Τα μέτρα για τη σταδιακή εναρμόνιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων στη Ζώνη του Ευρώ θα επιφέρουν αναπόφευκτα συμπληρωματικές αλλαγές στο ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Η σταδιακή εναρμόνιση θα αποτελέσει ένα από τα βασικά στοιχεία του γαλλογερμανικού «Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας» το οποίο αναμενόταν να παρουσιαστεί την Παρασκευή το βράδυ στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. Παρότι οι καθοριστικές – και για το συνταξιοδοτικό- αποφάσεις θα ληφθούν στην έκτακτη Σύνοδο του Μαρτίου, οι δεσμεύσεις που θα αναλάβει η Ελλάδα και έναντι του συνταξιοδοτικού της αποτελεί μια από τις βασικές παραμέτρους για τις αποφάσεις των Βρυξελλών που θα κρίνουν τη διαχείριση του ελληνικού χρέους.

Ενιαίες αρχές

Σύμφωνα με την Καθημερινή, εναρμόνιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων σημαίνει ότι η συνταξιοδοτική πολιτική που μέχρι σήμερα καθοριζόταν αποκλειστικά από τα κράτη-μέλη θα διέπεται από ενιαίες, δεσμευτικές, αρχές σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεσμεύσεις που θα ξεπερνούν την ισχύουσα «μέθοδο ανοικτού συντονισμού», η οποία αποδείχτηκε ο προθάλαμος για την εναρμόνιση των συντάξεων. Για τα διάφορα συνταξιοδοτικά συστήματα η νέα δεσμευτική αρχή θα βασιστεί πάνω σε δημογραφικά εργαλεία όπως είναι η «προσαρμογή της εκάστοτε ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής». Μια προσαρμογή που θα οδηγήσει σε αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στο 67ο ή στο 68ο έτος της ηλικίας, ακόμη κι αν η πρόσφατη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα υποτίθεται ότι άφησε ανέπαφο το όριο των 65 ετών για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους, προνοώντας για μια μικρής και αόριστης έκτασης προσαρμογής στο μέλλον.

Η αύξηση των ορίων ηλικίας δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Προδιαγράφηκε μέσα από το κείμενο της Πράσινης Βίβλου που δόθηκε τον περασμένο Ιούλιο στη δημοσιότητα «για επαρκή, βιώσιμα και ασφαλή ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα». Ηδη, στην έκθεση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων που θα τεθεί προς ψήφιση από το Ευρωκοινοβούλιο στην προσεχή Ολομέλεια καταγράφονται τα βασικά σημεία της νέας πολιτικής για τις συντάξεις που θα αποτελέσει πλέον τη Λευκή Βίβλο για τα συνταξιοδοτικά συστήματα. Στο κείμενο που δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα συμπεριελήφθηκαν περισσότερες από τις 21 τροπολογίες που κατέθεσε ο ευρωβουλευτής κ. Κ. Πουπάκης. Ωστόσο, η γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου δεν είναι δεσμευτική και τα όσα προβλέπονται σε αυτό αποτελούν μια εκδοχή που μπορεί να ανατραπεί.

Επικουρικές

Εκτός από την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης που διαπερνά την έκθεση μέσα από τις προτάσεις για αύξηση του εργασιακού βίου και την παροχή κινήτρων για τη διατήρηση στην εργασία των ηλικιωμένων, υπάρχει και μία δεύτερη πτυχή που αναδεικνύει την άρση των εγγυήσεων του Δημοσίου προς τις επικουρικές συντάξεις. Προοπτική η οποία θα γίνει πλήρως κατανοητή και στην Ελλάδα μετά και τη δέσμευση που έχει αναλάβει το Εργασίας προς την τρόικα για νομοθετική ρύθμιση επί των επικουρικών τον προσεχή Οκτώβριο. Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση της Επιτροπής που θα υποβληθεί στο Ευρωκοινοβούλιο στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για τη Λευκή Βίβλο, δεν αμφισβητεί τη διατήρηση του πρώτου πυλώνα (σύνταξη με δημόσια χρηματοδότηση βάσει του αναδιανεμητικού συστήματος). Ωστόσο, προτάσσει την ανάγκη μιας σαφούς διαχωριστικής γραμμής του πρώτου από τον δεύτερο πυλώνα (επικουρικές) ιδιαίτερα σε χώρες (όπως η Ελλάδα) όπου συνήθως επικαλύπτονται. «Σε επίπεδο χωρών της Ε. Ε. μια ισχυρή μέθοδος ανοικτού συντονισμού πρέπει να διασφαλίζει ότι οι υποχρεώσεις του πρώτου πυλώνα στηρίζονται σε βιώσιμες και επαρκείς πηγές, ενώ του δεύτερου πυλώνα πρέπει να προσαρμόζονται πλήρως στην ανάπτυξη του ρόλου των δύο πλευρών της επιχείρησης. Σε ό, τι αφορά τον τρίτο πυλώνα, πρέπει να ρυθμιστεί καλύτερα η φερεγγυότητα των pension funds» αναφέρει η έκθεση.

Η Λευκή Βίβλος για τις συντάξεις θα δημιουργήσει το υπόβαθρο για ένα δραστικό περιορισμό παροχών στον τομέα της επικουρικής σύνταξης και των εφάπαξ καταβολών. Στην Ελλάδα οι αλλαγές αυτές θα προσδιοριστούν μετά την εκπόνηση των αναλογιστικών μελετών για τις επικουρικές συντάξεις. Ο στόχος είναι, μετά την 1.1.2012 να μην υπάρχει επικουρική σύνταξη που θα αναλογεί πάνω από το 20% του συνολικού ποσού των συντάξεων.

Δημογραφικές αλλαγές

Στην πρόσφατη έκθεση για τις συντάξεις της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων περιγράφονται ως εξής οι δημογραφικές αλλαγές που θα επηρεάσουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης:

– Το προσδόκιμο ζωής θα αυξηθεί για τους άνδρες από το 76ο έτος το 2008 στο 84ο το 2060 και για τις γυναίκες από το 82ο στο 89ο έτος.

– Το 2010 η μέση ηλικία αποχώρησης από την εργασία στην Ε. Ε. είναι το 61ο έτος και 4 μήνες.

– Η αναλογία του αριθμού των ατόμων άνω των 65 ετών προς τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας θα διπλασιαστεί από 25,4% το 2008 στο 53,5% το 2060.

– Το ποσοστό των απασχολουμένων ηλικίας 15-64 ετών θα αυξηθεί από το 70,6% το 2007 στο 74,1% το 2060.

– Ο δείκτης γεννήσεων θα παραμείνει χαμηλός στο 1,6%.

– Στο χρονικό διάστημα 2007-2020, ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας θα αυξάνεται με ρυθμό 3,7% εξαιτίας του αυξανόμενου ποσοστού των γυναικών στην αγορά εργασίας. Μετά το 2020 ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας θα μειωθεί κατά 13,6%.

– Το 2008 αναλογούσαν 4 εν ενεργεία απασχολούμενοι για κάθε συνταξιούχο. Το 2020 η αναλογία θα αυξηθεί σε 5 προς 1, αλλά το 2060 θα μειωθεί σε 2 προς 1.