Νιώθετε πως επιθυμείτε να προχωρήσετε στο επόμενο στάδιο, σε οποιαδήποτε πτυχή της ζωής σας, ωστόσο κάτι μέσα σας αισθάνεστε να σας εμποδίζει; Έχετε σκεφτεί ποτέ πως αυτό το «κάτι» ενδεχομένως να είστε εσείς;
Πρόκειται για το αποκαλούμενο «αυτοσαμποτάζ», ένα μοτίβο σκέψεων και συμπεριφορών που λειτουργούν ως τροχοπέδη για την επίτευξη των στόχων μας. Στην πραγματικότητα είναι ένας μηχανισμός άμυνας που μας κρατά μακριά από τα «άγνωστα νερά» μιας αλλαγής, αφήνοντάς μας στα «γαλήνια νερά» που ήδη γνωρίζουμε και στα οποία αισθανόμαστε ασφάλεια.
Μερικά σημάδια του αυτοσαμποτάζ
- αναβλητικότητα
- αποφυγή ευθυνών, ακόμα κι αν αυτό συμβαίνει επειδή το… «ξέχασες»
- αθέτηση υποσχέσεων ή μη τήρηση δεσμεύσεων
- έλλειψη προετοιμασίας
- κακή ευθυγράμμιση μεταξύ επιθυμιών και πράξεων
- καθυστερημένη εμφάνιση σε σημαντικά ραντεβού ή συναντήσεις
- χρήση ουσιών
- παραίτηση όταν τα πράγματα δυσκολεύουν
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτοσαμποτάζ, όπως παρουσιάζονται Psychcentral:
- Έχετε μια σημαντική συνέντευξη για δουλειά το πρωί, όμως επιλέγετε να μείνετε έξω το προηγούμενο βράδυ μέχρι αργά με φίλους.
- Επιθυμείτε να κάνετε οικογένεια, όμως επιλέγετε συντρόφους που δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι.
5 λόγοι για τους οποίους μπορεί αυτοσαμποτάρεστε
Από μόνο του το αυτοσαμποτάζ δεν αναγνωρίζεται ως σύνδρομο, ωστόσο μπορεί να είναι σημάδι πολλών άλλων. Ακολουθούν μερικές από τις αιτίες του αυτοσαμποτάζ.
Το σύνδρομο του απατεώνα: Το σύνδρομο του απατεώνα είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το άτομο διακατέχεται από ισχυρά συναισθήματα αμφιβολίας για τον εαυτό του και νιώθει πως δεν είναι αρκετά ικανό. Αποφεύγει την επαγγελματική ανέλιξη, υπό τον φόβο μην τον αποκαλύψουν ως «απατεώνα», παρά την εκπαίδευση, την εμπειρία και τα επιτεύγματά του.
Αμφιθυμία: Αν το άτομο αμφιταλαντεύεται για κάποιον ή για κάτι, αδυνατεί να κάνει το επόμενο βήμα, να πάρει μια απόφαση. Έτσι βρίσκεται διαρκώς σε δύσκολες καταστάσεις και όλες οι επιλογές παρουσιάζουν προκλήσεις. Με το αυτοσαμποτάζ, ασυνείδητα το άτομο απεγκλωβίζεται από τη δύσκολη θέση να λάβει μια απόφαση. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγει τη συναισθηματική υπερφόρτωση και το άγχος λήψης αποφάσεων.
Ο φόβος της επιτυχίας: Επίσης ένα άτομο μπορεί να αυτοσαμποτάρεται υπό το φόβο μήπως και πετύχει. Η επιτυχία συνεπάγεται πολύ μεγαλύτερες ευθύνες, ανάληψη κινδύνων και ασφαλώς αλλαγές στην καθημερινότητα. Επομένως ένα άτομο μπορεί να φοβάται την πρόσθετη πίεση που θα του προκαλέσει η επιτυχία και την αποφεύγει.
Ο φόβος του «τι θα πουν οι άλλοι»: Το αυτοσαμποτάζ δεν είναι ασυνήθιστο και από άτομα που επιθυμούν να αποφύγουν το άγχος που προκαλείται από τις προσδοκίες των ανθρώπων στο περιβάλλον του. Υποσυνείδητα ένα άτομο μπορεί να αποφεύγει να δοκιμάσει τα επόμενα βήματα στη ζωή του επειδή φοβάται την απόρριψη ή τη γελοιοποίηση από φίλους ή αγαπημένα πρόσωπα εάν δεν πετύχει τον στόχο του.
Αποφυγή συναισθηματικού πόνου: Με το αυτοσαμποτάζ μετριάζεται η αντιμετώπιση μιας αποτυχίας. Είναι πιο εύκολο για το άτομο να πει «δεν ήταν η μοίρα μου» αντί να αντιμετωπίσει τα λάθη του. Αισθάνεται καλύτερα να δηλώνει -πρωτίστως στον εαυτό του- πως «η απώλεια μιας ευκαιρίας ήταν επιλογή».
6 τρόποι για να αποφύγετε το αυτοσαμποτάζ
Εάν διαβάζοντας τα παραπάνω διαπιστώσατε τις τάσεις για αυτόσαμποτάζ, τότε ήρθε η ώρα αναλάβετε δράση.
Αναπλαισίωση: Αντιλαμβανόμενοι ότι το αυτοσαμποτάζ είναι ένας μηχανισμός άμυνας, μπορείτε να αναπτύξετε δεξιότητες αυτοσυμπόνιας και αποδοχής του εαυτού σας, να διαπιστώσετε τι συμβαίνει, τι είναι αυτό που φοβάστε και πώς να το αντιμετωπίσετε.
Παρατηρήστε μοτίβα συμπεριφοράς: Εάν βρίσκετε σε παρόμοιες καταστάσεις διαρκώς, αναρωτηθείτε γιατί. Πώς καταλήγετε διαρκώς στην ίδια θέση; Γιατί ζείτε την «ημέρα της μαρμότας»; Η απάντηση πιθανόν να βρίσκεται στο αυτοσαμποτάζ. Γι’ αυτό ενδεχομένως να είναι χρήσιμο να κρατάτε ένα ημερολόγιο και να αναλογιστείτε τις καταστάσεις που επαναλαμβάνονται.
Δημιουργήστε εναλλακτικές δράσεις: Πίσω από το αυτοσαμποτάζ, υπάρχει συχνά ένα άβολο συναίσθημα που θα προτιμούσατε να μην νιώθετε, όπως φόβος αποτυχίας ή επιτυχίας, φόβος εγκατάλειψης, δέσμευσης ή ανεπάρκειας. Αφού προσδιορίσετε τι είναι, ακολουθήστε εναλλακτικές δράσεις για να το περιορίσετε.
Κάντε μικρές αλλαγές: Εάν το αυτοσαμποτάζ είναι ένα χρόνιο μοτίβο συμπεριφοράς, θα είναι δύσκολο από τη μια ημέρα στην άλλη να κάνετε τα πράγματα διαφορετικά. Γι’ αυτό προχωρήστε σταδιακά στις αλλαγές και αποδεχτείτε πως θα χρειαστεί χρόνος. Εξάλλου οι μεγάλες αλλαγές ξεκινούν από τις μικρές.
Εστιάστε σε έναν θετικό εσωτερικό διάλογο: Προσδιορίστε την τοξική αυτοκριτική και αλλάξτε την σε έναν θετικό εσωτερικό διάλογο. Αποκτώντας αυτοεκτίμηση θα σταματήσετε και να αυτοσαμποτάρεστε.
Απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για υποστήριξη: Σε αρκετές περιπτώσεις το αυτοσαμποτάζ μπορεί να αποδειχθεί μια εξαιρετικά περίπλοκη συνθήκη και να χρειαστείτε βοήθεια για να απεγκλωβιστείτε. Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να σας βοηθήσει να εξερευνήσετε τα πρότυπα σκέψης σας και να σας δείξει πώς οδηγούν σε ορισμένες συμπεριφορές.
