Πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι η κατανάλωση καφέ μόλις ξυπνάμε μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την πρωινή λειτουργικότητά μας, καθώς δημιουργείται μια στρέβλωση στον οργανισμό, ο οποίος μαθαίνει με αυτόν τον τρόπο να χρειάζεται τεχνητά μέσα για να αφυπνιστεί. Επιπλέον, η ίδια θεωρία υποστηρίζει πως η κατανάλωση καφεΐνης το πρωί μπορεί να οδηγήσει σε μια ενεργειακή κατάρρευση, λίγες ώρες αργότερα.
Πόσο βάση έχουν αυτοί οι ισχυρισμοί, οι οποίοι το τελευταίο διάστημα διαδίδονται με μεγάλη ταχύτητα από influencers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Η θεωρία για την ώρα του καφέ
Σύμφωνα με πολλούς δημιουργούς περιεχομένου, η κατανάλωση της καφεΐνης θα πρέπει να γίνεται 90 έως 120 λεπτά μετά το ξύπνημα.
Με αυτόν τον τρόπο, τονίζουν οι υποστηρικτές αυτών των θεωριών, θα μπορούμε να ξυπνάμε με φυσικό τρόπο, θα αποφύγουμε την απογευματινή πτώση της ενέργειας και θα βελτιώσουμε την ποιότητα του ύπνου μας.
Μάλιστα πολλοί εξ αυτών ισχυρίζονται πως πρόκειται για μια καλά τεκμηριωμένη –με αποδείξεις– θέση και επιπλέον πως όσοι την έχουν δοκιμάσει κάνουν λόγο για ριζική αλλαγή στη ζωή τους και στα επίπεδα ενέργειάς τους.
Ειδικοί που μίλησαν στους New York Times αναφέρουν πως, ενώ ενδεχομένως να υπάρχουν κάποια οφέλη από την καθυστέρηση της κατανάλωσης του πρωινού καφέ, εντούτοις δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα ισχυρά επιστημονικά στοιχεία που να τα αποδεικνύουν.
Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις προειδοποιούν ότι οι κίνδυνοι από την καθυστέρηση της λήψης του πρωινού καφέ θα μπορούσαν ακόμη και να είναι περισσότεροι από τα υποτιθέμενα οφέλη.
Πώς λειτουργεί η καφεΐνη
«Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το σώμα μας παράγει μια χημική ουσία που ονομάζεται αδενοσίνη, η οποία δεσμεύεται στους υποδοχείς του εγκεφάλου και μας κάνει να αισθανόμαστε υπνηλία. Η καφεΐνη μας αναζωογονεί μπλοκάροντας αυτούς τους υποδοχείς», εξηγεί η Marilyn Cornelis, ερευνήτρια καφεΐνης στη Σχολή Ιατρικής Feinberg του Πανεπιστημίου Northwestern.
«Ωστόσο, δεν αισθανόμαστε τις διεγερτικές επιδράσεις της καφεΐνης αμέσως μετά την πρώτη γουλιά καφέ», σημειώνει ο Michael Grandner, διευθυντής του προγράμματος έρευνας ύπνου και υγείας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Χρειάζονται περίπου 20 με 30 λεπτά για να απορροφηθεί στην κυκλοφορία του αίματος, να φτάσει στον εγκέφαλο και να μας κάνει να αισθανόμαστε πιο ξύπνιοι.
Το πόσο διαρκεί η εγρήγορση που μας προσφέρει η καφεΐνη «ποικίλλει σημαντικά» και εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό και από τα γονίδιά μας.
Τα υπέρ…
Τα επίπεδα αδενοσίνης στον εγκέφαλο μειώνονται ενώ κοιμόμαστε, οπότε όταν ξυπνάμε βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα. Έτσι, μπορεί εύκολα κανείς να συμπεράνει ότι το μπλοκάρισμα της αδενοσίνης αμέσως μετά το ξύπνημα δεν έχει και ιδιαίτερο νόημα, σε σύγκριση με τις στιγμές κατά τις οποίες τα επίπεδα της αδενοσίνης αυξάνονται.
Αυτό το στοιχείο ενισχύει την άποψη περί καθυστέρησης στην κατανάλωση καφέ αμέσως μετά το ξύπνημα. Ωστόσο, όπως σημειώνουν ερευνητές που μίλησαν στους New York Times, δεν έχει διαπιστωθεί από μελέτες η βέλτιστη στιγμή για τον καφέ μας. Ένας άλλος πιθανός λόγος για να καθυστερήσετε τον πρωινό καφέ σας είναι αν θέλετε να καταναλώσετε καφεΐνη μόνο μία φορά την ημέρα.
Τα κατά…
Αρχικά οι ειδικοί επισημαίνουν πως το να πίνετε καφέ αμέσως μόλις ξυπνάτε σε καμία περίπτωση δεν διαταράσσει τη φυσική διαδικασία αφύπνισης του σώματος και δεν επηρεάζει τη φυσική αύξηση κορτιζόλης.
Η πραγματικότητα είναι πως πολλοί άνθρωποι δεν κοιμούνται αρκετές ώρες, οπότε αν πρέπει να βρίσκεστε σε εγρήγορση από την πρώτη στιγμή της ημέρας, η κατανάλωση καφεΐνης μετά το ξύπνημα μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η καφεΐνη μπορεί να ενισχύσει την πνευματική οξύτητα και τη φυσική απόδοση. Οπότε είτε πρόκειται για έναν χειρουργό που ετοιμάζεται για μια πρωινή επέμβαση, είτε για έναν αθλητή που προπονείται το πρωί, όσο συντομότερα καταναλωθεί η καφεΐνη τόσο το καλύτερο.
Δεν υπάρχει, επίσης, πρόβλημα να πιείτε έναν ακόμα καφέ (ή κάποια άλλη πηγή καφεΐνης), αν και όταν νιώσετε πως τα επίπεδα της ενέργειάς σας μειώνονται αργότερα μέσα στην ημέρα. Απλώς αποφύγετε την καφεΐνη έξι ή οκτώ ώρες πριν πέσετε για ύπνο.
Εν κατακλείδι…
Καταλήγοντας, ο Michael Grandner υπογραμμίζει πως, εάν αισθάνεστε ότι χρειάζεστε καφεΐνη καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας για να λειτουργήσετε, εξετάστε το ενδεχόμενο να επισκεφτείτε έναν ειδικό ύπνου. Ενδεχομένως να υποφέρετε από κάποια θεραπεύσιμη διαταραχή, όπως η αϋπνία ή η άπνοια ύπνου.
«Και θυμηθείτε», προσθέτει ο Grandner, «ότι ο καφές και το τσάι είναι κάτι περισσότερο από απλές πηγές καφεΐνης: Είναι επίσης εξαιρετικές πηγές αντιοξειδωτικών και ευεργετικών φυτικών ενώσεων, που μπορεί να εξηγούν μερικά από τα πλεονεκτήματά τους για την υγεία. Ο καφές βοηθά, επίσης, πολλούς ανθρώπους στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου. Και για τους περισσότερους, η πρωινή συνήθεια του καφέ προσφέρει μια πηγή ευχαρίστησης. Τι θα μπορούσε να είναι πιο ιδανικό από αυτό;».
