Τριαντα έξι κιβώτια με ανθρωπολογικό – οστεολογικό υλικό, προερχόμενο από το πρωτοελλαδικό νεκροταφείο του Τσέπι Μαραθώνος, καθώς και άλλες προϊστορικές θέσεις της ηπειρωτικής Ελλάδος «επαναπατρίστηκαν» την περασμένη Παρασκευή από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης.
Το υλικό είχε εξαχθεί νομίμως στις αρχές της δεκαετίας του 1970 στη Βιέννη από τον καθηγητή Breitinger, ο οποίος υπήρξε στενός συνεργάτης του σημαντικού Έλληνα αρχαιολόγου και ανασκαφέα του Τσεπίου, Σπυρίδωνα Μαρινάτου.
Αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό σύνολο, η μελέτη του οποίου θα προσθέσει στις γνώσεις για τη διατροφή, την παλαιοπαθολογία και την κοινωνία της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού.
Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας επαναπατρισμού συνεργάστηκαν η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, η Β΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος.
Το Πρωτοελλαδικό νεκροταφείο στο Τσέπι Μαραθώνος εντοπίσθηκε και ερευνήθηκε το 1970-1973 από τον ομότιμο καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Ακαδημαϊκό Σπυρίδωνα Μαρινάτο. Σε έκταση 1,5 περίπου στρέμματος ανασκάφηκαν 27 τάφοι και αποκαλύφθηκαν επιφανειακά άλλοι 36.
Το 1997 η συνέχιση και οριστική δημοσίευση της ανασκαφής ανατέθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία στην καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μαρία Παντελίδου Γκόφα.
Η τυχαία εύρεση το 1969 ενός τάφου στη θέση Τσέπι Μαραθώνος οδήγησε τον καθηγητή Μαρινάτο στην αποκάλυψη μεγάλου μέρους προϊστορικού νεκροταφείου και στην ανασκαφή (1970-73) 27 τάφων. Οι τάφοι είναι λακκοειδείς με κτιστά τοιχώματα, βρέθηκαν άθικτοι και περιείχαν οστά και κτερίσματα (αντικείμενα καθημερινής χρήσης) πολλών νεκρών.
Τη γενική διεύθυνση και «ψιλή εποπτεία» των εργασιών μέχρι τέλους του 1973 διατήρησε ο ίδιος ο Μαρινάτος. Η αποκάλυψη και μελέτη του πολυάριθμου σκελετικού υλικού μεταβιβάσθηκε στον καθηγητή Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης, ακαδημαϊκό Emil Breitinger. Ο χώρος της ανασκαφής απαλλοτριώθηκε και προστατεύθηκε μόνιμα μέσα σε κλειστή κατασκευή. Όλοι οι τάφοι παραμένουν ακάλυπτοι, ορατοί και προσιτοί στον επισκέπτη.
Το Τσέπι Μαραθώνος είναι μία μικρή περιοχή στα ανατολικά του λόφου Κοτρώνι, κατά την είσοδο της πεδιάδας του Βρανά.
Το Προϊστορικό νεκροταφείο ανασκάφηκε σε μία επίπεδη επιφάνεια (διαστάσεων 50 x 34 μ. περίπου), προφυλάχθηκε με κλειστό στέγαστρο, αλλά οι τάφοι συνεχίζουν έξω προς όλες τις κατευθύνσεις.
