Οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν ενεργοποιηθεί ξεκάθαρα μετά και τις προχθεσινές συνομιλίες μεταξύ του έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και του τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που πραγματοποιήθηκαν στη Νέα Υόρκη, με στόχο την προώθηση θετικών εξελίξεων στην επίλυση ζητημάτων που ταλανίζουν τις δύο χώρες. Αυτή είναι η εκτίμηση που υπάρχει στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, αξιολογώντας τα όσα διημείφθησαν στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Τα βήματα που ακολουθούν οι δύο πλευρές κινούνται πλέον γύρω από την αναζήτηση κοινών σημείων επαφής σε καίρια ζητήματα, όπως η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), οι μεταναστευτικές ροές και το Κυπριακό.

Επίσπευση της επίσκεψης Φιντάν

Οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, βρίσκονται ήδη σε ανοιχτή γραμμή συνεννόησης, αναλαμβάνοντας τη διαχείριση δύο κομβικών θεμάτων: Από τη μία πλευρά, διερευνούν αν τους επόμενους μήνες διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες για την έναρξη σοβαρών διαπραγματεύσεων που αφορούν την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Από την άλλη, σχεδιάζουν τη θεματολογία που θα τεθεί επί τάπητος στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, το οποίο προγραμματίζεται να διεξαχθεί στην Άγκυρα, πιθανότατα στις αρχές του 2025.

Η επικείμενη επίσκεψη του τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αναμένεται να επισπευσθεί και να λάβει χώρα τον Νοέμβριο, αποτελώντας κομβικό σημείο για την επανεκκίνηση του διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης, θα γίνει προσπάθεια να εντοπιστούν τα βασικά σημεία σύγκλισης που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις γύρω από τα ευαίσθητα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Οι δύο πλευρές θα προσπαθήσουν επίσης να επιτύχουν ένα πρώτο πλαίσιο κοινής κατανόησης για τα θαλάσσια σύνορα, που για χρόνια αποτελούν πηγή εντάσεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Ελλάδα βλέπει ένα «παράθυρο ευκαιρίας» όσον αφορά την επίλυση των διαφορών γύρω από τις θαλάσσιες ζώνες. Στο ίδιο πλαίσιο, εξέφρασε την αισιοδοξία του για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ειδικά μετά τη διακήρυξη των Αθηνών, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την επανεκκίνηση των διπλωματικών διαπραγματεύσεων.

Νέα δυναμική στο μεταναστευτικό

Παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις για τις θαλάσσιες ζώνες, ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα για την Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο είναι το μεταναστευτικό. Οι δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, και ιδιαίτερα στον Λίβανο, έχουν επιτείνει την πίεση προς την Ευρώπη για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Μετά το πρόσφατο ελληνοτουρκικό ραντεβού κορυφής, άνοιξε επίσημα δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Μετανάστευσης και του τουρκικού υπουργείου Εσωτερικών.

Η Αθήνα έχει θέσει ως προτεραιότητα τη σύγκληση άμεσης συνάντησης μεταξύ του υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Νίκου Παναγιωτόπουλου, και του τούρκου ομολόγου του, Αλί Γερλίκαγια. Η συνάντηση αυτή, που πιθανόν να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, έχει στόχο να βρεθούν λύσεις στον συντονισμό των ενεργειών των δύο χωρών για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Η συνάντηση είχε προγραμματιστεί να γίνει νωρίτερα, αλλά αναβλήθηκε από τουρκικής πλευράς.

Η ελληνική στάση για τις εξελίξεις σε Μέση Ανατολή και Λίβανο

Το μεταναστευτικό ζήτημα συνδέεται άμεσα με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, και ειδικότερα στον Λίβανο. Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια των επαφών του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, εξέφρασε την υποστήριξή του στην πρόταση για εκεχειρία 21 ημερών στον Λίβανο, η οποία θεωρείται κρίσιμη για την αποφυγή κλιμάκωσης των εντάσεων στην περιοχή. Επίσης, τόνισε την ανάγκη για αποκλιμάκωση των συγκρούσεων, υπογραμμίζοντας ότι η σταθερότητα στον Λίβανο είναι κρίσιμη για τη γενικότερη ειρήνη στη Μέση Ανατολή.

Από το ίδιο βήμα, ο έλληνας πρωθυπουργός απηύθυνε κάλεσμα για αυτοσυγκράτηση προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, προκειμένου να αποφευχθεί η αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής. Σχετικά με την ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, συζήτησε για εναλλακτικές οδούς με τους ομολόγους του από την Κύπρο και την Ιορδανία. Οι τρεις χώρες συμφώνησαν να διερευνήσουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους παροχής ανθρωπιστικής στήριξης στον πληθυσμό της περιοχής, καθώς αναμένεται τριμερής συνάντηση στην Κύπρο στις 11 Νοεμβρίου.

Κυπριακό: Ξεκάθαρες θέσεις και σταθερή στήριξη

Όσον αφορά το Κυπριακό, η Ελλάδα παραμένει σταθερή στη θέση της υπέρ μιας λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία θα βασίζεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο κύπριος πρόεδρος, Νίκος Χριστοδουλίδης, έχει εκφράσει την ετοιμότητά του να επιστρέψει άμεσα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με στόχο την επίτευξη μιας συνολικής λύσης.

Κατά τη διάρκεια των επαφών του με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε την ανάγκη για αποκατάσταση της νομιμότητας στην Κύπρο, αναφερόμενος στην παράνομη τουρκική κατοχή του βόρειου τμήματος της νήσου. Η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στην εξεύρεση μιας λύσης που θα διασφαλίζει μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα για την Κύπρο, όπως ορίζουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Δυτικά Βαλκάνια: Σταθερή στήριξη με προϋποθέσεις

Όσον αφορά τα Δυτικά Βαλκάνια, η Ελλάδα συνεχίζει να στηρίζει την ένταξη των χωρών της περιοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, η υποστήριξη αυτή συνοδεύεται από σαφείς όρους, όπως ο σεβασμός στο κράτος δικαίου, οι σχέσεις καλής γειτονίας και η τήρηση των διεθνών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η ευρωπαϊκή προοπτική των Βαλκανικών χωρών είναι σημαντική για τη σταθερότητα στην περιοχή, αλλά η Αθήνα τονίζει πως η πρόοδος πρέπει να γίνεται με όρους που διασφαλίζουν την ειρήνη και τη συνεργασία.

Με τις τρέχουσες εξελίξεις, η Ελλάδα επιχειρεί να διαμορφώσει μια συνεκτική στρατηγική που θα ενισχύσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, ενώ ταυτόχρονα προωθεί τη διπλωματική επίλυση χρόνιων διαφορών με την Τουρκία.