«Οι πρωτοφανείς καταστροφές από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία τον περασμένο Σεπτέμβριο πρέπει να μας κάνουν να αλλάξουμε το πώς συζητάμε και σχεδιάζουμε σχετικά με το νερό», αναφέρει ο Πέτρος Κόκκαλης σε δήλωσή του με αφορμή την παγκόσμια ημέρα νερού.
Πιο συγκεκριμένα ο γραμματέας και ευρωβουλευτής του «ΚΟΣΜΟΥ» αναφέρει: «Το νερό δεν έρχεται από τη βρύση.
Οι πρωτοφανείς καταστροφές από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία τον περασμένο Σεπτέμβριο πρέπει να μας κάνουν να αλλάξουμε το πώς συζητάμε και σχεδιάζουμε σχετικά με το νερό.
Η κλιματική αλλαγή θα εκδηλώνεται κυρίως με αλλαγές στον κύκλο του νερού: πόσο νερό θα πέφτει, πού, πότε, με τι ένταση, με τι ποσότητα. Θα έχουμε όλο και εντονότερα και συχνότερα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα. Κυρίως, όμως, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε αυξανόμενες λειψυδρίες, ακόμα και μέγα ξηρασίες, πολύ πιο επιτακτικά από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες.
Κι όμως, διαχρονικά ο δημόσιος διάλογος και οι εθνικοί σχεδιασμοί δεν ανταποκρίνονται σε αυτήν την επιτακτικότητα. Πριν από μόλις λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή ακόμα δεν έχουμε ολοκληρώσει ούτε την αναθεώρηση των σχεδίων διαχείρισης των λεκανών απορροής, ούτε των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να περάσουμε από μια «εργολαβική» νοοτροπία σε έναν διεπιστημονικό, διατομεακό και πολυλειτουργικό σχεδιασμό με προτεραιότητα στις λύσεις βασισμένες στη φύση, στην αποκατάσταση φυσικής ροής και των πλημμυρικών πεδίων, τη μετεγκατάσταση υποδομών όπου αυτό είναι απαραίτητο.
Και ιδιαίτερα, απουσιάζει η συζήτηση για την περιβαλλοντική σημασία του νερού. Από τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες των υγροτόπων, ποταμών, λιμνών, υδροφορέων, μέχρι και μεταφορά ιζήματος, από και σε παράκτιες ζώνες. Σε ό,τι αφορά την ποτάμια βιοποικιλότητα, ίσως η μεγαλύτερη απειλή είναι η κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών. Ο ΚΟΣΜΟΣ συντάσσεται και με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις της Ευρώπης που ζητούν σταμάτημα των νέων υδροηλεκτρικών έργων, ιδίως εκείνων που σχεδιάζονται στα μικρά και λίγα ελεύθερα ποτάμια που έχουν απομείνει, κυρίως στη γειτονιά μας, στα Βαλκάνια. Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, το Μαυροβούνιο και η Ομοσπονδία της Βοσνίας Ερζεγοβίνης έχουν ήδη απαγορεύσει την κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών. Δεν υπάρχει λόγος να καταστρέψουμε 50-100 μικρά ποτάμια για να παράξουμε όση ενέργεια παράγει μια μεγάλη ανεμογεννήτρια στη θάλασσα και μάλιστα με πολύ χαμηλότερο κόστος.
Στη γεωργία, που ευθύνεται για τα ¾ της κατανάλωσης νερού στη χώρα, επείγει η στροφή στις «κλιματικά έξυπνες» καλλιέργειες με εξοικονόμηση νερού για άρδευση, μείωση χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, επιτόπια χρήση ΑΠΕ – παραδείγματος χάρη αγροφωτοβολταϊκά σε θερμοκήπια και αρδευτικά κανάλια – και επιλογή κατάλληλων καλλιεργήσιμων, κατάλληλων για την εποχή, ειδών.
Είναι άραγε τόσο απαραίτητο να παράγει η Ελλάδα το 80% του βαμβακιού της Ευρώπης; Και γενικότερα, πρέπει να επανεξετάσουμε το πώς και από πού εξασφαλίζουμε παροχή νερού για όλους. Δεκαετίες τώρα, έχουμε συνηθίσει στην βολική μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων νερού από άλλες λεκάνες απορροής σε άλλες. Είναι απλά μη βιώσιμο ότι το χιόνι και το νερό που πέφτει στους ορεινούς όγκους από τη δυτική Γκιώνα μέχρι τη νότια Οίτη και μέχρι ανατολικά της Τριχωνίδας – από τις λεκάνες απορροής, δηλαδή, του Μόρνου και του Εύηνου – αντί να εκβάλλει στη Ναύπακτο και τον Πατραϊκό, το μεγαλύτερο μέρος του μεταφέρεται εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικά στην Αττική, ακόμα και στην Αίγινα και τη Σαλαμίνα! Είναι κρίσιμο να δώσουμε προτεραιότητα στην εξοικονόμηση, αλλά και στην επαναχρησιμοποίηση νερού.
Η επεξεργασία αστικών λυμάτων πρέπει καταρχάς να καλύψει το σύνολο του πληθυσμού, αλλά και να συνοδευτεί από χρήση επεξεργασμένου νερού για άρδευση, τουλάχιστον στις περιοχές με το υψηλότερο υδατικό στρες όπως η Θεσσαλία. Η αφαλάτωση είναι αναγκαστικά μέρος της λύσης στα νησιά, αλλά με σωστό σχεδιασμό και κλίμακα, και σε κάθε περίπτωση αποκλειστικά με ενέργεια από ΑΠΕ κι όχι από πετρέλαιο που στέλνουμε στα νησιά, όπως συμβαίνει τώρα.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αφιερώνει τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού στο «Νερό για την Ειρήνη», τονίζοντας τη σημασία της διακρατικής συνεργασίας στη βιώσιμη διαχείριση διασυνοριακών υδατικών πόρων. Αυτό είναι κάτι που αφορά ιδιαίτερα την Ελλάδα με τα 5 μεγάλα διασυνοριακά ποτάμια και τις 3 διασυνοριακές λίμνες της. Θετικό παράδειγμα προς μίμηση, λοιπόν, ήταν η συνεργασία των περιβαλλοντικών οργανώσεων από Ελλάδα, Αλβανία και Ευρώπη, που οδήγησε στη θέσπιση καθεστώτων προστασίας για τον Αώο/Vjosa και στις δύο χώρες, έναν από τους τελευταίους ελεύθερους ποταμούς στην Ευρώπη. Είναι ώρα να προσέχουμε για να έχουμε και να μην πούμε το νερό νεράκι».
