποτελεί πρόταση του δημοσιογράφου και συγγραφέα Τίτου Αθανασιάδη.

Από τότε κύλησε αρκετό νερό στο πολιτικό αυλάκι της φιλελεύθερης παράταξης και ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός συνεδρίων μέχρι να φτάσουμε στο τρέχον 13ο υπό την προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη που ανοίγει τις πύλες του σήμερα στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo, δίπλα στον διεθνή αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» και αναμένεται να διαρκέσει μέχρι την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου Στο διάβα των χρόνων το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο γνώρισε θριάμβους, εσωστρέφειες, διαγκωνισμούς, αποχωρήσεις και επιστροφές με χαρακτηριστικότερη αυτή του Γιώργου Σουφλιά, για τον οποίο ο νεότερος Κώστας Καραμανλής θα πει το 2001 την πολυσυζητημένη φράση «Γιώργο, καλωσόρισες σπίτι σου».

Πάμε λοιπόν να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο και να θυμηθούμε ένα προς ένα τα συνέδρια που διεξήγαμε από τη δημιουργία του μέχρι και σήμερα, το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης.

1ο Συνέδριο

Απρίλιος 1979, Χαλκιδική

Διαβλέποντας ότι το ΠΑΣΟΚ οδεύει προς την εξουσία και στοχεύοντας στην ιδεολογική επιβεβαίωση των αρχών του κόμματός του, ο ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής προχωρά στη διεξαγωγή του πρώτου «γαλάζιου» συνεδρίου, που πραγματοποιείται τον Απρίλιο του 1979 στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής.

Ως κομματική ιδεολογία εισαγάγει τον όρο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός». Προτείνει για έμβλημα τον γνωστό πυρσό, δηλώνει πίστη στην ελεύθερη οικονομία και την απρόσκοπτη δράση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας συμβαδίζει με τις επιταγές της κοινωνικής δικαιοσύνης και αρνείται τη διαλεκτική των άκρων.

Παράλληλα όμως εμφανίζονται εκείνη την εποχή και τα πρώτα σημάδια αμφισβήτησης λειτουργίας του κομματικού μηχανισμού, καθώς κυκλοφορεί προκήρυξη με την υπογραφή «Κίνηση της Βόλβης» που θεωρούσε ότι υπήρχαν σοβαρές στρεβλώσεις. Πίσω από το κείμενο βρίσκονταν νεολαίοι όπως ο 26χρονος τότε Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ο Γιώργος Βλάχος, ο Φίλιππος Ταυρής και ο Κώστας Βουδούρης.

2ο Συνέδριο

Φεβρουάριος 1986, Θεσσαλονίκη

Τα επτά χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι το δεύτερο συνέδριο, η Νέα Δημοκρατία έχει αλλάξει τρεις αρχηγούς.

Ο Καραμανλής έχει γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Γεώργιος Ράλλης και ο Γεώργιος Αβέρωφ που ανέλαβαν στο μεσοδιάστημα την προεδρία δεν καταφέρνουν να ανακόψουν τη δυναμική του ΠΑΣΟΚ και από τον Σεπτέμβριο του 1984 τη θέση του προέδρου κατέχει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης που στις εσωκομματικές εκλογές νίκησε τον Κωστή Στεφανόπουλο (ο οποίος μετά την ήττα του αποχώρησε από την παράταξη μαζί με 9 ακόμη βουλευτές, δημιουργώντας τη ΔΗΑΝΑ).

Ο Μητσοτάκης στο συνέδριο της Θεσσαλονίκης περιγράφει τη Νέα Δημοκρατία ως συνέχεια της προδικτατορικής ΕΡΕ και της Ενώσεως Κέντρου, ενστερνιζόμενος περισσότερο φιλελεύθερες απόψεις. Παράλληλα αξιοποιεί στελέχη της «καραμανλικής» πτέρυγας όπως ο Μιλτιάδης Έβερτ, που διορίζεται επικεφαλής της Οργανωτικής Επιτροπής.

Ο Γεώργιος Ράλλης θα φωνάξει, απευθυνόμενος στους περίπου 1.000 συνέδρους: «Ξυπνήστε, Πλανάστε όσοι από εσάς νομίζεται ότι η αποτυχία της τωρινής κυβέρνησης (σ.σ. του ΠΑΣΟΚ) σημαίνει και πτώση της, και συνεπακόλουθη άνοδο της Ν.Δ. στην εξουσία».

3ο Συνέδριο

Απρίλιος 1994, Χαλκιδική

Πρόεδρος της εκ νέου διασπασμένης Νέας Δημοκρατίας (μετά την αποχώρηση του Αντώνη Σαμαρά που στο μεσοδιάστημα έχει ίδρυση την Πολιτική Άνοιξη και έχει καταφέρει να μπει στη Βουλή) είναι πλέον ο Μιλτιάδης Έβερτ που από το βήμα του 3ου συνεδρίου θα πει: «Υπάρχουν όρια στην ιδεολογία μας.

Από τη μια μεριά είναι ο σοσιαλισμός και από την άλλη ο νεοφιλελευθερισμός», προκαλώντας αναστάτωση στην αίθουσα. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης θα διαφωνήσει ανοικτά με την αντιπολιτευτική τακτική του διαδόχου του, ενώ ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος θα σηκωθεί να φύγει από το χώρο.

Εγκρίνεται από τους 1.300 συνέδρους μια σειρά από αλλαγές στη λειτουργία του κόμματος, ενώ αποφασίζεται ότι κεντρικό σύνθημα του κόμματος θα είναι το: «Εμπρός για μια ειρηνική επανάσταση με αξιοπιστία», που αποτελεί επινόηση του τότε γραμματέα Πολιτικού Σχεδιασμού Κώστα Καραμανλή.

4ο Συνέδριο

Μάρτιος 1997, Αθήνα

Θεωρείται συνέδριο καμπής, καθώς είναι το πρώτο που εκλέγει πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας και δη με διευρυμένη σύνθεση αφού εκτός από βουλευτές-ευρωβουλευτές και αιρετούς των κομματικών οργανώσεων, μετέχουν επίσης όσοι «γαλάζιοι» εξελέγησαν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στα ανώτερα συνδικαλιστικά όργανα.

Ο Κώστας Καραμανλής επικρατεί στον δεύτερο γύρο με 69,16% έναντι 30,84% του συνυποψηφίου του, Γιώργου Σουφλιά (από τον πρώτο γύρο είχαν ήδη αποκλειστεί ο Μιλτιάδης Έβερτ και ο Βύρων Πολύδωρας).

Παράλληλα τίθενται οι βάσεις μιας δημοκρατικότερης λειτουργίας του κόμματος καθώς στο καταστατικό συμπεριλαμβάνεται η υποχρεωτική διεξαγωγή συνεδρίου ανά τριετία, τη δυνατότητα αναβολής του μόλις για ένα χρόνο και το δικαίωμα τυχόν αμφισβήτησης του προέδρου από το 1/3 του συνεδρίου ή από το 50% της Κοινοβουλευτικής Ομάδας.

Από το 1997 και ένθεν, όλα τα συνέδρια πραγματοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας.

5ο Συνέδριο

Μάρτιος 2001, Αθήνα

Το 5ο συνέδριο περνάει στην ιστορία για τη φράση του προέδρου του κόμματος Κώστα Καραμανλή, «Γιώργο καλωσόρισες σπίτι σου», με την οποία χαιρέτισε την επιστροφή του Γιώργου Σουφλιά στο κόμμα. Ο Σαρακατσάνος πολιτικός είχε διαγραφεί το 1998 μαζί με άλλα στελέχη (Στέφανο Μάνο, Ανδρέα Ανδριανόπουλο, Πέτρο Τατούλη, κ.α.), επειδή δεν είχε ακολουθήσει την κομματική γραμμή.

Κατά τα άλλα οι περίπου 3.500 σύνεδροι ψηφίζουν το νέο καταστατικό που μεταξύ άλλων θεσμοθετεί θέση γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής την οποία λίγες ημέρες αργότερα θα καταλάβει κατόπιν σχετικής ψηφοφορίας ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης.

6ο Συνέδριο

Ιούλιος 2004, Αθήνα

Το κόμμα έχει ανέλθει εκ νέου στην εξουσία μόλις 4 μήνες νωρίτερα με ποσοστό 45,36% και το κλίμα που επικρατεί είναι πανηγυρικό.

Ο Καραμανλής είχε συνειδητοποιήσει εγκαίρως ότι για να γίνει πρωθυπουργός θα έπρεπε να κατακτήσει τον χώρο του Κέντρου και συνεχίζει να κινείται στο ίδιο μοτίβο.

«Όλοι μαζί εκφράζουμε τη σύγχρονη αντίληψη του κοινωνικού Κέντρου, μια αντίληψη που δεν έχει σχέση με ξεπερασμένους όρους των τελευταίων δεκαετιών» θα πει ενώπιων των 4.500 συνέδρων. Ο όρος «κοινωνικό κέντρο» αποτελεί ιδέα του Γιώργου Σουφλιά.

Στο πλαίσιο των αλλαγών που αποφασίζονται είναι και αυτή της… χρωματικής παλέτας. Στο λογότυπο της Νέας Δημοκρατίας εκτός από το γαλάζιο, ο γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού Νίκος Καραχάλιος εισάγει και πορτοκαλί πινελιές για να δείχνει πιο σύγχρονο.

7ο Συνέδριο

Ιούλιος 2007, Πειραιάς

Συνέδριο με προεκλογικό άρωμα ήταν αυτό που διεξήχθη το καλοκαίρι του 2007, αφού τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς η χώρα θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές τις οποίες θα ξανακερδίσει η Νέα Δημοκρατία με 41,84% έναντι 38,1% του ΠΑΣΟΚ υπό τον Γιώργο Παπανδρέου.

Κεντρικό σύνθημα του ανώτατου κομματικού οργάνου είναι το «Μαζί πετύχαμε πολλά, μαζί δημιουργούμε το μέλλον», επιδιώκοντας τη συσπείρωση μιας μερίδας ψηφοφόρων που είχαν δυσαρεστηθεί εξαιτίας της υπόθεσης των ομολόγων, των φονικών πυρκαγιών και μιας σειράς ακόμη λαθών του προηγούμενου διαστήματος.

Ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής θα επισημάνει με νόημα πως «ναι, υπάρχουν ακόμη παθογένειες και προβλήματα. Με αυτά παλεύουμε. Ένα- ένα τα ξεπερνάμε…». Δεν παρέλειψε βέβαια να δώσει εκ νέου υποσχέσεις για παροχές, έχοντας στο μυαλό του ότι πολύ σύντομα θα έστηνε κάλπες.

8ο Συνέδριο

Ιούνιος 2010, Αθήνα

Οι πολιτικές εξελίξεις μέχρι τη διεξαγωγή του 8ου συνεδρίου το θέρος του 2010 είναι καταιγιστικές. Τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους η Νέα Δημοκρατία έχει ηττηθεί από το ΠΑΣΟΚ και ο Γιώργος Παπανδρέου έχει γίνει πρωθυπουργός φέρνοντας το πρώτο μνημόνιο στη χώρα. Στο εσωκομματικό μέτωπο έχει μεσολαβήσει ένα έκτακτο συνέδριο για την τροποποίηση του καταστατικού έτσι ώστε να μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος μέσω ανοικτής ψηφοφορίας από τους εκατοντάδες χιλιάδες φίλους του κόμματος.

Αφού εγκρίνεται η αλλαγή, στήνονται εσωκομματικές κάλπες τέλη Νοεμβρίου του 2009 τις οποίες κερδίζει ο Αντώνης Σαμαράς με 50,06% έναντι 39,72% της Ντόρας Μπακογιάννη και 10,22 του Παναγιώτη Ψωμιάδη.

Στο συνέδριο επικρατούν οι ιδέες του κοινωνικού φιλελευθερισμού, η Κεντρική Επιτροπή μετατρέπεται σε Πολιτική Επιτροπή και το Εκτελεστικό Γραφείο σε Πολιτικό. Ο πρόεδρός της θα υποσχεθεί «τέρμα στην εσωστρέφεια, στα φέουδα, στα βιλαέτια, στους προσωπικούς μηχανισμούς και τα παλαιοκομματικά παιχνίδια».

9ο Συνέδριο

Ιούνιος 2013, Αθήνα

Το 9ο συνέδριο διεξήχθη μεσούσης της μνημονιακής λαίλαπας, με κεντρικό σύνθημα «Νέα Δημοκρατία, Νέα Ελλάδα» υπό την κομματική προεδρία του Αντώνη Σαμαρά που στο μεσοδιάστημα έχει εκλεγεί και πρωθυπουργός (με τη συνεργασία του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜ.ΑΡ. που έχει αποχωρήσει από τη συγκυβέρνηση μόλις μια βδομάδα πριν το συνέδριο, διαφωνώντας με το «μαύρο» που έπεσε στην ΕΡΤ).

Οι «καραμανλικοί» βουλευτές κρατούν διακριτικά αποστάσεις από τα όσα πρεσβεύει η ηγεσία, οι «μητσοτακικοί» παρίσταται απλώς και μόνο για τυπικούς λόγους στον συνεδριακό χώρο, ενώ οι «σαμαρικοί» προσπαθούν να ελέγξουν όσο γίνεται περισσότερες θέσεις στα κομματικά όργανα και πρωτίστως στην νέα Πολιτική Επιτροπή.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο κ. Σαμαράς αισθάνθηκε λιποθυμική τάση και σταμάτησε προσωρινά, ζητώντας να καθίσει.

Σε ανακοίνωση που εκδόθηκε αργότερα τονιζόταν ότι τον τελευταίο καιρό ταλαιπωρούταν από ιογενή γαστρεντερίτιδα και πως η ίωση σε συνδυασμό με το επιβαρυμένο πρόγραμμα τον οδήγησαν στην αδιαθεσία.

10ο Συνέδριο

Απρίλιος 2016, Αθήνα

Το πρώτο τακτικό συνέδριο υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη είχε ως κεντρικό σύνθημα το «Οξυγόνο για την Ελλάδα».

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του θα επισημάνει πως «αφήνουμε πίσω την κρίση και τα λάθη του χθες, ξεκινώντας να χτίσουμε την Ελλάδα του 2021» εκτιμώντας ότι σύντομα ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα οδηγούσε τη χώρα σε εθνικές εκλογές, κάτι που δεν έγινε.

Επί της διαδικασίας, εγκρίθηκαν με καθολική αποδοχή αρκετές αλλαγές στο καταστατικό της Ν.Δ., όπως για παράδειγμα η εισαγωγή ασυμβίβαστου για κομματικές και κυβερνητικές θέσεις, η απαγόρευση τραπεζικού δανεισμού για την κάλυψη λειτουργικών και εκλογικών δαπανών, η ετήσια διεξαγωγή συνεδρίου και όχι κάθε τρία χρόνια, καθώς επίσης και ο χρονικός προσδιορισμός θητείας του προέδρου, που θα πρέπει να προέρχεται αποκλειστικά από την Κοινοβουλευτική Ομάδα, στα πέντε χρόνια, με έναν αστερίσκο παράτασης εφόσον στη λήξη της εξακολουθεί να είναι πρωθυπουργός.

11ο Συνέδριο

Δεκέμβριος 2017, Αθήνα

Ευελπιστώντας για μια ακόμη φορά ότι οι εθνικές εκλογές θα πραγματοποιούνταν σύντομα, ο αρχηγός του κόμματος της μείζονος αντιπολίτευσης κ. Κυριάκος Μητσοτάκης προσήλθε στο 11ο συνέδριο παρουσιάζοντας αναλυτικά το φιλελεύθερο κυβερνητικό πρόγραμμα του κόμματός του.

Έχοντας ως καλεσμένους στην πρώτη σειρά την πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά και του Ποταμιού Σταύρο Θεοδωράκη, τόνιζε τέτοιες μέρες πέρυσι από το Metropolitan Expo πως «η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα καταρρέει» και ότι «εμείς είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε την Ελλάδα». Παράλληλα υποσχόταν μείωση των φόρων, εξυγίανση του κράτους, προσέλκυση επενδύσεων, και πέρασμα «από την Ελλάδα των επιδομάτων στην Ελλάδα των ευκαιριών».

12ο Συνέδριο

Δεκέμβριος 2018, Αθήνα

Με κεντρικό σύνθημα «Ελλάδα μπορούμε» και έχοντας τον αέρα της επικείμενης εκλογικής νίκης σε εθνικές, περιφερειακές και ευρωπαϊκές εκλογές, το κόμμα διεξήγαγε το 12ο συνέδριο του στο Metropolitan Expo, στον ίδιο χώρο δηλαδή που γίνεται και το φετινό το τριήμερο 14 – 16 Δεκεμβρίου 2018.

Ο πρόεδρος του συνεδρίου Ευάγγελος Μεϊμαράκης είχε επισημάνει μεταξύ άλλων τότε πως «το μήνυμα που θα εκπέμψουμε θα είναι ότι το πρόγραμμά μας, οι αρχές μας, οι αξίες μας, μπορούν να πάνε την Ελλάδα πιο μπροστά και ενωμένοι όλοι με τον Κυριάκο Μητσοτάκη μπροστά θα πάμε προς τη νίκη».

Αίσθηση είχε προκαλέσει εκείνο τον καιρό η ομιλία του συγγραφέα Χρήστου Χωμενίδη που ανεβαίνοντας στο βήμα τόνισε πως «αν κάποιος γνώριζε το οικογενειακό μου παρελθόν θα περίμενε να με δει στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ.

Ποτέ όμως ο επίγονος του “αυριανισμου” δεν θα δεχόταν κάποιον σαν εμένα», εννοώντας τον πρωθυπουργό εκείνη την εποχή Αλέξη Τσίπρα. Ξεκαθάρισε δε, πως «δεν πρόκειται ποτέ να με δείτε να ζήτω κανενός την ψήφο. Δεν είμαι ΝΔ».