Με βάση την αρχή ότι η υγεία αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα και ότι όλοι πρέπει να απολαμβάνουν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας ιδρύθηκε το 1948 από τον ΟΗΕ η υγειονομική υπηρεσία του, με έδρα τη Γενεύη: ο Παγκόσμιος Οργανισμό Υγείας.

Τώρα, με φόντο την πανδημία του κορονοϊού, βρίσκεται στο προσκήνιο, καθώς αποστολή του είναι ο συντονισμός της διαχείρισης των υγειονομικών κρίσεων. Όμως οι εξουσίες του είναι περιορισμένες, όπως και τα οικονομικά του μέσα, όπως σημειώνει το ΑΜΠΕ.

Η ίδρυσή του συμπίπτει με την θεαματική ανάπτυξη των σύγχρονων αντιβιοτικών και των εμβολίων που θα αλλάξουν την ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Έχει 194 μέλη και διευθύνεται από τον 2017 από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Αιθιοπίας Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.

Ανάμεσα στην πρόληψη και την διαχείριση κρίσεων

Με περισσότερους από 7.000 υπαλλήλους παρόντες σε 150 χώρες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι ένας από τους μεγαλύτερους οργανισμούς του ΟΗΕ. Πραγματοποιεί σειρά εκστρατειών δημόσιας υγείας στους τομείς της μητρότητας, της υγιεινής, του εμβολιασμού, της εκπαίδευσης, της πρόσβασης σε καθαρό νερό, της πρόληψης ασθενειών, προωθεί την ανάπτυξη και λειτουργία των συστημάτων υγείας , την παγκόσμια υγειονομική κάλυψη, επεμβαίνει επί τόπου, συμβουλεύει τα κράτη σε θέματα πολιτικής υγείας και συντονίζει την υγειονομική απόκριση σε περίπτωση επιδημιών.

Ένας φτωχός οργανισμός

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη του, τα οποία συνεισφέρουν ανάλογα με την οικονομική τους κατάστασης, καθώς και με εθελοντικές προσφορές. Όλο και περισσότερο ιδιώτες και ιδιωτικά ιδρύματα συνεισφέρουν οικονομικά στον οργανισμό. Ωστόσο, ο ΠΟΥ βρίσκεται συνέχεια σε αναζήτηση πόρων. Ο διετής προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 5,6 δισεκατομμύρια δολάρια (5,1 δισεκατομμύρια ευρώ).

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, που κατηγορεί τον ΠΟΥ ότι βρίσκεται υπό την επιρροή της Κίνας, ανακοίνωσε στα μέσα του Απριλίου ότι διακόπτει την χρηματοδότηση του οργανισμού. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότησης του οργανισμού, μπροστά και από το Ίδρυμα του Μπιλ Και της Μελίντα Γκέιτς, με 500 εκατομμύρια δολάρια.

Επιτυχίες…

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνέβαλε στην εξάλειψη πολλών ασθενειών που αφάνιζαν τον παγκόσμιο πληθυσμό και συνεχίζουν ακόμη να υπάρχουν σε ορισμένες ηπείρους. Έπειτα από εκστρατεία μαζικού εμβολιασμού, ο ΠΟΥ κήρυξε πριν από ακριβώς 40 χρόνια, τον Μάιο του 1980, ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός είναι απαλλαγμένος από την ευλογιά, το λοιμώδες νόσημα που έπληττε κυρίως τα παιδιά. Ορισμένες τροπικές ασθένειες για την αντιμετώπιση των οποίων λειτούργησαν ερευνητικά προγράμματα βρίσκονται στον δρόμο της εξάλειψης. Η πολιομυελίτιδα και η ελονοσία έχουν εξαφανισθεί από την ευρωπαϊκή ήπειρο από την δεκαετία του 2.000. Ο ΠΟΥ ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 2003 από κοινού με τo UNAIDS (το πρόγραμμα του ΟΗΕ για τον ιό HIV και το AIDS) φιλόδοξο πρόγραμμα για την χορήγηση φαρμάκων κατά του AIDS σε εκατομμύρια πάσχοντες στον Τρίτο Κόσμο και κυρίως στην Αφρική.

…και αποτυχίες

Η διαχείριση της επιδημίας του ιού Έμπολα στην Δυτική Αφρική ανάμεσα στο 2013 και το 2016, με περισσότερους των 11.300 νεκρούς, παραμένει η κύρια αποτυχία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που κατηγορείται ότι υποτίμησε τις διαστάσεις της κρίσης. Ο ΠΟΥ κήρυξε την επιδημία διεθνή κατάσταση ανάγκης στις 8 Αυγούστου 2014, πέντε μήνες μετά την εμφάνιση του ιού στην Γουινέα, πράγμα που θεωρήθηκε πολύ καθυστερημένη αντίδραση από πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις, κυρίως τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Αντίθετα, λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2009, για την αντιμετώπιση του ιού H1N1, η κήρυξη ύψιστου παγκόσμιου συναγερμού στις 11 Ιουνίου 2009 για την πρώτη πανδημία της γρίπης του 21ου αιώνα θεωρήθηκε υπερβολική αντίδραση. Ο ΠΟΥ επικρίθηκε σφοδρά τότε, ενώ οι κυβερνήσεις βρέθηκαν με εκατομμύρια δόσεις αδιάθετων εμβολίων. Έκτοτε, ο ΠΟΥ προσπάθησε να ενισχύσει την διαφάνεια στις σχέσεις του με τις φαρμακευτικές εταιρείες.