Η απώλεια ακοής είναι ένα θέμα που συχνά παραβλέπεται, παρά τις επιπτώσεις που μπορεί να επηρεάσουν βαθιά την ποιότητα ζωής. Δεν αφορά μόνο την ικανότητα επικοινωνίας, αλλά επιδρά και στη συναισθηματική, κοινωνική και ψυχική υγεία, επηρεάζοντας τις σχέσεις και την καθημερινότητα των ατόμων που την αντιμετωπίζουν.
Ο Ακαδημαϊκός Υπότροφος ΩΡΛ – Νευροωτολόγος ΕΚΠΑ, Γεώργιος Κορρές, μίλησε στο Newsbeast.gr και ανέλυσε γιατί η ακοή είναι κρίσιμη για την ευημερία μας, πώς η απώλειά της επιδρά συνολικά στην υγεία μας και ποια βήματα μπορούν να προστατεύσουν ή να βελτιώσουν την ακουστική μας ικανότητα.
Πώς ορίζεται η απώλεια ακοής και ποιες είναι οι κύριες αιτίες που την προκαλούν;
Βαρηκοΐα έχουμε όταν ο ασθενής δεν συλλαμβάνει όλους τους ήχους όπως ένας υγιής άνθρωπος. Η εξέταση που γίνεται για να αξιολογηθεί η ακοή είναι το ακοόγραμμα, στο οποίο εάν υπάρχει πτώση παραπάνω από 20 ντεσιμπέλ σε κάποια από τις έξι εξεταζόμενες συχνότητες, χαρακτηρίζεται ως βαρηκοΐα.
Η βαρηκοΐα έχει διαβαθμίσεις: μικρού βαθμού βαρηκοΐα, μετρίου βαθμού βαρηκοΐα και μεγάλου βαθμού βαρηκοΐα, ανάλογα με τα αποτελέσματα του ακοογράμματος.
Υπάρχουν τρεις τύποι βαρηκοΐας ανάλογα με την αιτία και είναι: η βαρηκοΐα αγωγιμότητας που οφείλεται σε κάποιο πρόβλημα στη μετάδοση του ήχου, η νευροαισθητήρια βαρηκοΐα που οφείλεται σε πρόβλημα είτε του εσωτερικού ωτός, του οργάνου δηλαδή της ακοής, είτε σε βλάβη του νεύρου είτε σε βλάβες πιο κεντρικές, στην επεξεργασία του ήχου, καθώς και η μικτή βαρηκοΐα που αποτελεί συνδυασμό των δύο παραπάνω.
Η πιο κοινή πάθηση που μπορεί να προκαλέσει η νευροαισθητήρια βαρηκοΐα είναι η πρεσβυακουσία. Όπως ακριβώς και η πρεσβυωπία. Με την πάροδο του χρόνου το νεύρο αδυνατίζει και τα κύτταρα της ακοής χαλάνε σταδιακά όσο μεγαλώνουμε.
Ποια είναι τα πρώτα σημάδια απώλειας της ακοής που συνήθως αγνοούνται;
Συνήθως τα πρώτα σημάδια είναι είτε εμβοές είτε κάποιο αίσθημα πληρότητας, δηλαδή οι ασθενείς μπορεί να αναφέρουν ότι αισθάνονται το αυτί τους σαν να είναι βουλωμένο ή να βουίζει. Οι περισσότεροι μπορεί να το αγνοήσουν εάν εμφανισθούν σταδιακά τα συμπτώματα, ή να το αγνοήσουν αρχικά γιατί θεωρούν ότι μπορεί να έχει απλά μαζευτεί περισσότερο κερί στον έξω ακουστικό πόρο. Αυτά είναι τα πρώτα σημάδια που μπορεί να έχει ο ασθενής, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει και πόνος, αλλά και ωτόρροια.
Ποιες είναι οι εξετάσεις που κάνει κάποιος για να ελέγξει την ακοή του;
Εδώ υπάρχει διαφορά μεταξύ των ενηλίκων και των παιδιών.
Στους ενήλικες ή και σε παιδιά άνω των 4-5 ετών που μπορούν να συνεργαστούν με τον γιατρό, γίνεται ακοόγραμμα. Τοποθετούμε τον εξεταζόμενο σε ένα περιβάλλον σχετικά ηχομονωμένο με ακουστικά στα αυτιά, του δίνουμε ήχους και περιμένουμε να δούμε την ανταπόκριση που έχει ο ασθενής.
Για τις μικρότερες ηλικίες, που δεν μπορούμε να έχουμε αξιόπιστες αντιδράσεις από τα παιδιά, έχουμε αντικειμενικές εξετάσεις της ακοής, όπως οι ωτακουστικές εκπομπές και τα ακουστικά προκλητά δυναμικά εγκεφαλικού στελέχους. Αυτές είναι εξετάσεις αντικειμενικές, οι οποίες μπορεί να μην προσφέρουν την ίδια λεπτομέρεια που προσφέρει το ακοόγραμμα, αλλά μας βοηθούν γιατί μπορούμε να ανιχνεύσουμε πρώιμα σημάδια βαρηκοΐας ακόμα και αμέσως μετά τη γέννηση των παιδιών και, εάν διαπιστωθεί πρόβλημα, να το αντιμετωπίσουμε.
Με ποιους τρόπους η απώλεια ακοής μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία;
Υπάρχει σύνδεση και της κεντρικής ακουστικής οδού με το μεταιχμιακό σύστημα που ελέγχει συμπεριφορά και συναισθήματα.
Εκεί υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση στην οποία ένα πρόβλημα στο ακουστικό νεύρο, όπως οι εμβοές, μπορούν να χειροτερεύσουν την ψυχολογία του ασθενούς, αλλά και η κακή ψυχολογία να επηρεάσει και να επιδεινώσει τα συμπτώματα αυτά.
Οπότε υπάρχει άμεση σχέση, ιδιαιτέρως στις εμβοές, όπου η ψυχολογία μπορεί να κάνει φαύλο κύκλο με την πάθηση και να εμποδίζει τη θεραπεία.
Επίσης, η βαρηκοΐα οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση, με άμεσες επιπτώσεις στην ψυχολογία του ασθενούς. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και αυτό που μας διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα ζώα είναι η επικοινωνία και η ανταλλαγή απόψεων.
Πόσο επηρεάζεται η προσωπική ζωή και η κοινωνική ευεξία του ατόμου που χάνει την ακοή του;
Στην τρίτη ηλικία η πρεσβυακουσία είναι η πρώτη αιτία άνοιας. Διότι όταν ο ασθενής δεν ακούει καλά, δεν μπορεί να παρακολουθήσει εύκολα μια συζήτηση με άλλους ή μεταξύ τρίτων, με αποτέλεσμα να μην συμμετέχει ενεργά και να απομονώνεται. Δεν θα ακούσει το αστείο που θα πει ο διπλανός του, θα χάσει κάτι μέσα στη συζήτηση, οπότε πολλές φορές κάθεται στην άκρη, δεν ασχολείται, δεν επικοινωνεί, με αποτέλεσμα αυτό να οδηγεί σταδιακά το μυαλό να αποδυναμώνεται και να ατροφεί.
Γι’ αυτό και καθίσταται ιδιαίτερως σημαντική η αντιμετώπιση της βαρηκοΐας στην τρίτη ηλικία.
Ποιοι τρόποι πρόληψης υπάρχουν και πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση;
Η έγκαιρη διάγνωση έχει σημασία, ιδιαίτερα σε περιστατικά αιφνίδιας απώλειας της ακοής, διότι όσο νωρίτερα εφαρμοστεί η θεραπεία τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε για καλύτερη έκβαση.
Όσο αφορά την πρόληψη, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να εξετάζουμε την ακοή μας τακτικά και να αποφεύγουμε όσο γίνεται τους δυνατούς ήχους. Βέβαια, για όσους ζουν στις μεγαλουπόλεις αυτό είναι πρακτικά αδύνατο.
Σε περίπτωση που κάποιος δουλεύει σε χώρο που έχει δυνατό θόρυβο και είναι συνέχεια εκτεθειμένος σε εντάσεις άνω των 80 ντεσιμπέλ, θα πρέπει να προστατεύει με κάποιο τρόπο την ακοή του είτε με ωτοασπίδες είτε με συχνά διαλλείματα.
Στην εποχή μας πολλοί άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι, φοράνε ακουστικά και ακούν μουσική. Οι άνθρωποι αυτοί κινδυνεύουν περισσότερο από προβλήματα με την ακοή τους;
Τα πράγματα στην εποχή μας είναι καλύτερα απ’ ό,τι ήταν παλιότερα. Όλες οι συσκευές, όταν ξεπεράσουμε το όριο της έντασης που μπορεί να βλάψει την ακοή μας, βγάζουν προειδοποίηση, ενώ παράλληλα έχει βελτιωθεί και η ποιότητα του ήχου.
Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι εξακολουθούν να ανεβάζουν την ένταση πάνω από την ένδειξη που αναφέραμε και αυτό φυσικά δεν είναι καλό για την ακοή τους.
Τι είδους λύσεις υπάρχουν σήμερα για την αποκατάσταση της ακοής;
Λύσεις υπάρχουν πάρα πολλές, αλλά πάντα εξαρτάται από την διάγνωση.
Δηλαδή, αν κάποιος π.χ. έχει πρόβλημα στο νεύρο της ακοής (όπως είπαμε ότι συμβαίνει στην πρεσβυακουσία), εκεί η λύση είναι τα ακουστικά βοηθήματα, τα ακουστικά βαρηκοΐας. Στα ακουστικά βαρηκοΐας υπάρχουν πάρα πολλές υποκατηγορίες που μπορούν να βοηθήσουν. Οπότε εξαρτάται από το είδος και τον τύπο της βαρηκοΐας για να δούμε τι θα συστήσουμε σαν ακουστική ενίσχυση στον ασθενή.
Εκεί που έχει γίνει επανάσταση στο χώρο μας τα τελευταία χρόνια είναι το κοχλιακό εμφύτευμα. Πρόκειται για μία συσκευή που μπαίνει χειρουργικά στο αυτί και ενεργοποιεί απευθείας το ακουστικό νεύρο, παρακάμπτοντας τα χαλασμένα κύτταρα της ακοής. Αυτό εφαρμόζεται στην χώρα μας μόνο σε περιπτώσεις αμφοτερόπλευρης κώφωσης. Ακόμα και η κώφωση μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί.
